Başbakanlık Konutu’nda gerçekleştirilen Türkiye-Irak Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi Ortak Kabine Toplantısı’nın ardından, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Irak Başbakanı Nuri El Maliki’nin hazır bulunduğu toplantıda 48 mutabakat muhtırasına ilgili bakanlar tarafından imza konuldu.
Törende, İçişleri Bakanı Atalay, Iraklı mevkidaşı ile güvenlik konusundaki mutabakat zaptına imza attı. Ayrıca, Enerji, Çevre, Sağlık, Su, Sınır Kapıları, Kerkük Petrol Boru Hattının Yenilenmesi, Demiryolu ve Kanal Bağlantısı, Tarım ve Ormancılık alanlarındaki işbirliği mutabakat zabıtlarına, Devlet Bakanı Zafer Çağlayan, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, İçişleri Bakanı Beşir Atalay, Bayındırlık ve İskan Bakanı Mustafa Demir, Sağlık Bakanı Recep Akdağ, Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım, Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehdi Eker, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız ile Çevre ve Orman Bakanı Veysel Eroğlu ile Iraklı mevkidaşları tarafından imza konuldu.
İmza töreninin ardından Başbakan Erdoğan ve Irak Başbakanı Nuri El Maliki, Türk-Irak Ortak Kabine Toplantısının ardından Başbakanlık Konutu’nda, ortak basın toplantısı yaptı.
Erdoğan, Irak’ın kuzeyinde bulunan ve Türkiye’nin güvenliği tehdit eden PKK terör örgütü ile mücadelenin önemine değinerek, ”Biz Merkezi Hükümet’le bugüne kadar mutabık kaldık sağolsunlar bu süre içinde de bu mutabakatımız bozulmadı. Bundan sonraki süreçte de teröre karşı bu ortak mücadelemizi sürdüreceğimize inanıyorum” diye konuştu.
Türkiye ile Irak’ın ortak belası olan terör örgütünün ortadan kaldırılması konusundaki kararlılığa vurgu yapan Erdoğan, önümüzdeki dönemde Yüksek Düzeyde Stratejik İşbirliği Konseyi bünyesinde imzalanan mutabakat muhtıralarının uygulanmasını yakından takip edeceklerini söyledi.
Başbakan Erdoğan, ”Her konuda 48 başlığın hepsini yakından takip edeceğiz. Demin ifade edildiği gibi 9 bakana 3 bakan daha ilave edilecek. Milli Savunma Bakanı, Milli Eğitim Bakanı ve Bölgesel Planlama ve Yatırım Bakanı. Bunun üzerinde ısrarla duruyorum. Çünkü Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerinden sorumlu bir bakanımız olduğu için onun özellikle Irak’la olan ilişkileri büyük önem arz ediyor, Suriye ile olan ilişkileri önem arz ediyor” dedi.
HEYECAN DOLU, KARARLI YOLCULUK BAŞLADI
Geçen yıl Temmuz ayında Maliki ile imzaladıkları ortak siyasi bildirge sonucunu da teşkil eden, Yüksek Düzeyli Stratejik Ortaklık Anlaşması’yla ”heyecan dolu, kararlı yolculuğun başladığını” söyleyen Erdoğan, Bağdat’ta tekrar bir arada bulunmaktan duyduğu memnuniyeti dile getirerek, ”Türk halkının en derin selamlarını bu vesileyle duyurmak istiyorum” dedi.
Erdoğan, geçen ay 18 Türk ve Irak’lı bakanın ”iki devlet tek hükümet” anlayışıyla İstanbul’da bir araya geldiklerini ve önemli anlaşmalara imza attıklarını hatırlattı.
Bakanların bugün de Irak’lı muhataplarıyla bir araya gelerek 48 mutabakat muhtırasını hazırladıklarını ve imzaların atıldığını anlatan Erdoğan, Türk-Irak Ortak Kabine Toplantısı yaptıklarını ifade etti.
