YUSUF YAVUZ / AÇIK GAZETE – 2021’de kuraklığın etkilediği HES’lerdeki elektrik üretiminin payı yüzde 25’ten yüzde 17’ye düştü, kömür ve doğalgaz gibi fosil yakıtlara dayalı üretimin payı ise yüzde 64’ü geçti.
Elektrik faturalarının kamuoyunun en önemli tartıma konularından biri haline geldiği Türkiye’de elektrik üretiminde iklim krizine neden olan fosil yakıtların payı 2021’de artarak yüzde 64’ü geçti. Geçen yıl yaşanan kuraklık, hidroelektrik kaynaklı elektrik üretimini ise10 puana yakın oranda geriletti, doğalgazın payı da aynı oranda arttı. Elektrik üretimindeki 2021 yılı verilerini değerlendiren Ekosfer Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Özgür Gürbüz, Türkiye’nin güneş ve rüzgardan ürettiği elektrik miktarının artmasının olumlu olduğunu ancak “net sıfır emisyon” gibi iddialı hedeflere ulaşmak için başta kömür olmak üzere fosil yakıtların elektrik üretiminden büyük ölçüde çıkarılması gerektiğini söyledi. Gürbüz, “İthal kömürdeki gerilemede artan kömür fiyatlarının etkisi olduğu tahmin ediliyor. Doğalgazdaki artış ise endişe verici. Türkiye’nin rüzgar ve güneş potansiyeli çok yüksek ancak yenilenebilir enerji kaynakları birbirlerini destekleyecek şekilde sisteme entegre edilmeli. Yüzde 100 yenilenebilir enerjiyle ihtiyacın karşılanması için günlük politikalara değil uzun vadeli plan ve hedeflere ihtiyacımız var” değerlendirmesinde bulundu.
Türkiye’nin brüt elektrik üretiminde 2021 yılında bir önceki yıla göre yüzde 8 oranında artış yaşandı. TEİAŞ’ın verilerine göre geçen yıl üretilen 331 milyar kilovatsaati bulan elektriğin yüzde 32,71’lik kısmı doğalgaz çevrim santrallarından, yüzde 31,43’ü ise kömürlü termik santrallarından sağlandı. Böylece elektrik üretiminde fosil yakıtla (petrol, kömür ve doğalgaz) çalışan santralların payı yüzde 64’ün üzerine çıktı. 2020 yılında bu oranın yüzde 58 olduğu kaydedildi.
KURAKLIK BARAJLARI VURDU, ELEKTRİK ÜRETİMİNDEKİ PAYI DÜŞTÜ
Türkiye’nin neredeyse tüm bölgelerini etkisi altına alan kuraklığın en çok hidroelektrik santralları etkilediği ortaya çıktı. 2020’de Türkiye’nin ürettiği elektriğin yüzde 25’ini karşılayan hidroelektrik santrallar bu yıl üretimin yüzde 17’sine yakınını karşılayabildi.
İTHAL KÖMÜRÜN PAYI DÜŞTÜ
Kömüre dayanıklı elektrik üretimde ise ithal kömürle çalışan santralların payı düşerken, yerli linyit kömürüyle çalışan santralların üretimi arttı. Buna rağmen kömürlü termik santralların elektrik üretimindeki payı 3 puan gerileyerek yüzde 31,4’e geldi.
GÜNEŞ VE RÜZGÂRDAN ELEKTRİK ÜRETİMİNDE ARTIŞ YAŞANDI
Güneş, rüzgâr ve jeotermal enerji kaynaklı elektrik üretimi ise bir yıl öncesine göre yaklaşık 10 milyar kilovatsaat artarak toplam üretimde yüzde 16,6’lık paya ulaştı. Hidroelektrik dâhil yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik üretimindeki payı ise 2020’deki yüzde 40 seviyesinden yüzde 33’e geriledi.
GÜRBÜZ: ‘GÜNLÜK DEĞİL, UZUN VADELİ PLANLARA İHTİYACIMIZ VAR’
2021 yılı verilerini değerlendiren Ekosfer Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Özgür Gürbüz, Türkiye’nin güneş ve rüzgardan ürettiği elektrik miktarının artmasının olumlu olduğunu ancak “net sıfır emisyon” gibi iddialı hedeflere ulaşmak için başta kömür olmak üzere fosil yakıtların elektrik üretiminden büyük ölçüde çıkarılması gerektiğini söyledi. Gürbüz, “İthal kömürdeki gerilemede artan kömür fiyatlarının etkisi olduğu tahmin ediliyor. Doğalgazdaki artış ise endişe verici. Türkiye’nin rüzgar ve güneş potansiyeli çok yüksek ancak yenilenebilir enerji kaynakları birbirlerini destekleyecek şekilde sisteme entegre edilmeli. Yüzde 100 yenilenebilir enerjiyle ihtiyacın karşılanması için günlük politikalara değil uzun vadeli plan ve hedeflere ihtiyacımız var” dedi.
KÖMÜRE DAYALI ELEKTRİK ÜRETİMİ SIFIR EMİSYON HEDEFİYLE ÇELİŞİYOR
Ekosfer Derneği’nin bir projesi olan www.turkiyedekomur.org sayfasında yer verilen bilgilere göre, Kömüre dayalı elektrik üretimi Türkiye’nin enerji stratejisinin başlıca hedefleri arasında yer alıyor. 2015-2019 arasında, kömüre dayalı enerji üretimi kapasitesi yüzde 50 artış gösterdi. Kömür, karbon yoğunluğu en fazla olan fosil yakıt olarak biliniyor. Ortalama yüzey sıcaklığındaki artışı Paris Anlaşması’nda hedeflenen 1,5°C ile sınırlı tutabilmek için sera gazı emisyonlarının azaltılması, bunun için de kömür kullanımının kademeli azaltılarak durdurulması kritik önem taşıyor. Türkiye’nin karbon yoğun enerji planları, yenilenebilir enerji teknolojilerinin yaygınlaştırılmasını öngören iklim eylemleriyle de çelişiyor. Türkiye, Paris Anlaşması’nı geç de olsa onayladı ve 2053 için net sıfır emisyon hedefi telaffuz edildi ancak bu iki adımı destekleyen eylemler ve ekonominin karbonsuzlaşmasına dair net bir yol haritası henüz belirlenmiş değil.
