Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve ABD Başkanı Donald Trump, Türkiye-ABD ilişkileri açısından kritik bir toplantı olan ikili görüşmeyi Japonya’nın Osaka kentinde düzenlenen G-20 zirvesi kapsamında gerçekleştirdi.
İki lider, 35 dakika süren görüşme öncesi yaptıkları kısa açıklamalarda, Türk-Amerikan ikili ticaret hacminin 75 milyara dolara çıkarılması ve stratejik ortaklık ilişkisinin devam ettirilmesine dönük beklentilerini dile getirdi.
ABD Başkanı Trump, Ankara-Washington arasındaki en önemli ve acil sorun olarak görülen S-400 konusunda son dönemdeki en kapsamlı açıklamalarını gazetecilerin soruları üzerine yaptı.
Erdoğan ile basına kapalı görüşme sırasında bu konuyu ele alacaklarını belirten Trump, S-400 sürecinin “karmaşık” bir konu olduğunu ve “sorun” teşkil ettiğini ancak aşılması için “farklı çözümlerin” gündeme gelebileceğini kaydetti.
Türkiye’nin S-400 hava savunma sistemini almak zorunda kaldığını çünkü Obama yönetiminin Amerikan Patriot sistemlerinin satışını engellediğini belirten Trump, bu açıklamasıyla Ankara’nın bugüne kadar kullandığı söyleme bir nevi destek vermiş oldu.
Trump, “Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Patriot almasına izin verilmedi. Onlar da S-400 aldılar. (Türkiye) ‘Diğerlerini alacağız’ dedikten sonra ‘Bizimkini alabilirsiniz’ dediler. Böyle iş yapılmaz,” ifadesini kullandı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, G-20 zirvesi için bulunduğu Osaka’da ABD lideri Trump ile görüşmesinden önce ise önce Rus lider Vladimir Putin ardından ile de bir araya geldi.
‘İki stratejik ortak arasında yaptırım gibi bir şey söz konusu olmaz’
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Trump ve Putin ile yaptığı görüşmelerin ardından G-20 zirvesi kapsamında düzenlediği basın toplantısında ise gazetecilerin S-400 ile ilgili sorusuna yanıt olarak Trump’ın bu konuda basına gerekli açıklamaları yaptığını söyledi.
Erdoğan bu konuda şu sözleri kullandı:
“S-400’lerle ilgili konuda bizim bütün anlaşmamız her şeyimiz bitmiştir. Olay artık teslimat sürecindedir. Böyle bir sözleşmeyi inkâr etmemiz Türkiye gibi bir devlete yakışmaz. Biz ABD ile de Patriot alma hususunda Sayın Obama döneminde bir adım atmıştık, ancak Kongre müsaade etmedi dediler ve bize böyle bir satışı gerçekleştirmediler. Bizim de hava savunma sistemi için bir adım atmamız gerekiyordu ve bunu en uygun şekilde Rusya’dan bulduk.”
Erdoğan, ABD’nin Türkiye’ye bir yaptırım uygulamasının söz konusu olup olmadığı sorusuna ise şu şu cevabı verdi:
“Yaptırım konusunda Sayın Trump yaptığı açıklamada açıklıkla böyle bir şeyin olmayacağını da kendisinden özellikle dinlemiş olduk. S-400 yürürken ABD’den Boeing uçakları alıyoruz. 100 adet Boeing uçağını alıyoruz. Serbest piyasa ekonomisinin olduğu dünyada bunları karıştırmayacağız. Şu gerçeği özellikle vurgulamamız lazım biz ABD ile stratejik ortağız. Bizim atacağımız bu adımlarda Türkiye’nin egemenlik haklarına birilerinin müdahale etmesi yetkisi yoktur.
“F-35 konusunda da bizim ABD’ye yaptığımız 1,4 milyar ödememiz var, biz pazar değiliz, ortak üreticiyiz. Bize teslimatı yapılan dört adet F-35 uçağı var. Toplamda 116 uçağın beklentisi içindeyiz, ödeme planı yapılmış, ödemeler yapılıyor. Alttan kimilerinin yaptığı açıklamalar olmaz, biz bunların ikili ilişkileri bozmayacağını düşünüyoruz.”
