AİHM’in gücü ve geleceği tartışılacak

Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, İnsan Hakları Merkezi, Ankara ve Diyarbakır baroları, Çağdaş Hukukçular Derneği ile European Association of Lawyers for Demokracy and World Human Right, 8-9 Mart günlerinde Ankara Adliyesinde konferans düzenleyecek.


Yapılan açıklamada şöyle denildi:


“AİHM, önü alınamaz bir şekilde büyüyen ve genişleyen bir uluslararası mahkeme. Büyüme ve genişleme kavramı şüphesiz öncelikle Mahkeme’nin önündeki iş yükünü ifade etmektedir. Gerçekten de 2007 yılı itibariyle Avrupa Konseyi üyesi devlet sayısı 47’ye ulaşmış, AİHS’ye taraf devletlerde yaşayan nüfus 800 milyonu aşmıştır. Bunun doğal sonucu, AİHM’nin her yıl artan iş yüküdür. Mahkeme her yıl 1000’i aşkın başvuruyu esastan sonuçlandırmakta, yıllık toplam kayıttan düşen başvuru sayısı ise 30.000’e yaklaşmaktadır. Bununla birlikte, her sene Mahkeme’nin önüne gelen başvuru sayısı, kayıttan düşen başvuru sayısından fazla olduğu için bu yoğun çalışma, Sözleşmeyle çatışır bir şekilde davaların makul sürede bitirilmesine yetmemektedir.


Bununla birlikte, konferans açısından düşünülen “genişleyen insan hakları mahkemesi” kavramından anlaşılan sadece önü alınamaz iş yükü artışı değildir. Mahkeme’nin önüne gelen davaların konuları da 1980lerden çok farklıdır. Yaşam hakkı ve işkence yasağı gibi çok temel hak ihlallerine ilişkin farklı dava türleri bir yana; AİHM artık silahlı çatışmaların, sınırdışı müdahalelerin, tarihle yüzleşmenin, din ve etnik sorunlar gibi Avrupa’nın en sıcak siyasi tartışmalarının içindedir.


Tüm bu gelişmelere, Sözleşme’ye eklenen ek protokoller -özellikle 12. Protokol ile gelen genel ayrımcılık yasağı- ve içtihatla oluşturulan yeni hak türlerini de eklemek mümkündür.


Toplantının temel amacı, değişen bu süreç içerisinde AİHM’nin misyonunun ne olduğunu ve bunun için hangi araçların kullanılabileceğini eleştirel bir şekilde değerlendirmektir.


Avrupa Konseyi, uzun süredir özellikle birinci sorunun üstesinden gelmek için bir reform projesi yürütmektedir. Bu projenin en önemli ürünü olan 14. Protokolün Rusya’nın ikna edilmesiyle yakında yürürlüğe girmesi beklenmektedir. Pilot dava uygulaması gibi Protokol dışı temel önlemler ise AİHM ve Bakanlar Komitesi tarafından uygulanmaya başlanmıştır. Bu reform girişiminin, Sözleşme’nin taraflarını ne kadar tatmin ettiği ciddi bir tartışma konusudur. Dahası, yukarıda sayılan daha kapsamlı genişleme gerçeği sadece yöntemsel önlemlerle cevaplanamayacak çok sayıda başka soruyu da gündeme getirmektedir. AÜ SBF İnsan Hakları Merkezi, Ankara Barosu, Diyarbakır Barosu, Çağdaş Hukukçular Derneği ve Avrupa Demokrasi ve İnsan Hakları için Hukukçular Derneği (European Associaiıon of Lawyers for Democracy and World Human Rights) tüm bu soruların ayrıntılı bir şekilde değerlendirilebileceği uluslararası bir toplantı düzenlemiştir.


Bu nitelikte bir konferansın Türkiye’de yapılmasının ayrı bir önemi vardır. Yukarıda da belirtildiği gibi Avrupa Konseyi, uzun süredir reform sürecini AİHM yargıçlarının ve konunun uzmanlarının katılımıyla tartışmaktadır. Ancak bu tartışma, her şeye rağmen bir kapalı devre tartışma izlenimi yaratmaktadır. Bu nedenle Konsey üyesi ülkelerin akademisyenlerinin, hukukçularının ve AİHM bileşenlerinin oluşturacakları ortak bir platformda yapılacak tartışmanın bu kapalı devreye ciddi bir alternatif oluşturacağı düşünülmektedir. 


Bu açıdan Türkiye ideal bir tercihtir. AİHS sisteminin genişleme krizini, Mahkeme’nin kendi başarısının mağduru olması şeklinde özetlemek mümkündür. Bu başarı ve düşüş hikayesinin en önemli aktörünün Türkiye olduğunu söylemek herhalde abartı olmayacaktır. Strazburg’a Türkiye’den giden davalar Sözleşme’nin en temel hükümlerinin yeniden anlamlandırılmasında çok önemli bir rol oynamış, bu davalar AİHM’nin daha önce çok ender başvurduğu keşif, duruşma gibi uluslararası bir mahkeme için alışılmadık yöntemsel araçları rutin hale getirmiştir. AİHM’nin krize girmesi, belki de herkesten daha çok Mahkeme’yi bir iç hukuk mercii gibi görmeye başlayan Türk hukukçularını rahatsız etmektedir. Bu nedenle, bu nitelikte bir uluslararası konferansın Türk hukukçularının katılımıyla yapılması çok önemlidir.


AYRINTILI BİLGİ İÇİN: http://ihm.politics.ankara.edu.tr/

1055550cookie-checkAİHM’in gücü ve geleceği tartışılacak

CEVAP VER

Please enter your comment!
Please enter your name here

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.