Sarıkeçili Yörükleri Akdeniz sahilleri ile Torosların yüksek yaylaları arasında yüzlerce yıldır konar-göçer hayvancılık yapıyor. Mersin’in Aydıncık, Gülnar ve Mut ilçeleri ile Konya ve Karaman’ın yüksek yaylaları arasında her yıl 500 kilometreye yakın mesafeyi keçileri ve develeri ile birlikte yürüyerek dolaşan Sarıkeçililer için yaşamın temelinde taze ot var. Doğadaki mevsim döngüsüne göre otu takip eden Sarıkeçililer, üretmek için kirletmenin kaçınılmaz olduğu bugünün dünyasındaki hayvancılık modelinin aksine keçileriyle birlikte yağmuru, suyu ve otu izleyerek temi ve sürdürülebilir bir üretim modelini yaşatıyorlar.
YÖRÜKLER İÇİN YAŞAMAK ÖLÜM KALIM SAVAŞINA DÖNÜŞTÜ
Ancak geleneksel kültürü yaşayan bu son topluluk için yaşam alanları giderek daralıyor. Adım adım bildikleri göç yolları barajlarla, otoyollarla, tünellerle ve çoğu yerde giderek değişen arazi kullanımı nedeniyle özel mülkiyetlerin içinde kaldı. Bütün bunlara bir de kuraklık eklenince Sarıkeçililer için kültürlerini yaşatmak adeta bir ölüm kalım savaşına dönüştü.
KONAR-GÖÇER ÜRETİM KÜLTÜRÜ BİTMEK ÜZERE
Bugün geleneksel konar-göçer hayvancılık kültürünü yaşatan yaklaşık 140 Sarıkeçili ailesi var. Bu sayı her geçen gün azalıyor. Bu yıl Mart ayında başlayan yayla göçü Sarıkeçililer için bir hayli zorlu geçiyor. Sürüleri ile birlikte Konya’nın Taşkent ilçesine ulaşan yaklaşık 20 aile, daha önce mera kiralayarak hayvanlarını otlattıkları Fesleğen Yaylası’nda yeterli ot olmadığını görünce başka bir çözüm aramaya başladı.
TAŞKENT’TE SARIKEÇİLİ YÖRÜKLERİNE BELEDİYE BASKISI
Sarıkeçililer Yaşatma ve Dayanışma Derneği Başkanı Pervin Savran, bir iki ailenin Taşkent Bolay dağında ormana ait bir araziye yerleşmesi için Orman İşletme Şefliğinden izin aldıklarını ancak Taşkent Belediyesi’nin ailelerin yerleştiği alandan uzaklaştırılması için baskı yaptığını dile getirdi.
MUSA GÖK: ‘BELEDİYE BAŞKANI, BİZDEN İZİN ALACAKSINIZ’ DEDİ
Sarıkeçili Yörüklerinden Musa Gök, eşi ve üç çocuğu ile birlikte otlatma izni aldıkları alanda çadırını kurduğunu ve hayvanlarını otlatmaya başladığını belirterek yaşanan sorunu şöyle özetledi: “Biz Taşkent’in Bolay Mahallesi’nde hayvan otlatmak için muhtarla görüştük. Muhtar, ‘şeften izin alın, oturun’ dedi. Sonra orman şefinin yanına vardık, muhtarı arayıp sordu ve olumlu görüşünü alıp bize izin verdiler. Ben de gelip çadırımı kurup oturdum. Sonra Taşkent Belediyesi’nin zabıtaları geldi, ‘buradan kalkacaksınız’ dediler. Biz de dernek başkanımız Pervin Savran ile birlikte gidip belediye başkanı ile görüştük. Belediye Başkanı bize ‘kafanıza göre gelip oturuyorsunuz. Bizden izin alacaksınız’ dedi. Biz de bu arazinin mera değil, ormana ait olduğunu, belediyenin sorumluluğunda olmadığını söyledik. Belediye başkanı bize kızdı, olmaz dedi. Ardından kaymakama gittik. Daha sonra orman işletme şefi jandarma ile birlikte gelerek ‘izni iptal ettik, buradan kalkın’ dedi. Ben de 3 çocuğum ve hasta bir eşim var, nereye gideyim? Bize bir yer gösterin, dedim.”
SAVRAN: ‘OTLATMA İZİN BELGESİNE RAĞMEN BASKI YAPILIYOR’
Konuyla ilgili sorularımızı yanıtlayan Sarıkeçililer Yaşatma ve Dayanışma Derneği Başkanı Pervin Savran, Taşkent Belediye Başkanı Osman Arı ile görüşerek resmi izin belgesi olan otlatma izni ve otlatma planını gösterdiklerini ancak buna rağmen dernek üyesi ailenin çadırını kaldırması için baskı yapıldığını dile getirdi.