Bir gazetecinin, “O zaman ABD tarafından herhangi bir yaptırım ihtimali yok diyebilir miyiz?” sorusuna ise Erdoğan, “Şu anda böyle bir görüntü ortada yok. Tabii iki stratejik ortak arasında böyle bir şeyin söz konusu olamayacağını düşünüyorum.” yanıtını verdi.
“S-400 hava savunma sisteminin Akdeniz’de konuşlandırılması düşünülüyor mu?” sorusuna ise Erdoğan, “Doğmamış çocuğa don biçilmez. Önce bir adımları atalım” açıklamasında bulundu.
Trump’tan yaptırım sorusuna yanıt
ABD Başkanı, bir gazetecinin S-400 satın alması durumunda Türkiye’ye yaptırım uygulanıp uygulanmayacağı sorusuna yanıt verdi. “Bu konuya bakıyoruz ama bu çift taraflı bir konu,” diye konuşan Trump, Obama yönetimini kastederek “İnsanlara adil davranmalısınız. Türkiye’ye adil davranılmadı” diye konuştu.
“Türkiye bizim dostumuzdur” ifadesini kullanan Trump, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile ilişkisinden de övgüyle bahsetti. İkili ticaret hacmini 4 kat artırmak gibi bir hedefleri olduğunu belirten ABD lideri, bir soru üzerine, Türkiye’ye bir ziyaret gerçekleştirmek istediğini ancak bir tarih belirlenmediğini de kaydetti.
Trump’ın, S-400 bunalımı ile ilgili yaptığı açıklamalarda, Pentagon ve diğer Amerikan yetkililerinin aksine “tehditkar” bir dil kullanmaması ve süreçten Obama yönetimini sorumlu tutması dikkat çekti. ABD Başkanı, “farklı çözümler” vurgusunu yaparak, S-400 konusunun hala çözülebileceği görüşünde olduğunu ortaya koydu.
Erdoğan’dan ‘stratejik ortaklık’ vurgusu
Cumhurbaşkanı Erdoğan, görüşmeden önceki kısa açıklamasında ise Türk-Amerikan ilişkilerinin stratejik ortaklık boyutuna dikkat çekti ancak S-400 konusuna değinmedi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, şöyle dedi:
“Şu anda 75 milyar dolarlık bir ekonomi ticaret hacmi noktasındaki zirveye doğru ilerleme hamlemiz var. Savunma sanayisine yönelik attığımız adımlar, atacağımız adımlar var ama her şeyden öte bir stratejik ortaklığımız var. Bu stratejik ortaklığımız tabii birçok alanda dayanışmamızı adeta teşvik ediyor. Bundan sonraki süreçte de bu dayanışmamızın aynı şekilde devam edeceğine olan inancım tamdır.”
S-400 sevkiyatı bekleniyor
Cumhurbaşkanı Erdoğan, S-400 konusundaki son durumu ise Trump’tan önce bir araya geldiği Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin görüşmesi sırasında açıkladı.
Erdoğan, Putin ile yaptığı 55 dakikalık görüşme öncesi yaptığı kısa açıklamada, S-400 hava savunma sistemlerinin sevkiyatına ilişkin sürecin devam ettiğini ve Türkiye’nin önceliğinin bu füzelerin ortak üretimi olduğunu vurguladı.
Erdoğan’ın özellikle “ortak üretim” vurgusu Washington’un tüm yaptırım uyarılarına karşın Ankara-Moskova arasında uzun vadeli bir savunma sanayi işbirliği ortamının geliştiği değerlendirmelerine neden oldu.
Türk-Rus işbirliğinde son dönemde önemli bir ivme yaratıldığını kaydeden Erdoğan, “Özellikle de işbirliğimizin S-400’ler sevkiyatıyla, bunu Duşanbe’de de görüşmüştük, mutabakata vardığımız gibi yol haritasının devamını şu anda izliyoruz. Füzenin ortak üretimi başta olmak üzere teknoloji transferini de içerecek şekilde ilerletilmesi bizim için de malum öncelik taşıyor. Şu anda öyle zannediyorum ki gözler bu işin sevkiyatıyla ilgili olan sürecin içerisinde de zaten bunda mutabakatımızda herhangi bir aksama söz konusu değil,” ifadelerini kullandı.
