Enternasyonalizmin iki yüzyıla yakın tarihi kuruluş aşamasındaki İlerici Enternasyonalin (İE) hedeflerini belirlemede ve örgütlenme modelini biçimlendirmede etkili olabilecek zengin deneyimlerle doludur. 68 bin enternasyonal kuruluşun yaklaşık 10 bini ilerici Enternasyonalist perspektiflerle faaliyet yürütüyor. Bu örgütleri doğru anlayabilmenin yolu, İE kurucularından David Addler’in belirttiği gibi ‘hayalci, yaratıcı ve sınırlar ötesi düşünebilen’ kamuoyu yaratmakla mümkündür.
Sınırları aşan yaratıcı düşünme gücü insanlar arasında yayıldıkça, enternasyonalist tarihsel süreçlerden insanlığın karşı karşıya kaldığı evrensel sorunlarının çözümüne yardımcı olabilecek zengin politik ve kültürel birikimleri ayıklamak, analiz etmek daha etkin ve yaygın olabilir. Tarihin akışını değiştiren geçmişin enternasyonalist mirası sömürgecilik, emperyalizm ve global emperyalizm koşullarında gerçekleşen mücadele ve örgütlenmeler sonucunda oluştu. Bazılarını kısaca hatırlayalım:
-1810-1830; Simon Bolivar liderliğindeki Venezuela halkının İspanyol emperyalizmine karşı savaşı Güney Amerika halklarına ilham kaynağı oldu. 19 yüzyılın başında başlayan özgürlük savaşı bir ülkeden öbürüne yayılarak enternasyonal bir karakter aldı ve hala o ruh kıtada devam ediyor.
– 1864-1876 Birinci Enternasyonal (işçi sınıfı enternasyonalizm); ‘Dünya işçileri birleşin’ çağrısıyla insanlık tarihinin en etkili ve en uzun yaşayan enternasyonalizm Marksın öncülüğünde dünya solunu birleştirdi. Paris Komünü ve Ekim devrimi enternasyonal dayanışmalara uzun yıllar ilham kaynağı oldular.
-1927- Anti-emperyalist liga; Emperyalizme karşı ilk enternasyonal örgütlenme. Dünyanın dört biryanından gelen 175 delege Belçika’da toplanarak ligayı kurdu.
-1936-1938 Enternasyonal gönüllüler (işçi hareketindeki enternasyonalizm); Komünist enternasyonalin çağrısıyla İspanya’da faşizme karşı savaşacak 30 000 gönüllü başta Fransa ve İngiltere olmak üzere birçok ülkeden bir araya geldi. Faşizme karşı ilerici güçlerin verdiği en büyük enternasyonal savaşımlardan biridir.
-1955 Bandug Konferansı; Bağımsızlığını yeni kazanan ülkelerin temsilcilerini Hindistan’ın özgürlük lideri Nehrü barış ve Nükleer silahsızlanmayı tartışmak için bir araya getirdi. Yoksul Güneyin enternasyonal örgütlenmesinde tarihsel bir öneme sahip.
-1961 Asya-Afrika kadınlar Konferansı; kadınlar için sosyal ve ekonomik koşulların iyileştirilmesini isteyen 37 ülkeden kadın temsilcileri katıldı. Evrensel kadın hareketinin kilometre taşlarından biriydi.
-1976-88 Küba Apartheit ‘a karşı; Güney Afrika ordusu Angola’yı işgal ettikten sonra Küba Apartheit’ı yıkmak amacıyla ordu birlikleri gönderdi. Afrika halklarının kurtuluşuna enternasyonalizmin yaptığı katkı hala hafızalarda canlılığını koruyor.
-2001…….—Dünya Sosyal Formu; Brezilya’nın öncülüğünde 1990’larda globalizme karşı direnmek için oluşturulan hareket. Dünyadaki yerel örgütler arasında dayanışma ilkeleri, ortak strateji ve kolektif direnişleri örgütlemek amacıyla enternasyonal örgütlenme ağları oluşturulmuştu.