Eğitimden sağlığa, demir yolundan tarım, enerji gibi büyük önem atfettikleri alanlarda çok sayıda protokolü imzaladıklarını belirten Erdoğan, şunları söyledi:
”Geçen yıl ektiğimiz tohumlar neticesini vermeye başladı. İnşallah, en yakın zamanda da bunların meyvelerini toplamaya başlarız. Bunları bir şeye inanarak söylüyorum; aramızdaki ticaret hacmi şu anda 5 milyar dolar, bunu 20 milyar dolara en kısa zamanda çıkarmamız lazım. Aslında bu attığımız adım, işte onun tohumlarını ekiyoruz ve neticesini de alacağız.”
BASRA-İSTANBUL ARASI HAVA KÖPRÜSÜ
Erdoğan, geçen yıl Ekim ayında THY’nin Bağdat seferlerini başlattığını, bunun artık haftada 7 güne çıkarıldığını söyleyen Erdoğan, ”Hava köprüsü kurulmuş vaziyette. Şimdi bu hava köprüsünün bir ucunun da Basra-İstanbul arasında olmasını özellikle arzuluyor ve gereğine inanıyoruz” dedi.
Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün, Irak’a yaptığı ziyareti de anımsatan Erdoğan, ”Cumhurbaşkanımızın 33 yıl aradan sonra Irak’a gelen ilk Türkiye Cumhurbaşkanı olması da bu sürece ayrı bir anlam kazandırıyor. Mart ayında gerçekleşen bu ziyaretle, karşılıklı ekonomik işbirliği anlaşması iktisadi ilişkilerimiz bakamından önem arz etmiştir. Gayemiz, ülkelerimizin üzerinde bulunduğu bu havzayı, bir ekonomik havzaya dönüştürmek” diye konuştu.
Enerji konusunun, ekonomik işbirliğinin temel ayaklarından birini oluşturduğunu dile getiren Erdoğan, ”Kerkük-Yumurtalık Petrol Boru Hattı vasıtasıyla yapılacak petrol ihracatının artırılması, aynı şekilde doğal gaz ihracatının bir kısmının Türkiye üzerinden ihracının sağlanması bunun en önemli örneklerini teşkil ediyor” dedi.
Nabucco Hükümetlerarası Zirve Toplantısına, ”değerli kardeşim” dediği Maliki’nin katılarak, ”Yılda 15 milyar metre küp doğal gaz Nabucco hattına biz verebiliriz” dediğini söyleyen Erdoğan, Maliki’nin bunu demesinin, katılan liderler arasında gerçekten memnuniyet yarattığını, ikili görüşmelerinde de kendisine, liderlerin bunu çok açık, net ifade ettiklerini belirtti.
TÜRKİYE’DEN IRAK’A SANİYEDE 550 METRE KÜP SU
Başbakan Erdoğan, bugün yaptığı Parlamento ziyaretinde özellikle Irak’lı milletvekillerinin, Irak’a Türkiye’den su verilip verilmemesi konusunu gündeme getirdiklerini kaydetti. Erdoğan, şunları söyledi:
”Değerli kardeşimle de bunu görüştük, ama anladım ki milletvekili arkadaşlar ya bilmiyorlar konuyu, veyahut da kendileri bu konuda bugüne kadar bilgilenmek ya da farklı bir şey herhalde benden beklediler. Onun için ben bunu kendilerine açıkça ifade ettim. Maliki’i kardeşimden bu zarureti duyduğum günden itibaren, ilgili bakan arkadaşıma gerekli talimatı vermekle kalmadım, bizzat gün be gün verilen suyun miktarını takip ettim. Hatta arkadaşlarımız, Suriye-Irak Türkiye, üçlü olarak bu süreci takip ettiler ve bu ayın 20’sine kadar da suyun verilmesi noktasında taahhüdümüz var. Atatürk Barajı’nı farklı yerlerden beslemek suretiyle bunu sağlama sözünü verdiğimiz için, ortalama saniyede 550 metre küp suyu Irak gönderdik, gönderiyoruz. Bizden istenen aslında ortalama 500 metre küp saniye idi. Bazen 512 metre küp, bazen 622 metre küplere kadar çıktı. Fakat ortalamada 550 metre küp yakaladık ve bu noktada biz verdiğimiz sözün arkasındayız ve sonuna kadar tutarız. Bundan sonraki sürece yönelik olarak üç ülke oturur, bunları yine değerlendiririz.”
