“Kara bahtım, kem talihim / taşa bazsam iz olur / Ağustos’ta suya girsem / balta kesmez buz olur” Aziz Şenses’in ünlü türküsünü beğeni ile dinleriz.
Ezelden beri siyah umutsuzluk, şanssızlık, hüzün, kötülük gibi olumsuz hislerle simgelenir.
Beyaz ise umuttur, aydınlıktır, sevinçtir, iyiliktir.
“Kara, gözde olsun, yüzde olmasın”: (atasözünün anlamı) İnsan utanılacak durumdan uzak kalmalı.
“Karaya sabun, deliye öğüt neylesin: (atasözünün anlamı) Bir şey düzelmeyecek durumdaysa düzeltmek için ne yapılsa yararı olmaz.
“Kara (kötü) haber tez duyulur”: (atasözünün anlamı) Ölüm ya da başka felaketlerle ilgili haberler eşin dostun kulağına çabuk yetişir. https://www.lafsozluk.com/2011/03/kara-ile-ilgili-deyimler-atasozleri-ve.html
Bunlar da siyahın (karanın) olumsuzluğunu vurgulayan Atasözlerimiz. Daha birçok benzer Atasözlerimiz var.
Yaygın kullanılan birçok deyimlerimiz de siyah / kara rengin olumsuzluğunu vurgularlar.
“Sakın ailemizin yüzünü kara çıkarma” diye öğüt verir aileler çocuklarına.
“Yüzümün akı ile bu işi halledeyim, kurban keseceğim” demişti benim gibi Afrika kökenli bir arkadaşım.
Yüzüne bir baktım ve: “Anlaşıldı, senin kurban kesmeye niyetin yok” deyip şaşkın bakışları arasında yanından ayrıldım.
Kara sevdaya düşen aşıklar birçok kültürlerin efsanelerinde bulunur. Bunların sonu her zaman hazin olmuştur. Leyla ile Mejnun, Kerem ile Aslı, Ferhat ile Şirin, Romeo ile Juliet bunların en ünlüleri arasında.
Çok sıkıntılı günler geçirdiğimizde “nereden buldu bizi bu kara bela” diye hayıflanırız. Birine söz anlatamadığızda ona “kara cahil” diye damgayı basarız.
“Sefiller” ve daha birçok eserin ünlü yazarı Victor Hugo’nun son sözleri “Siyah ışığı görüyorum” olmuştu. Siyah ve ölüm arasındaki bağlantı . Ölüm meleği Azrail’i görmüştü büyük yazar herhalde.
Birçok kültürlerde matemin rengidir aynı zamanda siyah. Yanılmıyorsam eşleri ölen Yunanlı kadınlar yaşamları boyunca siyah giysiler giyerler.
Okul günlerimizde yaramazlık yaptığımızda ismimizin “kara defter”e yazıldığını ve cezalandırıldığımızı herkes hatırlar.
İnternette Behiye Asude Özcan’ın “Türk ve Slav Kültüründe Siyah Renk” başlıklı çok ilginç bir makalesine rastladım.
Özcan, “ Beyaz rengin iyilik, siyah rengin ise kötülük ile simgelendiği örneklerden ilki mitolojik Tanrılardır” diyerek, Türk mitolojisinin kötülük tanrısı Erlik’i örnek olarak gösterir. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/620114
İşte sevgili okurlarım, ırkçılığın kökeninde yatan önemli, belki de belirleyici unsur.
Siyah / karanın birçok kültürlerde bu denli olumsuz algılanması ile siyahlara karşı uygulanan önyargı, ayırımcılık ve ırkçılık arasında sizce hiçbir bağlantı görmemek mümkün olabilir mi?
