Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, iş insanı Osman Kavala’nın serbest bırakılması çağrısı yapan 10 büyükelçinin ‘istenmeyen kişi’ ilan edilmesi için talimat verdiğini açıklaması sonrası yeni bir tartışmanın fitili ateşlendi.
Yaşananları Gazete Pencere’de yayımlanan yazısında değerlendiren emekli büyükelçi Kaya Türkmen, diplomatik temsilcilerin kabaca “Kavala’nın serbest bırakılmaması için başvurulan yollar demokrasiyle bağdaşmıyor. Türkiye’nin uluslararası yükümlülükleri ve kendi kanunlarına uygun bir şekilde, bu davanın adil ve hızlı biçimde sonuçlandırılması gerektiği kanısındayız. AİHM’in kararları doğrultusunda Kavala’nın bir an önce serbest bırakılmasının sağlanması için Türkiye’ye çağrıda bulunuyoruz” dediğini belirterek “Var mı burada komplekse kapılıp ‘Kimse bize talimat veremez’ diye çemkirmenin gereği?” diye sordu.
Türkmen, Türkiye’nin AİHM kararlarına uymakla yükümlü olduğunu vurgulayarak “Bu yükümlülüğün altına girmek kendi tercihi olmuş. Ve uygar dünyanın parçası olmak isteyen bir ülke olarak da doğru tercih yapmış. Anayasamızın 90. maddesi de AİHM kararlarına uymayı emrediyor. Yani AİHM kararlarına uymamak, Anayasa’ya uymamakla eşdeğer” ifadesini kullandı.
Türkiye’nin de AİHM kararlarını yerine getirmeyen Avrupa devletlerini zaman zaman uyardığını hatırlatarak şunları kaydetti:
“Batı Trakya’daki soydaşlarımızın haklarına ilişkin AİHM kararlarını uygulamayan Yunanistan’ı yeri geldikçe uyarmıyor muyuz? Başka örnekler de var… Akılda tutmamız gereken ikinci bir husus, uluslararası insan hakları hukukunun son yarım yüzyılda kaydettiği gelişme ve ulaştığı nokta. İnsan hakları artık ülkelerin iç işi olmaktan çıktı.
Bireyler sadece iç hukukun değil, uluslararası hukukun da öznesi durumuna geldi. O kadar ki, insan hakları devletlerin egemenliğine sınır oluşturan bir mahiyet kazandı. ‘Kimse bizim içişlerimize karışamaz’ diyemezsiniz insan hakları konusunda. Uluslararası yükümlülüklerinizi hatırlatırlar size.
‘KİMSE SİZE TALİMAT VERMİYOR Kİ’
‘Kimse bize talimat veremez!’ İyi de… Kimse size talimat vermiyor ki. Sadece yükümlülüklerinizi hatırlatıyor. Evet biz çadır devleti değiliz. Ama çadır devleti olmayanlar uluslararası yükümlülüklerine saygıda kusur etmezler. Yükümlülüklerine uymayanlara çadır devleti diyoruz.
On büyükelçinin uyarısı özde doğrudur. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, AİHM’nin Kavala’yla ilgili kararının uygulanmaması nedeniyle Türkiye’ye ihlal prosedürü başlatılması gerektiğini ifade etmişti. Ancak Komite, ihlal prosedürünü karara bağlamadan önce kavala’nın serbest bırakılıp bırakılmayacağını görmek için aralık ayında yapılacak oturuma kadar bekleyeceğini bildirmişti.
‘ON BÜYÜKELÇİNİN GİRİŞİMİ ŞEKLEN SORUNLU’
Büyükelçilerin uyarısı özde doğrudur. ‘Kavala’yı serbest bırakmazsanız Avrupa Konseyi aralık ayında birtakım yaptırımlar uygulamak zorunda kalacak’ diyorlar. Dostça hatırlatıyorlar, uyarıyorlar. Ama on büyükelçinin girişimi şeklen sorunlu bir girişim. Bu işin doğrusu, o ülkelerin Ankara’daki büyükelçilerini ateşe atmak yerine, kendi başkentlerindeki Türkiye büyükelçilerini dışişlerine davet ederek aynı uyarıyı orada yapmaları olurdu.
O zaman buradaki büyükelçiler ne Soylu’dan Kurtulmuş’a politikacıların ağzına sakız olurlar, ne de ‘Bu ne terbiyesizlik’ denilerek istenmeyen adam ilan edilmek gibi olağandışı bir yaptırıma konu olurlardır.
Çağırırdınız Türkiye büyükelçilerini dışişlerinize ve ‘Bakın biz ciddiyiz. AİHM kararlarına uymamak gibi bir şeye bugüne kadar tanık olunmadı. Bu düzeni esnetmeye, delmeye, sizin de katkınızla oluşturduğumuz insan haklarını koruma rejimini zafiyete uğratmaya niyetimiz yok. Haberiniz olsun’ diyebilirdiniz.
‘TUZAĞA DÜŞEN BİZ OLDUK’
Büyükelçilerin girişimi yanlış olmuştur. Bu girişimin yanlış olduğunu ben bildiğime göre, onların da bildiğinden şüphe duymamak gerekir. Öyleyse işin içinde ortalığı germe niyeti vardır diye düşünmekten kendimi alamıyorum. Ve bu gerilim oyununda orantısız tepki göstermek suretiyle tuzağa düşen de biz olduk. Çünkü on büyükelçiyi istenmeyen adam ilan etmek, orantısız bir tepki, sonucunu kestiremeyeceğiniz bir efelenmedir.
‘YANLIŞ YAPIYORSUNUZ SAYIN CUMHURBAŞKANI’
Siz o büyükelçileri memleketlerine göndeririz dediğiniz andan itibaren bizim o ülkelerdeki büyükelçilerimiz bavullarını yapmaya başlamış olmalılar. Çünkü onlar da istenmeyen adam ilan edilecekler. Sonra ne olacak? Karşılıklı olarak yeniden normal düzene geçilmesi ve büyükelçilerin yerlerine dönmesi konusunda kim, nasıl bir hamle yapacak? Yanlış yapıyorsunuz Sayın Cumhurbaşkanı. Dışişleri Bakanı’nın da Cumhurbaşkanı’nın bu talimatı karşısında direnmesi, vazgeçiremiyorsa istifa etmesi gerekir. Bir tek kapıkulları istifa etmezler.”