-2005-….. Boykot, Yaptırım ve Yoksun Bırakma: Filistinli bir toplumsal kuruluşun çağrısı üzerine İsrail malları boykot edilmeye başlandı. Hala çeşitli etkinliklerle devam ediyor, sportif aktiviteler iptal ediliyor, devletler yaptırımlara zorlanıyor.
-2011-….. Global Direniş; Yükselip alçalan halkların direnişi Tunus’ta başlar, Tahrir’de ve Gazide devam eder. Devrimci halk ayaklanmaları en son Fransa’da Sarı yeleklilerin direnişlerinde görüldüğü gibi yüzbinler sokaklarda en güçlü devlet otoritelerini paralize edebiliyor. Kürt halkının Rojava ve Kuzey Suriye’deki enternasyonal dayanışmayla özerk devlet kurma hakkı enternasyonalizmin parlak deneylerinden biridir.
Tarihsel çizelgede sıralanan enternasyonal yapılanma ve mücadeleler genişledikçe ilerici devrimci güçlerin üç farklı enternasyonalizm projesinin biçimlenmesine neden oldu. Bunlardan birincisi solun geliştirdiği işçi sınıfı mücadeleleri ve anti emperyalizmle biçimlenen devrimci “ideolojik enternasyonalizm”. Bir diğeri feminist, çevreci ve eşit haklar hareketlerinin enternasyonalizmi kapitalizmi sistem olarak değiştirmeyi hedeflemiyor, iktidarı hedeflemeyen toplumsal sosyal değişime odaklanan “sosyal enternasyonalizmdir”.
68 baharından sonra sınıfsal ve ulusal karakterdeki ideolojik enternasyonalizmin etki alanı azalarak yerini sosyal enternasyonalizme bıraktı. Enternasyonalizm tarihinde önemli bir kırılmaydı bu. Fakat tekil hedefleri amaçlayan sosyal enternasyonalin yönlendirici misyonu uzun sürmedi.
Egemen olan sosyal enternasyonalizm üretim araçlarının gelişimiyle büyük bir erozyona uğradı. İletişim araçlarının artması, müzik, spor gibi kültürel alanların enternasyonal eşmesi ve yapay zekanın sosyal yaşama girmesiyle, 21 yüzyıla özgü yeni ‘İletişim Enternasyonalizminin’ gelişip güçlenmesine neden oldu. Partilerin veya toplumsal örgütlerin inisiyatifi dışında büyük halk direnişlerindeki ani sıçramalar “İletişim Enternasyonalin” yükselmekte olduğunun sinyalleridir.
Geçmiş enternasyonalleri değişime uğratan ve lokal birimlerin evrenselleşmesinden güç alan iletişim enternasyonalizmi İE’in örgütlenmesine ve politik perspektifin belirlenmesine olumlu ve olumsuz etkileri olacaktır.
İE kuruluş çağrısında formüle edilen politik vizyon geçmişin ve bugünün enternasyonal birikiminden yararlanılarak, çağdaş evrensel hedeflerin somut bir özetiydi. Evrensel politik hedeflerin arasında; Irkçı otoriter ekseni durdurup yenilgiye uğratmak ve demokrasiyi evrenselleştirmek; neoliberal ideolojik projeye son vererek zenginlerle fakirler arasındaki uçurumları kapatmak ve insanlığı tehdit eden ve enternasyonalizmi canlandıran “Yeni Yeşil Antlaşmayla” sınırlar ötesi iklim değişikliğini başarmaktır.
İE önüne koyduğu bu hedefleri başarabilirse enternasyonalizm tarihine yeni bir sayfa açabilir. Türkiye’nin ilerici devrimci güçleri enternasyonalizmi daha çok önemseyerek bu sayfanın açılışına katkı yapabilir.