‘BURASI ORMAN ARAZİSİ, BELEDİYENİN SORUMLULUĞUNDA DEĞİL’
Belediye Başkanı Arı’nın, “hata yaptınız, yazılı dilekçe verip bizden izin alacaktınız” dediğini öne süren Savran, “Biz 20 yıldır hangi arazinin kimin sorumluluğu altında olduğunu biliyoruz. Burası belediyenin sorumluluğunda değil, orman arazisi ve elimizde otlatma planı ve izin belgesi var. Muhtar da ‘bizim hayvanımız yok, arazi boş. Şeften izin alın oturun’ dedi. Belediye başkanı bize ‘burada sosyal sorunlar var, bölge vukuatlı, insan öldürüldü’ dedi. Yıllar önce yaşanan bir olayı bahane ederek ailemizi buradan kaldırmaya çalışıyorlar. Bu aile buraya kaçak gelip yerleşmedi ki” diye konuştu.
‘BU İNSANLAR ÜRETİM YAPARAK KATKI SAĞLIYOR, DAĞLARI BEKLİYOR’
Sarıkeçili ailesi için otlatmaya ve yaşamaya elverişli olmayan bir başka arazi gösterildiğini ve alanı terk etmeleri yönünde baskıların arttığını dile getiren Savran, “Gösterilen yerde bırakın keçileri, taş taş üstüne koysanız durmaz. Bu insanların amacı bu obayı buradan kaldırmak, hep böyle yapıyorlar. Bir tane değil ki sorunumuz, hangi biriyle uğraşalım. Söze geldi mi bütün yöneticiler ‘ben de Yörüğüm’ diye meydanlara çıkıp konuşuyorlar. Bizim sesimizi hiç duyan olmayacak mı? Sanki büyük bir deprem olmuş da yıkıntıların altında kalmış gibiyiz. Hiçbir ses yok. Her gün bu sorunlarla uğraşmaktan nefes alamaz olduk. Ne istiyorlar bizden? Bu insanlar üretim yaparak ülkeye katkı sağlıyor, dağları bekliyorlar. Biz orman arazisindeyiz, izinli otlatma planımız olan bir yerden çıkmayacağız. Sizin gelip bu çadırı rahatsız etmeye hakkınız yok. Burada nöbetteyiz” dedi.
‘MERALARDA OT YOK, KEÇİLER OĞLAKLAR BAĞRIŞIYOR’
Doğada yaşanan kıyımların yanına bir insan kıyımının eklendiğini savunan Savran, “Maalesef yağışlar azaldığı için bu yıl ot da az oldu ve merada oğlakların keçilerin yiyeceği bir şey yok. Meralar kup kuru, ot yok. Keçiler, oğlaklar bağrışıyorlar, sesleri yankılanıyor doğada. Bu seslere yürek dayanmıyor” diye konuştu.
BELEDİYE BAŞKANI OSMAN ARI: ‘YER GÖSTERDİK, GİTMİYORLAR’
Taşkent Belediye Başkanı AKP’li Osman Arı ise ortada bir sorun olmadığını savunarak şunları dile getirdi: “Bolay mahallemize bir aile geldi yerleşti. Eskiden Hadim’e bağlı Beyreli Mahallesinde yazı geçiriyorlardı. Burada geçmişte yer kavgası nedeniyle sosyal sorunlar yaşandı, insan öldü. Orman idaresi izin vermiş, onlar da gelip oturmuş. Onlara farklı bir yer gösterdik ama gitmek istemiyorlar. Biz de Kaymakamlık, belediye ve orman işletme şefliği ile bir araya gelip toplantı yaptık, konuyu değerlendirdik. Onlara Çakal Deresi denilen bölgede bir yer gösterdik. Onlar da ‘biz buradan kalkmayız’ diyerek insanları tahrik ediyorlar. Burada vatandaşın kendi kullanım alanları var.”
DEDE KORKUT ÖYKÜLERİNDE ANLATILAN HAYATI YAŞIYORLAR
Bir tür doğa okulu niteliğinde olan Sarıkeçililerin üretim ve yaşam kültürünün korunması ve geleceğe taşınması amacıyla 2008 yılında UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Projesi (SOKÜM) kapsamına alınması için çalışma başlatıldı. Konuyla ilgili hazırlanan dosya Kültür ve Turizm Bakanlığı’na sunuldu ancak aradan 13 yıl geçmesine rağmen bu konuda henüz somut bir adım atılmış değil. Dede Korkut destanlarında anlatılan yaşam kültürünün son taşıyıcıları olan Sarıkeçililer, bu zengin miras tamamen yok olmadan bu gerekli adımların atılmasını bekliyor.