Dünyanın iklim değişikliğini yaşadığını, Türkiye’nin geçen yıl ciddi kuraklık yaşadığını ifade eden Erdoğan, konuyla ilgili süratle tedbir aldıklarını, almaya devam ettiklerini anlattı. Erdoğan, ”Şu anda kapalı sistemlere geçiyoruz. Suyun israfını engellemenin adımlarını atıyoruz. Bir taraftan geri dönüşüm için çalışmalar yaptırıyoruz. Aksi takdirde Türkiye suyu bol bir ülke değil. Ama dikkatli olmak zorundayız” diye konuştu.
IRAK BAŞBAKANI MALİKİ
Irak Başbakanı Nuri El Maliki ise Erdoğan’ın geçen yıl Temmuz ayında Irak’a yaptığı ziyarette, yüksek düzeyli stratejik konseyin adımlarının atıldığını söyledi.
Ziyaretin ardından iki ülkenin ilgili bakanlarının görüşmelerini sürdürerek, üzerinde mutabakata varılan anlaşmaları en iyi şekilde tamamlamaya çaba harcadıklarını anlatan Maliki, ”Biz inanıyoruz ki iki ülke arasında karşılıklı saygıya ve ortak çıkarlara bağlı olarak sürdürülen bu buluşmalar şüphesiz ki örnek bir ortaklığı oluşturacaktır” dedi.
Yapılan çabaların sonucunda, enerji, sağlık, su, güvenlik, ulaşım gibi değişik alanlarda birçok anlaşma ve mutabakat zaptına imza atıldığını söyleyen Maliki, bu alanlara 3 bakanlığın daha eklenerek, anlaşma sayısının artırıldığını anlattı.
Başbakan Erdoğan’a ziyaretinden dolayı teşekkür eden Maliki, ”İnşallah en kısa süre içinde tekrar Türkiye’de bir araya gelip, yapmış olduğumuz bu yüksek düzeyli stratejik ortaklığın sürdürülmesi için yapıcı sonuçlara varırız” dedi.
TÜRK VE IRAKLI İŞ ADAMLARIYLA TOPLANTI
Başbakan Erdoğan ile Irak Başbakanı Nuri El Maliki, Türk ve Iraklı iş adamlarıyla bir araya geldi.
Başbakan Erdoğan, burada yaptığı konuşmada, ült yapısıyla üst yapısıyla yeni bir Irak’ın inşasında, Türkiye’nin de alın terinin olabileceğini vurgulayarak, özellikle müteahhitlik hizmetleri konusunda Türk iş adamlarının önemli işler yüklendiğini belirtti.
Erdoğan, “Sağlık alanında çok tecrübeliyiz müşterek adımlar atabiliriz. Enerji alanında mevcut işbirliğimizin artarak devamı temennimizdir. Türkiye Avrupa’nın en önemli geçiş yolu haline geldi. İnşallah Türkiye, Irak’ın imkanlarının Avrupa’ya geçişinde de önemli bir hat olacaktır, önemli bir üs olacaktır. Bu tarihi anı sizlerle, değerli kardeşimle yaşamaktan duyduğum memnuniyeti ifade ediyor, dayanışmamamızın daim olmasını temenni ediyorum” diye konuştu.
Irak Başbakanı Maliki de Türk iş adamlarına Irak’taki yatırımlarda ortak olma dileğini iletti.
Ülkesinde ilgi ve yatırım bekleyen birçok alan olduğunu, bunların başında tarım, ulaşım, ticaret, sağlık ve güvenlik alanlarının geldiğini söyledi.
Irak’taki gelişmeye Türk iş adamlarının katkısını beklediğini dile getiren Maliki, son zamanlarda yatırımlar konusunda yapılan düzenlemelerin iş adamlarına önemli kolaylıklar sağladığını belirtti.
