Geçen hafta bir mail aldım. Biri oturmuş Türkiye’den yurt dışına gönderdiğimiz beyin gurbetçilerini tek tek araştırmış. İyi de yapmış. Elbette Türkiye’den gelişmiş ülkelere giden beyin gurbetçileri bu listedekilerle sınırlı değil ama, bu sınırlı listeyi görmek bile beni oldukça üzdü. Gelen maili sizinle paylaşmak istiyorum ve sizin de beninle aynı duyguları paylaşacağınıza inanıyorum.
Liste şöyle:
“Prof. Dr. Muzaffer Şerif:
Sosyal Psikoloji alanında dünyada otorite, Psikoloji kürsüsü Öğretim Üyesi Dr. Muzaffer Şerif Güneydoğu Anadolu’da köylüler arasında yaptığı bilimsel araştırmaları esnasında zamanın yönetimi tarafından gözaltına alınır.
Emniyette sorgu-sual, mahkeme derken derdini kimseye anlatamaz. Bu yetenekli beyini ABD görür ve derhal sahip çıkar. Adına Enstitü kurar. Ölümü üzerinden yıllar geçmesine rağmen Muzaffer Şerif Sosyal Psikoloji bilim dalının dünyadaki en etkili tek ismi olarak kalır.
Günümüzde kullanılan psikoloji kavramlarının isim babası olur. Fakat bu büyük beyin artık bizim değildir. Çünkü bu gerçek bilim adamımız ABD vatandaşıdır ve soyadı da SHERIFF olarak değiştirilmiştir.
Prof. Dr. Gazi Yaşargil:
Beyin Cerrahı. Alanı nöroşirürjide rakipsiz kabul edilen Yaşargil, halen Amerika’da yaşıyor.
Prof. Dr. Mehmet Öz:
Kalp hastalıkları uzmanı. New York Colombia Üniversitesi’nde görev yapan kalp cerrahı Öz, Batı tıbbı ile alternatif tıbbı birleştiren çalışmalarıyla tanınıyor.
Çapa Tıp Fakültesi’nden mezun olan Ankaralı Murat Günel de beyin gurbetçilerinden. “Yeni Gazi Yaşargil” denen Günel, Yale-Çapa arasında kurulan beyin göçü köprüsünden geçenlerden sadece biri. Murat Günel, beyin cerrahı Gazi Yaşargil’den sonra beyin ve damar cerrahisinde dünyada isim yapan ikinci Türk doktoru olarak biliniyor. Günel, başında olduğu laboratuvarında beyin ve damar hastalıkları, moleküler biyoloji ve genetiği üzerine araştırmalar yapıyor, Yale Üniversitesi’nde bölüm başkanlığı yapıyor. Yılda yaklaşık 300 ameliyat yapan Murat Günel, ABD’de mesleğindeki sayısız ödülün sahibi ve pek çok organizasyonun da yönetim kurulunda bulunuyor. “Dahi Türk” olarak adlandırılan bilim adamı, beyin kanamalarının önemli nedenlerinden biri olan damar balonlaşması, tıp dilindeki adıyla “anevrizmalar” konusunda çalışmalarıyla tanınıyor.
Dr.Gökhan Hotamışlıgil:
Harvard Üniversitesi’nde Genetik ve Kompleks Hastalıklar Bölüm Başkanı. Obezite, şeker hastalığı ve kalp hastalıklarıyla ilgili kendisine patent kazandırmış çalışmaları var.
Emrah Yücel:
Oscarlı afişlerin sahibi. Özellikle ödül aldığı “Frida” afişi ve “Rüyamdaki Amerika”, “28 Gün”, “Panama Terzisi”, “Kadınlar Ne İster” ve daha birçok Hollywood filminin afişleriyle tanıdığımız Yücel şu anda Amerika’da yaşıyor.
