Gambari durup dururken adaya gelip Papadopulos’u, Cumhurbaşkanı Talat ile buluşturunca Rum Yönetimindeki şahinlerin keyfi iyice kaçtı. Aslında Papadopulos hiçte böyle bir görüşmeye taraftar değildi ama bir yandan Annan, diğer yandan Avrupa Birliği bastırıp, bıkkınlıklarını dile getirince, üstüne üstlük bir de ABD’de kendisini tehdit edince kaçacak yer bulamadı ve masaya zorla oturdu.
Görünüşe göre 5 madde üzerinde mutabakat var. Bu sefer Papadopulos işi iyice alttan aldı ve barış yanlısı gözükmeye çalışıyor. Zaten Atina’nın kendisine telkini de bu yönde. Bu günlerde araları pek de iyi değil. Dış İşleri Bakanı Bayan Dora, Papadopulos’un kulağını eline geçirdi iyice buruyor. Canı yanan Papadopulos soluğu Atina’da aldı. Ortada Atina-Lefkoşa ilişkilerini gölgeleyen kuşkular var.
Gambari’nin, iki liderin görüşmesinden sonra gazetecilere okuduğu ‘ilkeler çerçevesi’ ve iki liderin ortak kararı Atina’yı memnun etti ama Papadopulos bu işten hiçte memnun değil. Atina’ya gitmesinin nedeni de bu. Karamanlis ile bunu bozup bozamayacağını ve bozduğu vakit de arkasında durup durmayacağını görüşmeye gitti. Bayan Dora, kendisine açık bir dille bunun Kıbrıs (Rum) Cumhuriyeti için son şans olduğunu ve yıl sonuna kadar her hangi bir gelişme olmazsa, Türkiye’nin limanlar konusunda AB’den tarih ertelemesi alacağını söyledi.
Zaten Papadopulos’un Bayan Dora’dan pek bir beklentisi yok. Kendisini muhatap bile almak istemiyor ama bu elinde değil. Yunanistan Başbakanı ve Dışişleri Bakanı Dora Bakoyanni’nin çalışma arkadaşları, havada bir gerilim olduğunu her fırsatta vurguluyorlar. Bu da ister istemez “Lefkoşa ve Atina” arasındaki karşılıklı anlaşma çabalarının zayıflamasına yol açıyor.
Papadopulos’un en büyük korkularından bir tanesi işler böyle giderse ve Cumhurbaşkanı Talat ile görüşmeleri sürdürürse, AB’nin Kıbrıs sorununa müdahalesinin engellenmiş olacağıdır. Şimdi arkasını Katılım Ortaklı Belgesi ve Müzakere çerçeve belgesi içindeki Türkiye’ye olan yaptırımlara dayamış, son derece rahat davranarak zamana oynamaktaydı. Bu görüşme ve Gambari’nin açıkladığı 5 madde, tüm rüyalarını yıktı geçirdi.
Yardımına Yorgos Lillikas yetişmek istedi ve yaptığı açıklama ile “Şimdilik müzakerelerin ön şartları ve yeni bir inisiyatifin perspektifleri yok” dedi ama kendisine pek de inanan çıkmadı. Gambari’nin resmi açıklaması çok net ve Lillkas’ın sözleri gölgede kaldı.
Liderlerin görüşmesinde taraflardan her ikisi de gündeme istediklerini koyabildiler. Türk tarafı temel ve olmazsa olmaz talebi olan “siyasi eşitlik” ifadesini mutabakata varılan metne ekletirken, Rum tarafı da Teknik Komiteler gündemine, şimdilik belirlenmemiş olsa bile, “esasa ilişkin konuları” koydurdu.
Her iki liderin elinde de şimdi birer tane iki tarafı keskin kılıç var. Her ikisi de arzu ettikleri konuları gündeme getirebilecek ve karşı taraf işbirliği yapmaması durumunda da rakibini teşhir edebilecek.
Şimdi Kıbrıs sorunundaki yeni yaklaşımın gündemini belirlemenin bütün sorumluluğu iki liderde. Konuların saptanması da onların yetkisinde artık. Ne yen dar, ne de yer dar.
Teknik komitelerin çalışmaya başlayabilmesi için önce, görüşülecek olan esasa ilişkin konular gündeminin Tasos Papadopulos ve Mehmet Ali Talat tarafından kararlaştırılması gerekiyor. İkisinden birinin yan çizmesi veya işi zora sürmesi durumunda komitelerin çalışması aksayacak. Bu olasılık da, komitelerin çalışmaya başlamasını şüpheli hale getiriyor. İki lider, esasa ilişkin konuları önce kendi aralarında tartışacaklar ve mutabakata vardıktan sonra bunların içeriği uzmanlardan kurulu iki toplumlu çalışma grupları tarafından incelenecek. Grubun kararı iki lider tarafından onaylandıktan sonra Teknik komiteler çalışmaya başlayacak.
Hedef temmuz sonu.
_________________
* Prof. Dr.
