YUSUF YAVUZ / AÇIK GAZETE – Giresun’un Şebinkarahisar ilçesinde faaliyet gösteren Nesko Madencilik firmasına ait kurşun, çinko ve bakır ocağı zenginleştirme tesisinin atıklarının depolandığı baraj çöktü…
Giresun’un Şebinkarahisar ilçesine bağlı Yediparmak köyünde Nesko Madencilik firmasına ait kurşun, çinko ve bakır ocağı zenginleştirme tesisinin atıklarının depolandığı baraj çöktü. Ağır metal ve kimyasallarla yüklü atık sular Kılıçkaya Barajına ulaşırken, Kelkit Çayının da tehdit altında olduğu kaydedildi. Konuyla ilgili Giresun Valiliğinden yapılan açıklamada ise madencilik firmasının faaliyetlerinin süresiz olarak durdurulduğunu belirterek, “Analiz sonuçlarına müteakip sorumlular hakkında gerekli adli ve idari işlemler başlatılacaktır” denildi.
Giresun’un Şebinkarahisar ilçesinde yıllardır yapılan tüm uyarılara rağmen ilgili yasa ve yönetmeliklere aykırı şekilde inşa edildiği öne sürülen atık havuzu çöktü. Büyük bir çevre felaketine yol açan atık havuzundan boşalan ve ağır kimyasallarla yüklü çamurlu sular, Kılıçkaya Barajına ulaştı.
UYARILAR DİKKATE ALINMADI, FELAKET GÖZ GÖRE GÖRE GELDİ
Şebinkarahisar Yedikardeş Köyü Derneği’nin konuyla ilgili yaptığı açıklamada, zehirli atıkların depolandığı havuzların tamamının patlayarak kontrolsüz şekilde dere yatağına aktığı belirtildi. Atıkların tamamının derenin döküldüğü Kılıçkaya Barajına ulaştığı bilgisine yer verilen açıklamada, şu ifadelere yer verildi: “Bu konuda geçmişten bugüne kadar yöre halkı, sivil toplum kuruluşları ve tüm çevre bilincine sahip olan duyarlı insanlarımız tarafından yapılan sözlü ve yazılı uyarılar, tüm yazılı başvuruların dikkate alınmaması sonucu bu çevre felaketine sebebiyet verilmiştir. Çevre Kanunu ve ilgili mevzuat hükümlerine riayet etmeden yapılan kontrolsüz madencilik ve kontrolsüz cevher işleme ve kontrolsüz, bilinçsiz depolama sonucu bu felaketin geleceği açıkça ortada olduğu halde görevli, yetkili ve sorumlular gereğini yapmadıkları için bölgedeki tüm flora, fauna zarar görmüş ve topraklarımız, bitki örtümüz ve sularımız zehirlenmiştir” denildi.
BÖLGEDEKİ ATIK TESİSLERİ PATLAMAYA HAZIR BOMBA HALİNE GELDİ
Yaşanan kazanın kabul edilemez olduğuna işaret edilen açıklamada, bu sonuca neden olanların kamuoyu önünde hesap vermesi gerektiği vurgulanarak, konuyla ilgili yasal sürecin sonuna kadar kullanılacağı kaydedildi. Yalnızca Şebinkarahisar’da değil, Giresun’un diğer ilçelerindeki maden işletmelerinin atık depolama tesislerinin de patlamaya hazır bomba haline geldiğine işaret edilen açıklamada, “Büyük bir hırsla ve vahşice yapılan bu depolamaya göz yumanlar, bölgede bu felaketten etkilenen tüm canlıların vebalini taşıyacaklardır. Hukuka aykırı ve suç teşkil eden eylemler sonucu doğan çevre felaketi nedeniyle buna sebebiyet verenleri kınıyor ve bir sivil toplum kuruluşu olarak geçmişte sorumluluklarını yerine getirmeyenleri göreve davet ediyoruz” ifadelerine yer verildi.
EKOLOJİ BİRLİĞİ: ‘ŞİRKET 2006’DAN BU YANA GÖNLÜNCE BÜYÜMÜŞ’
Ortaya çıkan ürkütücü manzaraların ardından bir değerlendirme yapan Ekoloji Birliği ise söz konusu madencilik tesisinin 1992 yılından beri çeşitli firmaların altında faaliyette bulunduğuna, 2008’de ise Nesko Madencilik bünyesine geçtiğine işaret ederek, “Şirketin ‘Çevre Etki Değerlendirme Süreci’ incelendiğinde; şirket, kapasite artışı, atık havuzları ve zenginleştirme tesisleri için çoğunlukla ‘ÇED Gerekli Değildir’ kararları ile yol almış ve gönlünce büyümüş. Şirketin hali hazırda da bu ay ÇED sürecini başlattığı kapasite artışı ve 2020’de başlattığı ve henüz sonuçlanmayan bir atık havuzu projesi var.
