Dünya Çocuk Hakları Günü’nde çocukların yaşadığı hak ihlalleri ve mağduriyetler bir kez daha gözler önüne serildi.
2021 yılında 20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü’nde çocuk işçilerin sayısı milyonları aştı. Türkiye’de çocuk işçiler, güvencesiz, korunmasız, sömürülen ve şiddete uğrayan kesim olarak sorunun boyutunu gözler önüne seriyor.
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi (İSİG) çocuk işçilerin Türkiye’deki çalışma şartları hakkında verileri açıkladı.
Rakamlara göre; AKP’nin iktidara geldiği 2002 yılından beri iş cinayetlerinde en az 787 çocuk işçi hayatını kaybetti.
Çocuk işçiler hakkında kayıtların yeterliliği tartışmaya açıkken çalışma şartları korunması gereken çocukların yaşamlarındaki vahim tabloyu ortaya koyuyor.
Kayda geçen vakalara göre ise;
- 2002 yılında en az 1 çocuk, 2003 yılında en az 18 çocuk, 2004 yılında en az 29 çocuk,
- 2005 yılında en az 27 çocuk, 2006 yılında en az 29 çocuk, 2007 yılında en az 28 çocuk,
- 2008 yılında en az 29 çocuk, 2009 yılında en az 12 çocuk, 2010 yılında en az 24 çocuk,
- 2011 yılında en az 24 çocuk, 2012 yılında en az 15 çocuk, 2013 yılında en az 59 çocuk,
- 2014 yılında en az 54 çocuk, 2015 yılında en az 63 çocuk, 2016 yılında en az 56 çocuk,
- 2017 yılında en az 60 çocuk, 2018 yılında en az 67 çocuk, 2019 yılında en az 67 çocuk,
- 2020 yılında en az 68 çocuk ve 2021 yılında şu ana kadar en az 57 çocuk çalışırken yaşamını yitirdi.
İSİG’in açıklamasına göre 2002-2012 dönemi verileri Çalışma Bakanlığı, 2013-2021 dönemi verileri İSİG Meclisi’nin tespiti oldu.
Bugün 20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü ancak ortaya konulan pek çok veri çocuk haklarının tarumar edildiğini bir kez daha gözler önüne seriyor.
Türkiye’de TÜİK verilerine göre yüzde 70,6’sı erkek ve yüzde 29,4’ü kız çocuğu olmak üzere 720 bin çocuk işçi bulunuyor.
Çocuk işçiliğin azaldığına dayanak gösterilen istatistiklerde sayısı 1,5 milyonu bulan çırak, stajyer ve meslek eğitimi gören öğrenci olmak üzere çocuk işçiliğinin ana etmenleri yer alıyor.
Öte yandan çocuk işgücü anketleri, Türkiye’de mevsimsel olarak, çocuk işçiliğin en az olduğu Ekim ila Aralık aylarında yapılıyor. Bu nedenle çocuk işçiliği hakkında rakamlar verilere yansımıyor.
İSİG’e göre; bunlar göz önüne alındığında, bugün Türkiye’de en az 2 milyon (yaz aylarında 4 milyon civarı) çocuk işçi bulunuyor.
Öte yandan, Türkiye’de yaşayan Suriyeli ve Afganistanlı mülteci sayısının, kaydı bulunmayan göçmen ve mültecilerle birlikte altı milyon civarında olduğu güncel tahminler arasında yer alıyor. Bu nüfusun önemli bir kısmını oluşturan göçmen ve mülteci çocukları, tarım, sanayi, inşaat, ticaret gibi işkollarında günübirlik ve güvencesiz şekilde işgücü piyasasına dâhil oluyor.
Çocuk işçilerin ağırlıklı olarak yer aldığı sektörler de verielre yansıdı. Türkiye’de çocuk işçilerin yüzde 30,8’i tarım, yüzde 23,7’si sanayi, yüzde 45,5’i ise hizmet sektöründe çalışıyor. Çocuk emeği ise, çocuk işçiliğin en kötü biçimleri arasında kabul edilen sokakta çalışma, küçük ve orta ölçekli işletmelerde ağır ve tehlikeli işlerde çalışma, aile işleri dışında, ücret karşılığı gezici ve geçici tarım işlerinde çalışma alanlarında yoğunlaşıyor.
Birgün’de yer alan habere göre; Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’nin kabulünün 32’nci yılı. Fakat çocuk haklarının ihlalinin geldiği boyut oldukça ürkütücü.