Serbest Ticaret Anlaşması’nın da Türk iş adamlarının Irak’ta yatırım yapmasını kolaylaştıracağına işaret eden Maliki, ”Sayın Başbakan, Irak’ta yapılacak yatırımların garanti edilmesi için sizlere söz veriyoruz” dedi.
IRAK CUMHURBAŞKANI TALABANİ TARAFINDAN KABUL EDİLDİ
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Irak Cumhurbaşkanı Celal Talabani tarafından kabul edildi.
Talabani, Cumhurbaşkanlığı çalışma sarayı olan Selam Sarayı’ndaki kabül sonrasında, Başbakan Erdoğan onuruna yemek verdi.
Yemege, Başbakan Erdoğan’a eşlik eden bakanlar da katıldı.
ERDOĞAN’DAN KERKÜK UYARISI
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Irak Ulusal Meclisi Binası’nda Irak Ulusal Meclis Başkanı Ayad El Samarrayi tarafından kabulünde yaptığı konuşmada ise Irak’ta bulunmaktan duyduğu memnuniyeti dile getirerek şöyle konuştu:
“Eğitim, sağlık, tarım, enerji, alt ve üst yapı gibi pek çok anlaşma imzalanacak. Ve bütün bunlarla birlikte şüphesiz ki Irak’ın kalkınması çok daha hızlanacaktır. Bütün bunların görüşüldüğü süreç anlamlı bir döneme rastladı. Irak’ta yapılacak seçimde aday olan partilerin, ön koalisyon çalışmaları bitmiş olacak. 16 Ocak’ta da seçimler yapılacak. Tabi biz bu genel seçimlerin Irak için hayırlı olmasını temennisinde bulunuyoruz. Irak’ın birliğine, beraberliğine, vesile olmasını temenni ediyoruz. Irak’ın kendi içindeki birlik ve beraberliği bizim için çok önemlidir. Siz güç kazandıkça biz buna seviniriz. Birliğiniz, beraberliğiniz arttığı sürece biz buna seviniriz. Irak özellikle son 8 yıl içerisinde çok büyük kan kaybetti. Milyonu aşkın insanını kaybetti.”
IRAK’IN TOPRAK BÜTÜNLÜĞÜNE SAYGI DUYULMALI
Yakın bir komşusu olarak Türkiye’nin, Irak’a her şeyiyle her türlü desteği vermeye hazır olduğunu vurgulayan Başbakan Erdoğan, şunları söyledi:
“El ele omuz omuza vereceğiz inşallah bu süreçte Irak’ın yeniden ayağa kalkmasını sağlayacağız. Ben bugünkü anlaşmayı aynı zamanda bunun ön adımı olarak görüyorum. Kerkük konusuna değinmek istiyorum. Kerkük konusundaki samimi gayretlerinizi biliyorum. Ve Kerkük bir özel statüye kavuşturulmalıdır diye düşünüyorum. Ve Kerkük tüm Iraklıların olmalıdır. Kerkük bir etnik unsura teslim edilemez, edilmemelidir. Bir mezhebi unsura da teslim edilmemelidir. Ki aksi takdirde Irak’ın geneli için orası bir sıkıntı kaynağı olacaktır.”
ULUSAL MECLİS ÜYELERİNDEN GAZZE TEŞEKKÜRÜ
Erdoğan’ın, Irak Ulusal Meclis Başkanı Ayad El Samarrayi tarafından kabul edilmesinin ardından, Irak Ulusal Meclisindeki bazı komisyonların başkanları ile bazı parlamenterler söz aldı.
Başbakan Erdoğan’ın Irak ziyaretinin önemli bir ziyaret olduğuna dikkat çekilirken, ziyaretin başta iki ülke ilişkilerinin gelişmesine katkı sağlayacağı belirtildi. Bazı parlamenterler konuşmalarında su sorununa, bazıları da Kerkük ve terör sorunlarına değindi. Hadi Amari adlı parlamenter, Başbakan Erdoğan’a ”Filistin ve Gazze konusundaki tavrınızdan dolayı teşekkür ederiz cesur tavrınızın kalbimizde, gönlümüzde her zaman etkisi var. Bu arada meclisinizden geçen sınır ötesi harekata izin veren tezkereyi yadırgıyoruz. Bu sorunun TSK tarafından değil sağlam ilişkilerle çözüleceğine inanıyoruz” diye konuştu.