‘ESKİ ATIK BARAJI YÜKSELTİLEREK İLAVE ALAN KAZANILMIŞ’
Şirketin hali hazırda Bakanlığa sunduğu Atık Barajı Proje Tanıtım Dosyasında ‘Maden Atığı Bertaraf (Atık Barajı) tesislerinden 3 tanesi doluluk oranına ulaşmış ve bir tanesi hali hazırda kullanılmakta olup, atık depolama alanının dolması durumunda kullanılmak üzere ilave Maden Atığı Bertaraf (Atık Barajı) Tesisine ihtiyaç duyulmaktadır’ denilmektedir. Yine şirketi Zenginleştirme ile ilgili daha önceki dosyasında da eski atık barajlarının kret (üst) kotları yükseltilerek ilave atık alanları kazanılmış. Şirketin dosyasında yer alan bilgilere göre zenginleştirme flotasyon teknolojisi ile yapılmakta ve bu süreçte Silikat, Silis (Na2SiO3), Çinko Sülfat ZnSO4, Sodyummetabisülfit, Kireç Ca(OH)2, Polielektrolit SPP-508, Aerofloat 242, Metilizobutilkarbinol MIBC, Sülfürik Asit, Kostik bulunmaktadır. Başka bir deyişle çöken atık barajında bu kimyasallar bulunmaktadır” bilgilerini paylaştı.
AYNI ŞİRKETİN TESİSLERİNDE DAHA ÖNCE DE KAZALAR YAŞANDI
NESKO’nun bağlı bulunduğu Yıldızlar Holdingin Kütahya’daki Eti Gümüş tesislerinin atık barajındaki 7 Mayıs 2011’deki yıkılma sonrası tonlarca siyanürlü atık suya ve toprağa karışmış, siyanür zehirlenmeleri yaşanırken, çok sayıda da hayvan telef olmuştu. Gümüşhane’deki maden ocağında Temmuz 2020’de atık borusu patlamış ve şirket Valilik tarafından 400 bin TL para cezasına çarptırılmıştı. Söz konusu şirketi kazalarının yanı sıra emek sömürüsünden de iyi tanıyoruz. 2019’da Gümüşhane’de, 2020’de Yenice’deki madenlerinde maaşlarını aylardır alamayan işçiler işi bırakarak haklarını almak için direniş gerçekleştirmişti. Maden kazaları ve işçi grevleri ile ünlü olan doğa ve emek düşmanı şirketin faaliyet ruhsatlarının iptal edilmesi ve kazanın yol açtığı zararın araştırılması ve yarattıkları ekolojik yıkımlardan dolayı cezalandırılması konusunda tüm ilgili resmi kurumları göreve çağırıyoruz: Mimli şirketin faaliyet ruhsatı acilen iptal edilsin, ekokırım suçlusu şirket yargılasın.”
GİRESUN VALİLİĞİ: ‘MADENCİLİK FAALİYETİ DURDURULDU’
Öte yandan Şebinkarahisar’da yaşanan çevre felaketiyle ilgili bir açıklama yapan Giresun Valiliği de söz konusu madencilik tesisinin faaliyetinin süresiz olarak durdurulduğunu kaydetti. Giresun Valiliği’nin konuyla ilgili açıklamasında şu ifadelere yer verildi:
“Giresun ili Şebinkarahisar ilçesinde faaliyet gösteren Nesko Maden AŞ’nin atık barajındaki iç setinin 18.11.2021 günü saat 19.30 sıralarında yıkıldığı bilgisi alınması üzerine; DSİ 22.Bölge Müdürlüğü, İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ile Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğünden müteşekkil teknik heyet sahada incelemeler yapmak üzere Valiliğimizce görevlendirilmiştir. Görevlendirilen teknik heyet tarafından olay yerinde yapılan ilk incelemede; sızma olayından yaklaşık 2 saat sonra ilgili firma tarafından yapılan müdahaleyle sızmanın önlenerek kontrolsüz atık su akışının kesildiği, kuşaklama kanalları yapılarak kirli suyun dinlendirilerek temizlenmeye çalışıldığı tespit edilmiştir. Bölgede; 5 ekskavatör, 2 Loder, 1 Greyder ve 3 kamyon ile temizlik çalışmaları devam etmektedir. Can ve mal kaybının bulunmadığı olayda çevre ve insan sağlığı açısından herhangi bir riskin oluşmaması için kurumlarımız ve ilgili firma tarafından bölgede tüm tedbirler alınmıştır.
‘ANALİZLERİN ARDINDAN GEREKLİ ADLİ VE İDARİ İŞLEM BAŞLATILACAK’
Bölgeye yakın çevre köylerimizdeki vatandaşlara sahaya girmemeleri konusunda gerekli bilgilendirme ve uyarılar yapılmıştır. Olay sonucu oluşan kirliliğin hangi boyutta olduğu ve oluşturabileceği çevresel etkiler yönünden detaylı incelemelere başlanılmıştır. Çevreye kontrolsüz bir şekilde yayılan atıkların içerisinde kimyasal madde vb. gibi tehlike oluşturabilecek bileşenlerin bulunup bulunmadığının tespiti ve çevresel etkilerinin değerlendirilebilmesi amacıyla olay yerinden gerekli numuneler alınmıştır. Bu kapsamda mevcut çevre kirliliğinin önlenerek gerekli tedbirlerin alınması ve oluşabilecek daha büyük çevre kirliliğinin önüne geçilmesi amacıyla Valiliğimiz kararı ile firmanın faaliyetleri 2872 sayılı Çevre Kanununun 15. Maddesi gereğince süresiz olarak durdurulmuştur. Analiz sonuçlarına müteakip sorumlular hakkında gerekli adli ve idari işlemler başlatılacaktır.”