İŞ CİNAYETLERİNDE ÖLÜYORLAR
Yoksulluk nedeniyle çalışmak zorunda kalan çocuklardan biri de geçen günlerde Mersin’de iş cinayetinde hayatını kaybeden 13 yaşındaki Suriyeli Ula Kerem oldu. Ula Kerem ne yazık ki tek örnek değil. İSİG Meclisi’ne göre 2013’ten bu yana en az 513 çocuk iş cinayetinde öldü. Bu çocukların 58’i mülteci. Tarım-orman işkolunda 294, inşaat işkolunda 50, metal işkolunda 37, konaklama işkolunda 23, ticaret işkolunda 21 ölüm meydana geldi.
İSTİSMAR VAKALARI GİDEREK ARTIYOR
İHD Diyarbakır Şubesi ise Doğu ve İç Anadolu Bölgesi’nde son 10 yılda 228 çocuğun yaşamını yitirdiğini bunlardan 64’ünün polis ve askerlerce öldürüldüğünü açıkladı. AKP’nin görevde olduğu 2004-2015 yılları arasında Türkiye İnsan Hakları Vakfı’nın verilerine göre en az 241 çocuk polis veya asker tarafından öldürüldü. Fisa Çocuk Hakları Merkezi’ne göre 2015-2020 arasında 123 çocuk çatışmada yaşamını yitirdi. Baran Tursun Vakfı’nın yayımladığı verilerde de 2007 ile 2020 yılları arasında faili polis olan 93 çocuğun öldüğü aktarıldı.
Adalet Bakanlığı’nın verilerinde cezaevlerinde anneleriyle birlikte kalmak zorunda bırakılan çocukların sayısı ortaya çıktı. Buna göre cezaevlerinde yaklaşık 345 çocuk, 780 de bebek anneleriyle birlikte tutuluyor. Bakanlığın yayımladığı 2019 yılına ait adli istatistiklere göre ‘cinsel dokunulmazlığa karşı suç’ kapsamında, açılan 22 bin 689 dava çocuklara yönelik cinsel istismar suçlarını oluşturuyor.
142 KIZ ÇOCUĞU DOĞUM YAPTI
TÜİK’in çocuklara ilişkin bir diğer verisi de doğum ve evlilik istatistiklerinde açığa çıktı. 2020 yılında 16-17 yaş grubunda 17 bin 47 kız çocuğu evlendirilirken 15-17 yaş arasında doğum yapan çocukların sayısı 9 bin 714 oldu. 2020’de 15 yaşın altında 142 kız çocuğu doğum yaptı.
Koronavirüs salgını nedeniyle çocuklar okul ve eğitime uzak kaldı. Milli Eğitim Bakanlığı, 2020-2021 eğitim öğretim yılı istatistiklerini göre dönemin örgün eğitim kapsamındaki öğrenci sayısı 18 milyon 241 bin 881’den 18 milyon 85 bin 943’e geriledi. MEB’in istatistiklerine göre önceki yıla kıyasla öğrenci sayısı yaklaşık 156 bin azaldı. Eğitim Reformu Girişimi’nin açıkladığı verilerde ise 2020-2021 eğitim öğretim döneminde ilkokul, ortaokul ve ortaöğretim çağındaki tam 675 bin öğrenci okul dışında; kız çocukları tüm kademelerde erkek çocuklarının gerisinde kaldı.
AİLE İÇİNDE ŞİDDET ARTTI
İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) bünyesinde geçen yıl haziran ayında kurulan Çocuk Koruma ve Koordinasyon Birimi’ne en fazla başvuru, çocuklara dönük aile içi şiddet nedeniyle yapıldı. Birime gelen başvuruların yüzde 23’ü aile içi şiddet, yüzde 13’ü cinsel istismar, yüzde 10’u duygusal ihmal, yüzde 9’u duygusal istismar, yüzde 9’u eğitsel ihmal, yüzde 8’i travmatik süreçler, yüzde 8’i ise boşanmış ebeveynlerle ilgiliydi.
ÇOCUĞA KARŞI SUÇLAR 4’E KATLANDI
İzmir Barosu Çocuk Hakları Merkezi tarafından düzenlenen basın toplantısında, pandemide çocukların adalete erişemediğine dikkat çekildi. Çocukların hak ihlallerine ve hukuka aykırı uygulamalara maruz kaldığı ifade edilen açıklamada, şöyle denildi: “Pandemi döneminde, çocuğa karşı işlenen cinsel suçlarda dört kat artış yaşandı. Pandemi çocukların gelişimini olumsuz etkilemekte, şiddet ve suça maruz kalma ihtimalini arttırmakta, çocukların adalete erişimi noktasında büyük sıkıntılara yol açmaktadır.”
