İki büyük depreme rağmen Borsa İstanbul’un geç kapanması tepkilere neden oldu.
Maraş’ın Pazarcık ve Elbistan ilçeleri merkezli iki büyük depremin ardından Milli Yas ilan edilmesine rağmen Borsa İstanbul’un neden geç kapandığına ilişkin tartışmalar devam ediyor.
Kısa Dalga yazarı Mehmet Çetingüleç, elinde hisse senedi bulunan 381 bini depremzede olmak üzere 4 milyon yatırımcının Borsa İstanbul’daki 17 saatlik sarsıntıda 870 milyar lira kaybettiğini vurguladı; ardından şunları söyledi:
“Canından, malından olanların borsadaki hisseleri de eridi. Depreme rağmen açık tutulan borsada ilk 2 günlük ihmalin faturası 520 milyar lira. Üçüncü gün 1 saatte 350 milyar lira daha kaybedildi. Peki bu kayıplar önlenemez miydi?
Toplam 10 ilde binaları yere yapıştıran deprem 6 Şubat Pazartesi sabahı saat 04.17’de meydana geldi. Gün ağardığında hava fotoğrafları Ankara’ya ulaştı ve yıkımın boyutu açıkça görüldüğü için İçişleri Bakanlığı sabah erken saatlerde en üst düzey olan 4. derecede alarm ilan etti. Tüm dünyadan yardım istendi.
Tablo çok ağırdı. Buna rağmen borsa hiçbir şey olmamış gibi saat 9.55’te işleme açıldı.
Oysa 1999 depreminde borsa açılmamış, 7 iş günü kapalı tutulmuştu. Bu arada panik azalmış, yatırımcılar daha rasyonel hareket etme imkanına kavuşmuştu. İlk işlemler 26 Ağustos’ta başladı ve kredili hisselerle depreme yakalananlar satışa yöneldiği için ilk günü yüzde 10 kayıpla kapadı. Ancak 6 gün sonra endeks tüm kayıplarını giderdi. Ve o kötü yılı dolar cinsinden yüzde 200’ün üzerinde bir kazançla kapadı.
Kısa Dalga’ya konuşan dönemin İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Başkanı Osman Birsen, borsada işlemleri neden durdurduklarını şöyle anlattı:
“Ekonomik açıdan büyük etkileri olabilecek bir depremdi. O sabah hızlı bir şekilde borsa yönetim kurulunu topladık, şirketler ve yatırımcılar açısından durum tespiti yaptık. Bazı konuların netleşmesini beklemenin işlemler açısından faydalı olacağını düşündüğümüz için kapatma kararı verdik. Eleştirenler de oldu ama bu kararın faydaları görüldü.”
Kahramanmaraş merkezli 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki ‘yüzyılın en sarsıcı depreminde’ hasarın 1999’a göre çok daha yüksek olacağı hava fotoğraflarından anlaşıldığı halde, Borsa İstanbul yönetiminin basireti bağlanmış olacak ki işlemler başlatıldı.
İlk gün kredili hesaplardaki satışların tetiklemesiyle yüzde 5’lere varan kayıplar yaşandı. Ancak yatırımcılar beklemeyi tercih edince işlem hacmi düşük kaldı. Akşam kapanışa yakın gelen alışlarla endeks toparlandı ve değer kaybı yüzde 1.35’e geriledi.
İlk günkü satışları ‘kredili hesaplar’ nedeniyle anlamak mümkün. Ancak ikinci ve üçüncü gündeki işlemler spekülatiftir. Sert bir şekilde aşağı indirilen borsada panikle satılan her hisse birileri tarafından satın almıştır.
İkinci gün depremdeki tablonun ağırlığı ölü ve yaralı sayılarına yansımaya başladığı halde borsa açık tutulduğu için BİST 100 endeksi yüzde 8.62 oranında değer kaybetti. Hisselerin çoğu taban oldu. Panik satışlar spekülatörlerin etkisiyle yayıldı.
Üçüncü gün, yani 8 Şubat sabahı 1 saat içerisinde endeks yüzde 7’nin üzerinde değer kaybedince Borsa yönetiminin aklı başına geldi. İşlemler 6 iş günü boyunca durduruldu.
Oysa borsa hiç açılmadan 7 veya 10 işgünü kapalı kalsa, panik olmayacak, borsa açıldığında satışlar muhtemelen kredili hesaplarla sınırlı kalacaktı. Ama olmadı.
Borsa’da 2,5 günlük -en hafif tabiriyle- ‘deneme yanılma’ uygulamasının sonucunda hisseler ağır kayba uğradı.
Deprem bölgesindeki 381 bin yatırımcı 3 gün boyunca işlem yapamadı. kimi canını yitirmiş, kimi iletişim imkanından mahrum kalmış, kimi yakınlarını kaybettiği için hisselerle uğraşacak durumda değildi. Borsa yatırımcılarının yüzde 10’unun işlem yapma kabiliyetini yitirmiş olması borsadaki tüm işlemlerin iptal edilmesi için çok önemli bir hukuki gerekçedir. Doğal afet yetmiyormuş gibi borsada kayba uğrayan, uğratılan depremzedelerin dava açma hakları saklıdır.
Borsa İstanbul’u açık tutarak küçük yatırımcıların hisselerinde değer kaybına yol açmak kabul edilemez. Hukuki sonuçları olacak bu işlemlerin bir an önce ortadan kaldırılması gerekir. (Kaynak: Mehmet Çetingüleç, Kısa Dalga)