Feryal Özel:
NASA’nın en başarılı astrofizikçilerinden. Bilimadamı Einstein’ın aralarında bulunduğu 20 dehadan oluşan Büyük Fikirler Listesi’nde yer alıyor.
Prof. Dr. Atilla Ertan:
A.Ü. Tıp Fakültesi mezunu Gastroenterolog, ABD’nin en seçkin 10 klinik hekimi arasına girdi. Ertan, dünyaca ünlü ünlü Methodist Hastanesi’nde sindirim hastalıkları konusunda tıbbi direktörlük görevinde bulunuyor.
Prof. Dr. Deniz Keçecioğlu:
Almanya Freiburg Tıp Fakültesi Dekanı
Prof. Dr. Ali Erdemir:
Nano teknoloji kullanarak geliştirdiği yapay elmas özelliği taşıyan buluşuyla, uygulamalı bilimin Nobeli R&D ödülünü 3 kez kazandı. 1987 yılından beri ABD’nin Chicago kenti yakınlarında bulunan Argon laboratuvarlarında araştırmalarını sürdürüyor.
Prof. Dr. Aslıhan Yener:
Chicago Üniversitesi’nde görevli Arkeolog .
Esen Ercan Alp:
ABD Enerji Bakanlığı Laboratuarları’nda araştırmalar yapan fizikçi 5 bin yıllık metal heykeli, röntgen cihazında analiz ederek, 1949 yılında icad edilmiş olan radyokarbon tekniğine son vererek arkeolojik araştırmalarda yeni bir dönemin başlamasına ışık tuttu.
Ayşem Sunal:
Belçika Kraliyet Başdansçısı. Ankara Devlet Balesiyle gittiği Japonya’daki bir yarışmada Anvers Kraliyet Balesi Müdürü Robert Denvers’ın Belçika’ya davet etmesi üzerine Belçika’ya yerleşti ve kariyerine hala burada devam ediyor.
Haldun Direskeneli:
Amerikan Uzay ve Havacılık Dairesi NASA’da görev yapan ancak bir süre önce yaşamını yitiren Direskeneli, ODTÜ’yü bitirdikten sonra yaşanan beyin göçü ile ABD’ye gitmişti.
Neva Çiftçioğlu:
Amerikan Uzay ve Havacılık Dairesi NASA’da çalışan Türk kadın araştırmacı. Teksas’taki Johnson uzay merkezinde görev yapan Çiftçioğlu, kireçlenmenin neden olduğu kalp ve böbrek hastalıklarının tedavisinde kullanılabilecek yeni bir antibiyotik üzerinde çalışıyor.
Vamık Volkan:
ABD’de yaşayan ünlü Psikoanalist. Yaptığı çalışmalarla psikiyatri alanında dünyanın en prestijli ödülü sayılan “Sigmund Freud” ve “En iyi eğitmen ödülü”nü aldı.
Prof. Dr. Hasan Garan:
New York Presbytarian Hastanesi Elektrofizyoloji Bölümü Başkanı olan Garan ABD’de en çok tercih edilen doktorlar listesinde yer alıyor.Garan kalp ritmi bozukluğunu kateter yöntemi ile yakarak tedavi ediyor.
Prof. Dr. Ahmet Çakmak:
Ulusal Kurtuluş Savaşı kahramanlarından Mareşal Fevzi Çakmak’ın torunu. Princeton Üniversitesi İnş.Müh. Bölümünde deprem konusunda çalışmalar yapıyor.
Prof. Dr. Reşat Kasaba:
Washington Üniversitesi Jackson Uluslararası ilişkiler Yüksek Okulu’nun Başkanlığını yaptı.
Prof. Dr. Olcay Çığtay:
30 yıl Georgetown Üniversitesi Hastanesi Lombardi Kanser Merkezi Mamografi Bölümünü yönetti.