DEMOKRATİK AÇILIM DEĞERLENDİRMESİ
Konuşmasında, ”demokratik açılım” konusunda atılan adımlara da değinen Erdoğan, şöyle devam etti:
”Bu bizim ülkemizdeki Kürt kökenli kardeşlerimize, vatandaşlarımıza yönelik attığımız bir adım değildir, birinci derecede terör soruna karşı attığımız bir adımdır. Bütün etnik unsurların sorunları var, Kürt kardeşlerimizin, Laz’ın, Arnavut’un, hepsinin sorunları var. Şimdi Irak’ta Arapların, Kürtlerin, Türkmenlerin, Sünnilerin, Şiilerin sorunları yok mu? Diğer grupların sorunu yok mu? Genel olarak söylüyorum: Bunların hepsi sorun alanlarıdır. Bu sorun alanlarına karşı, demokratik açılımla bunları en aza indirmenin gayreti içindeyiz.
Bir kardeşiniz olarak şunları söylemek durumundayım: Kerkük sizin iç sorununuzdur. Kerkük’ün sorunları, Irak’ın sorunlarını çözdüğünüz gibi onu da bugüne kadar çözseydiniz, samimiyetle söylemek durumundayım, öyle sorunlar olur ki kardeşler devreye girer ve oradaki o sorunların çözümünde size yardımcı olur. Biz size ortak bir tespiti söyledik. Dedik ki ‘Kerkük’te bütün Irak halkının hakkı vardır, Kerkük Iraklılarındır, Irak’ın olmalıdır. Eğer bunu sadece Kerkük’te yaşayanlara bırakacak olursanız, yarın bir başka sorunla karşı karşıya kalırsanız. İçeride çok daha büyük bedellerle karşı karşıya kalırsınız’. Biz bunu bugünden görür gibiyiz. Biz Irak vatandaşı değiliz ama Irak’ı yaşıyoruz. Çünkü sizlerle ortak tarihi paylaştık paylaşıyoruz. Bunu bir kardeşlik düşüncesi olarak söylüyorum.”
SINIR ÖTESİ OPERASYONLAR
TSK’ya sınır ötesi harekata izin veren tezkereye de değinen Erdoğan, Irak merkezi yönetimiyle mutabık kalarak bugüne kadar bu adımları attıklarını ifade etti. ABD’de, 2007 yılında ”PKK terör örgütü ABD’nin, Türkiye’nin, Irak’ın düşmanıdır” diye ilan ettiklerini anımsatan Başbakan Erdoğan, şunları kaydetti:
”Hiçbir zaman TSK, harekatlarında bir sivil nokta vurmamıştır. Terör örgütünün yerleşkesi durumunda olan noktalara saldırıda bulunmuştur ama düşünün ki Irak’tan eğer benim ülkeme geçiş yapıyor da terör örgütü benim ülkemde köyleri basıyorsa buna sizin anlayış göstermemeniz lazım ve ‘Bu tezkerenin geçmesini kınıyoruz’ ifadesini doğrusu ben de kınıyorum. Teröre karşı ortak mücadele vermemiz lazım. Eğer terörün kökünü kazıyamazsak yarın terör bugün onu savunanları vurur. ‘Benim teröristim iyi, seninki kötü’ mantığı olmaz. Terörün dini, ırkı, vatanı da olmaz. Kaldı ki zaten sizler terörle, teröristle baş başa çok yaşadınız. Kaldı ki Irak adeta terör örgütlerinin, teröristlerin antrenman sahasına dönmüştür. Hala da burayı tam terk etmiş değillerdir. Bunları göreceğiz, ortak tedbir alacağız, temizleyeceğiz. Siz de biz de huzur bulacağız. Biz ne Irak’ın ne de Irak halkının mağduriyetine asla göz yummayız, müsaade etmeyiz.”
