Freedom House’un İnternette Özgürlük Raporu’nda puanı daha düşen Türkiye, bu yıl da internetin özgür olmadığı ülkeler arasında yer aldı. Raporda sansür yasası da eleştirildi.
ABD merkezli Freedom House’un her yıl yayımladığı “Freedom on the Net” (İnternette Özgürlük) Raporu’na göre Türkiye 70 ülkeden internet özgürlüğünün kötüleştiği 28 ülke arasında. Sansür yasasına da yer verilen raporda, bu kanunun hükümetin sosyal medyada kontrolünü artıracağına ve seçim öncesi muhalefeti bastıracağına dikkat çekildi.
2022 yılına ait verilerin paylaşıldığı “İnternette Özgürlük 2022: İnternetin Otoriter Revizyonu ile Mücadele” başlıklı raporda Freedom House, 70 ülkenin değerlendirmesini yaptı. İnternetin 17 ülkede “özgür”, 32 ülkede “kısmen özgür” ve 21 ülkede “özgür olmadığını” değerlendirdi.
Türkiye geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi “internetin özgür olmadığı ülkeler” listesinde yer aldı. Türkiye (100 puan üzerinden) 34 puandan 32 puana inerek kötüleşen ülkeler arasında. 2022 yılı raporunun Türkiye kısmında özellikle sansür yasasına da yer verildi.
Raporda kanunun “yanıltıcı bilgiyi” savcılar ve hakimlerin taktirine bıraktığına ve hapis cezası öngördüğüne dikkat çekildi. Raporda, bu kanunun hükümetin sosyal medyada kontrolünü artıracağı ve seçim öncesi muhalefeti bastıracağı vurgulandı.
“ELEŞTİREL MEDYA HABERLERİNİ SUSTURACAK”
AKP’nin 2002’de seçildikten sonra “başlangıçta özgürlükçü reformlar getirdiği daha sonraysa giderek sosyal ve siyasi hakları daralttığını” söyleyen Freedom House şöyle devam etti:
“AKP hükümeti, 2016’daki darbe girişiminden bu yana muhalifler üzerinde dramatik ve geniş kapsamlı bir baskı uyguladı ve 2017’de kabul edilen anayasa değişiklikleri, gücü cumhurbaşkanının elinde topladı. Erdoğan Türkiye siyasetinde muazzam bir güç kullanmaya devam ederken 2019 belediye seçimlerindeki muhalefet zaferleri ve Kovid-19 pandemisinin zaten titrek ekonomi üzerindeki etkisi, hükümete muhalefeti bastırmak ve kamusal söylemi sınırlamak için yeni teşvikler verdi. Sözde dezenformasyon tasarısının kabul edilmesinin, iktidar ittifakına Haziran 2023 cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimleri öncesinde muhalefet partilerini ve eleştirel medya haberlerini susturmada yardımcı olması bekleniyor. Raporun kapsadığı döneminin sonu itibariyle, tüm potansiyel muhalefet adayları, Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan daha yüksek oy alıyor.”
OTOSANSÜR, ENGELLEME, TROL AĞLARI
Raporun Türkiye kısmında ayrıca geçmiş yıllardan da bir özet sunuldu ve Türkiye’de internet özgürlüğünün azalmaya devam ettiği belirtilerek şöyle denildi:
“2020 Sosyal Medya Yasası bağımsız ve eleştirel medya kuruluşlarının web sitelerinden içerik kaldırmaya zorlamak için kullanıldı. Siyasi muhalefet de dahil olmak üzere binlerce çevrimiçi kullanıcı, sosyal medya faaliyetleri nedeniyle suçlamalarla karşı karşıya kaldı. Otosansür, hükümet yanlısı kuruluşların çoğalması ve bağımsız medya sitelerinin engellenmesi, Türkiye’de daha az çeşitli bir çevrimiçi alan yarattı. Ayrıca, hükümet yanlısı trol ağları, aktivistlere karşı karalama kampanyaları düzenledi ve önde gelen gazeteciler çevrimiçi haberleri yüzünden fiziksel şiddete maruz kaldı.”
“BİLGİYE ERİŞİM HAKLARI BALTALANDI”
Rapora göre dünyada da durum çok da iyi değil. Çin, art arda sekiz yıl boyunca internet özgürlüğü için dünyanın en kötü ortamı oldu. Freedom House, Çin için “Dünyanın en baskıcı çevrimiçi ortamı” dedi. Çin’i Myanmar ve İran izledi.
İzlanda ise bir kez daha en iyi performansı sergileyerek “en özgür ülke” statüsünde yer aldı. İzlanda’nın altında da Estonya ve Kosta Rika sıralandı.
Ayrıca 26 ülkede rekor düzeyde internet özgürlüğü iyileştirmeleri yaşandı. Ancak 28 ülkede de kötüleşti.
Freedom House raporun özetinde küresel internet özgürlüğünün art arda 12 yıldır düşüşte olduğunu, en keskin düşüşlerin de Rusya, Myanmar, Sudan ve Libya’da yaşandığını kaydetti.
En az 53 ülkede, internet kullanıcılarının kendilerini çevrimiçi olarak ifade ettikleri için yasal sonuçlarla karşı karşıya kaldığını belirtti.
“Hükümetler, daha kontrol edilebilir çevrimiçi alanlar yaratmak için küresel interneti parçalıyor” diyen Freedom House şu eklemeyi yaptı:
“Rekor sayıda ülke, şiddet içermeyen siyasi, sosyal veya dini içerikli web sitelerini engelledi, ifade özgürlüğü ve bilgiye erişim haklarını baltaladı. Ulusal hükümetlerin çoğu, ülke dışında bulunan kaynakları hedef aldı. Yeni yasalar teknik altyapıyı merkezileştirdi. Sosyal medya platformlarına ve kullanıcı verilerine yönelik hatalı düzenlemeler serbest bilginin akışına tehdit oluşturdu.”
