YUSUF YAVUZ / AÇIK GAZETE – Sayıştay’ın ortaya çıkardığı Sağlık Bakanlığı’ndaki tarihi geçmiş 1 milyon 600 binden fazla aşıyla ilgili skandalı Meclisin gündeminde…
Sayıştay’ın Sağlık Bakanlığı’yla ilgili yayınladığı denetim raporunda, 2018 yılında toplam 1 milyon 628 bin doz aşının il sağlık müdürlüklerinin depolarında bekletilirken miatlarının dolduğu belirtildi. Bayatlayan aşıların kızamık, grip ve hepatit b ve PPD gibi dozlardan oluştuğu, maddi değerlerinin ise 11 milyon liranın üzerinde olduğu kaydedildi. Sayıştay raporuyla belgelenen aşı skandalını Meclis’e taşıyan İyi Parti Antalya Milletvekili Tuba Vural Çokal, Sağlık Bakanlığı’nın konuyla ilgili açıklamasının kamuoyunu tatmin etmediğini belirterek, “Bakanlık resmi bir rapor ile ortaya çıkan skandalı araştırmak yerine muğlak açıklamalar ile konuyu geçiştirmeye çalışıyor. Ancak ben açık ve net soruyorum. 63 bin yavrumuza süresi dolmuş aşı uygulandı mı uygulanmadı mı?” dedi.
Sayıştay’ın Sağlık Bakanlığı’nın 2018 yılı çalışmalarını içeren ‘Sağlık Bakanlığı 2018 Yılı Sayıştay Düzenlilik Denetim Raporu’, il sağlık müdürlüklerinin depolarında bekletilen 1 milyon 600 binden fazla aşının miadının dolduğunu ortaya koydu. Sayıştay’ın raporunda, 11 milyon liranın üzerinde maddi değeri bulunan aşılarla ilgili şu ifadelere yer veriliyor:
DEPOLARDA 1 MİLYON 600 BİNDEN FAZLA AŞININ MİADI DOLDU
“ATS (Aşı Takip Sistemi) üzerinden yapılan incelemede 2018 yılında 808.380 doz PPD (Tüberkülin Deri Testi), 383.060 doz Kızamık, 293.793 doz KKK, 42.682 doz Mevsimsel Grip ve 32.500 doz Hepatit B olmaz üzere toplam 1.628.966 doz 11.332.471 TL değerinde aşının İl Sağlık Müdürlüklerinin deposunda iken miatlarının dolduğu tespit edilmiştir. MKYS (Malzeme Kaynakları Yönetim Sistemi) ‘kullanılmaz hale gelme’ çıkış türünden çıkış yapmak suretiyle miadı dolduğu beyan edilen aşı tutarı 1.153.518 TL olup, ATS ve MKYS arasındaki farkın miadı dolan aşıların bir kısmının MKYS üzerinden beyan edilmemesinden kaynaklandığı tespit edilmiştir. İl Sağlık Müdürlükleri ilin ihtiyaç tespitini ve tedariğini yapmakla yükümlü olup depolarındaki aşıyı en kısa zamanda sağlık tesislerine transfer etmeleri gerekmektedir. Bu nedenle, İl Sağlık Müdürlüklerinin deposunda aşıların miadının dolması yapısal bir soruna işaret etmekte olup sağlık tesislerinin depolarında miadı dolan aşıların ciddi boyutlara ulaşabileceğine işaret etmektedir. Fakat yukarıda ifade edildiği gibi, gerek ATS gerek MKYS tarafından sağlık tesislerinin depolarında Türkiye genelinde miadı dolan aşıların tespit ve takibi yapılamamaktadır.
SAĞLIK BAKANLIĞI: ‘MİADI DOLAN AŞILAR UYGULANMADI’
Sayıştay raporunda tespit edilen aşı skandalının basın yoluyla kamuoyuna yansımasının ardından Sağlık Bakanlığı’nın yaptığı açıklamada ise miadı geçen aşıların uygulanmadığını savunularak şu ifadelere yer verildi: “Haberlerde yer alan ‘miadı geçen aşıların uygulandığı’ iddiası tamamen asılsızdır. Her ilacın ve aşının uygulaması öncesinde, son kullanma tarihi sağlık personelimiz tarafından ambalaj üzerinde yazılı bilgiden tekrar tekrar kontrol edilmekte buna ilâveten uygulama öncesi karekod okutularak olası gözden kaçırılma durumlarında sistem tarafından uyarı verilerek bu tip bir hatanın önüne geçilmektedir. Hiçbir sağlık personeli, etkinliğine güvenmediği veya miadı geçen bir ilaç veya aşıyı hastasına uygulamaz. Ayrıca ATS sistemi miadı geçmiş aşıların uygulanmasına müsaade etmez.”