Öte yandan Başbakan Erdoğan, temasları kapsamında Irak Cumhurbaşkanı Yardımcıları Adil Abdülmehdi ve Tarık Haşimi ile de görüştü. Görüşmede, Iraklı yetkililerin, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’a, sınır ötesi operasyona izin veren tezkerenin terörle mücadeledeki önemini bildiklerini ve süresinin uzatılmasını ”anlayışla” karşıladıklarını ifade ettikleri öğrenildi.
DIŞİŞLERİ BAKANI DAVUTOĞLU
Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Bağdat’ta yapılan görüşmelerde, İstanbul’da mutabakata varılan konuların “ete kemiğe büründüğünü” söyledi.
Bağdat’a 9 bakanla birlikte gelen Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın Irak Başbakanı Nuri El Maliki’nin yanı sıra devlet başkanı yardımcıları ve meclis başkanıyla bir araya geldiğini belirten Davutoğlu, Türk heyetindeki bakanların da Iraklı bakanlarla ikili temaslarda bulunduklarını kaydetti.
Davutoğlu, taraflar arasında dün akşam itibariyle mutabakata varılan 45 anlaşmanın sayısının bugün 48’e çıktığını belirterek, “Türkiye’de bir bakanlar kurulu toplantısında neler olacaksa bugünkü görüşmelerde aynısı oldu” dedi.
Bu akşam anlaşmalardan 8 tanesinin sembolik olarak imzalanacağını ifade eden Davutoğlu, “Bizim için güvenlik konusunda ciddi bir çerçeve oluştu. Terörle mücadele anlaşması büyük ölçüde tamamlandı. Ticaret ve ekonomi alanlarında da kapsamlı görüşmeler oldu. Ulaştırma alanında kapsamlı bir işbirliğine gidilmesi kararlaştırıldı” diye konuştu.
İstanbul ile Basra arasında demir yolu hattı kurulmasının hedeflendiğini belirten Davutoğlu, Basra’ya giden demir yolu hattının buradan da Bahreyn’e bağlanmasının planlandığını söyledi ve “Bu yolla, AB, Bağdat’a tam anlamıyla bağlanmış olacak” dedi.
Ahmet Davutoğlu, Irak’ın içinden geçtiği kritik bir süreç olduğunu, seçime gidildiğini ifade ederek, Irak’a yeni sınır kapıları açılmasının planlandığını, Habur’un yanı sıra 2 sınır kapısı daha açmayı düşündüklerini kaydetti.
Hala birçok ülkenin tek bir bakanının bile, Irak’a gelmenin büyük bir risk olduğunu söylediğini belirten Davutoğlu, “Biz Başbakan ve 9 bakanla gelerek, Irak’a çok güçlü bir destek vermiş olduk. Irak ile her yıl bu toplantılar yapılacak” diye konuştu.
Davutoğlu, Irak ile doğal gaz ve ham petrolün Türkiye üzerinden sevki konusunda da anlaşma sağlandığını ifade ederek, Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyinin benzerini, Rusya ile yapmayı da düşündüklerini, bakanlar komitesinin, Aralık-Ocak gibi Rusya tarafıyla toplanmasını beklediklerini ve bakanların, ilkbaharda bir araya geleceklerini sözlerine ekledi.
IRAK HÜKÜMETİ SÖZCÜSÜ ALİ DEBBAĞ
Bu arada, Irak hükümeti sözcüsü Ali Debbağ, terör örgütü PKK’nın Irak ve Türkiye için büyük bir tehlike olduğunu belirtirken, Türkiye’nin Irak’ın toprak bütünlüğünü önemsemesi ve ulusal egemenliğine saygı göstermesi gerektiğini söyledi.
Sözcü, “Irak Başbakanı, hükümetinin hiçbir gücün Irak’ın sınırlarına girmesine izin vermeyeceğini tekrarladı” dedi.
Ali Debbağ, PKK ile mücadelenin Irak, Türkiye ve ABD arasında kurulan üçlü mekanizma aracılığıyla süreceğini söyledi.