Fatih Çulha:
Bilgisayar Mühendisi. Maryland Eyaleti’ndeki Amerikan Deniz Kuvvetleri Hastanesinde geliştirdiği veri tabanı projesiyle çalıştığı şirketin binlerce elemanı arasından birinci seçildi.
Prof. Dr. Aydın Arıcı:
Yale Üniversitesi’nde hormon hastalıkları ve kısırlık konusunda başarılı çalışmalar yürüten araştırma merkezini yönetiyor.
Süleyman Gökoğlu:
NASA’nın Glenn Uzay Merkezinde çalışıyor.
Prof. Dr. Ali Erdemir:
Triboloji’nin Türk dehası. Nono teknoloji kullanarak geliştirdiği yapay elmas özelliği taşıyan buluşuyla uygulamalı bilimin Nobel’I R&D ödülünü üçüncü kez kazandı.
Dr. Rahmi Öklü:
ABD’nin en iyi hastanelerinden Cornell’de çalışan Öklü beyindeki tıkanan damarların tedavisinde mucizeler yaratıyor.
Prof. Dr. Münci Kalayoğlu:
Binin üzerinde karaciğer nakli yaptı.Karaciğer nakline getirdiği yenilikler ile alanında dünyanın en önde gelen bilim adamaları arasında yer alıyor.”
Yönetmen Ferzan Özpetek ve Güher-Süher Pekinel kardeşler gibi dünyaca ünlü sanatçılarımızı bu listeye kattığımızda beyin gurbetçilerinin sayısı arttıkça artıyor, doğal olarak da kalkınmamız geciktikçe gecikiyor.
Yukarıdaki listeye girenler ve hatta girmeyenler elbetteki Türkiye’nin gurur kaynakları ama unutmamak lazım ki, ekonomik, politik, bilimsel, sistemsel ve işsizlik gibi pek çok nedenlerle verdiğimiz her beyin göçü ülkemizin değer kaybına neden olmaktadır.
Beyin göçü, iyi eğitim görmüş, kalifiye, nitelikli, seçkin, uzman ve yetenekli işgücünün yetiştiği az gelişmiş veya gelişmekte olan bir ülkeden gelişmiş bir ülkeye çalışma veya araştırma yapmak için giden iş gücü olarak tanımlanabilir. Beyin göçü nedeni ile az gelişmiş veya gelişmekte olan ülkenin gelişimi daha da yavaşlarken, gelişmiş ülkelerin yetişmiş beyinlere iş imkanı sağlamasıyla gelişmeleri daha da artmaktadır. Bu da beyin göçünün ülkeler arasındaki gelişmişlik farkının daha da artmasına neden olduğunu göstermektedir.
Türkiye beyin göçü en fazla olan 34 ülke içinde 24. sırada yer alıyormuş. Eldeki verilere göre Türkiye’de iyi eğitim gören yüz kişiden 59’unu beyin göçüne maruz kalıyor. Hemen telaşlanmayın. Bu oran sadece dış beyin göçünü kapsamıyor, iç beyin göçünü de kapsıyor.
Dünyada beyin göçünün fazla verildiği ülkeler arasında Hindistan, Pakistan, Birleşik Devletler Topluluğu, Çin, Filipinler, Cezayir, Fas, Tunus, İran, Mısır, Nijerya, Türki Cumhuriyetler ön sıralarda yer alıyor.
Bu gelişmiş ülkeler arasında beyin göçü olmaz anlamına gelmesin. Gelişmiş ülkelerde de beyin göçü yaşanıyor. Örneğin Kanada ve İngiltere’den ABD’ye beyin göçü olmaktadır.
Baş döndürücü bir hızla dönen dünyaya hantal bir yapıyla ayak uydurmak zor elbette. O yüzden eğri oturup doğru düşünmek lazım. Elimizden kaçırdığımız değerleri dünya el üstünde tutuyorsa dövünme değil ama başımızı iki elimizin arasına alıp “ne yapabiliriz” diye kara kara düşünmeye başlama zamanıdır.