DOKTOR KÖKENLİ MİLLETVEKİLİ AŞI SKANDALINI MECLİSE TAŞIDI
Sağlık Bakanlığı’nın aşı skandalıyla ilgili açıklamalarının kamuoyunu tatmin etmekten uzak olduğunu savunan İyi Parti Genel Başkan Yardımcısı Antalya Milletvekili Dr. Tuba VuraL Çokal, “Bakanlık resmi bir rapor ile ortaya çıkan skandalı araştırmak yerine muğlak açıklamalar ile konuyu geçiştirmeye çalışıyor. Ancak ben açık ve net soruyorum. 63 bin yavrumuza süresi dolmuş aşı uygulandı mı uygulanmadı mı?“ dedi.
’63 BİN ÇOCUĞA SÜRESİ GEÇMİŞ AŞIYI HANGİ VİCDANLA YAPTINIZ?’
Ortaya çıkan skandalların peşini bırakmayacaklarının altını çizen Çokal, konuyla ilgili TBMM Başkanlığı’na bir soru önergesi verdiğini belirterek, “En yetkili denetim organı olan Sayıştay’ın 2018 raporu sağlıkta yaşanan yolsuzluk ve usulsüzlükleri bir bir ortaya koymuştur. Olmayan tüp bebek merkezine garantili malzeme alımından, ölülere sağlık hizmeti verilmesine kadar her şey yapılmış. Hadi bunları gözünüzü para hırsı bürüdüğü için yaptınız. 63 bin çocuğa süreci geçmiş aşıyı hangi vicdanla yaptınız. Bu kadar çocuğun sağlığını tehlikeye atmanın mantığı nedir?” diye konuştu.
‘BUNLAR İDDİA DEĞİL TESPİT, BAKANLIK AKLIMIZLA ALAY EDİYOR’
Raporlarda 72 bin doz aşının okul çağında olan yaklaşık 63 bin çocuğa uygulandığının, 1 milyon 628 bin doz aşının İl Sağlık Müdürlükleri’nin deposunda bozulduğunun tespit edildiğini kaydeden Dr. Tuba Vural Çokal, “Bu bir iddia değil, tespit. Bunu devletin en önemli denetim kurumu, yaptığı incelemelerde tespit ediyor. Raporluyor. Doğal olarak Bakanlıktan bir açıklama bekliyoruz. Ama Bakanlık bizim aklımızla alay ediyor. Bunları bir iddia değil resmi bir rapor olduğunu görmezden geliyor“ ifadelerini kullandı.
AŞILARIN HANGİ FİRMALARDAN VE NASIL ALINDIĞI AÇIKLANSIN
Sayıştay’ın açıkladığı bilgi ve rakamlar göz önüne alındığında Sağlık Bakanlığı’nın açıklamalarının Sayıştay’ı yalanmadığını dile getiren Çokal, “Oysa Sayıştay’ın vermiş olduğu bilgiler, Sağlık Bakanlığı yetkilileri tarafından Sayıştay’a verilmiş bilgilerdir. Karşımızda çok vahim tespitler var. Sağlık Bakanlığı bahsi geçen aşıların hangi ihale yöntemleriyle hangi firmalardan menşei belirtilmek kaydıyla ithal edildiğini, aşıların hangi tarihlerde üretildiği ve hangi tarihlerde bakanlığa teslim edildiğini kamuoyuyla paylaşmalıdır“ diye konuştu.
‘SAĞLIK İL MÜDÜRLÜKLERİNDE SOĞUK ZİNCİR DEPOSU YOK’
Aşıların muhafaza edildiği İl Sağlık Müdürlüğü depolarının da incelenmesini isteyen Çokal, “İl Sağlık Müdürlüklerinin depolarında aşılarının muhafaza edecek soğuk zincir depolarını da merak ediyorum. Şahsım olarak tüm il müdürlüklerinde soğuk zincir deposu olmadığını düşünüyorum. Çünkü aşılar miadından önce bozulmaya müsaittir ve soğuk zincir tesislerine sahip olmayan kurumların depoladığı ilaç serum aşı vb. ürünler son kullanım tarihlerinden önce miadlarını doldururlar“ dedi.
GEÇMİŞTE AŞI ÜRETEN BAKANLIK ŞİMDİ NEDEN ÜRETMİYOR?
Türkiye’de daha önceki yıllarda belirli aşıların üretildiğini anımsatan İyi Parti Antalya Milletvekili Tuba Vural Çokal, şuan neden aşı üretimi yapılmadığının da kamuoyuyla paylaşılması gerektiğini belirterek Sağlık Bakanlığının aşı üretimi için planlama ve yatırım yapması gerektiğini söyledi.