“Güney Afrika’nın, ırkçı rejimiyle yıllarca mücadele eden özgürlük savaşçısı Nelson Mandela, şarap markası oldu. “ gazete haberi
Bunca sene bir marka olmak için mi acı çekti, halkına umut oldu!? Demek ki, liderlik dediğiniz şey ileride şarap markası olmak!
Markaya isim vermek bu kadar kolay mı, o isim boşuna mı kavga etti, birilerine liderlik etti, birileri boşuna mı öldü? Bütün birikim, mücadele bir marka olmak için mi?
Markayı yaratanlar acaba her şeyi metaya dönüştürmenin bu kadar kolay olduğunu mu düşünüyorlar?
Onun adına ürün ürettiğinde hemen satacağını ve tüketeceğini?
Düşünelim o zaman; neden bizim şarapçılarımız bir eski kahramanlardan marka yaratmadılar?
Atatürk şarabı, rakısı gibi? (Henüz koruma kanunu olduğu için yapılamıyor ama o yasa yürürlükten kalktığı an olabilir!)
Ya da Ecevit!
Demirel!
Gerçi yukarıda saydıklarımın üniversite tabelasında yerlerini almış durumdalar, üniversiteler özelleştiğinde doğal olarak markalaşmış olacaklardır. Bugünlerde yarı devlet ve özel üniversite isimlerinin içinde hala siyaset sahnesinde olanların isimlerinin olması ne anlama geliyor?
Bugün ülkemizin başbakanı kendi isminin baş harflerini marka olarak tescilleştirerek, en azından kendi bilgisi dışında birilerinin bu markayı kullanmasını engellemiştir.
Bizim paten dairemiz varlığı ya da yokluğu belli değildir ama marka işlerine bakan bölüm sanırım işi başından aşkındır.
Şehirleri dolaşırsanız marka ve tescil işleri yapan bir çok firma tabelansa rastlarsınız.
***
CHE bir markadır.
O markayı sigara üzerinde ya da enerji içeceği üzerinde görebilirsiniz.
HSCB bir markadır, banka tabelası olarak görebilirsiniz ama para üzerinde de görebilirsiniz. Markalar sınır tanımadan yaşamın her alanına girdi.
Ülke isimleri bir marka olma sürecine girerken, markalaşmış bayrakları değişik yerlerde görebilirsiniz.
Marka değeri olan bayraklar, diğerinden elbette daha pahalı veya ucuz olacaktır.
Markalaşma liberal ekonominin vazgeçilemezidir ve her şey alınır ve satılır.
***
Günümüzde bazı insanlar kendilerini marka olarak görme eğilimindedir, bu durum profesyoneller arasında yaygındır. Bir yerden bir yere transfer olurken (iş yeri değiştirirken) o marka değeri önem kazanır.
Marka değeri olan her şey alınır ve satılır.
Her ortamda o marka kendi üzerine düşen işlevini yerine getirir.
Geçmişin değerleri, birikimleri marklaştığında birer metaya, o birikimler alınıp satılan bir maddi değere dönüşür. Her marka piyasa içinde yükselir, iner ve zaman içinde yok olur. Marka olmuş bir değer, ileriye bir şey söylemez. O anlık değeri içinde gündemde yerini alır.
***
Bizim piyasamız dinamiktir, üretimden daha çok markalar üzerinden tüketiciye seslenilir.
Ürettiğimiz ve bizim geliştirdiğimiz bir teknolojimiz yoktur ama markalarımız vardır.
Tüketim çılgınlığı içinde müşterisini kısa bir sürede olsa elinde bulundurmak isteyen para hırsı ile gözü dönmüş bireyler; yakın tarihimiz içinde bazı ilerici, muhafazakar, eski bürokratları marka yapabilir.
***
Adnan Menderes bir havalimanı ismidir ama neden başka şey ismi olmasın?
Adnan Menderes Üniversitesi için şapka, anahtarlık, belki başka şeyler üretilebilinir.
Siyah beyaz kartlar yerine daha çağdaş ürünler piyasada ki yerini alabilir.
Örneğin bir ip markası dahi olabilir.
Neden Deniz Gezmiş ip markası olmasın?
Şimdi size bu fikir çok absürd gelebilir ama piyasa içinde yer alırsa bir süre sonra alışır ve tüketirsiniz.
Çünkü liberal ekonomi alışkanlık ve tüketim çılgınlığını kontrol edebiliyor veya yönlendirebiliyor.
Bugüne kadar alışamadım dediğiniz her hangi bir şeye; alışmadığınızı ve kullanmadığınızı söyleyebilir misiniz?
İbrahim Kaypakyaka sigara markası olsa ve sigara kapağında şapkalı Kaypakkaya logo olsa kaç kişi o markayı gurur ile yanında taşır?
Nazım Hikmet kitapları şimdi bir bankaya ait yayınevinin tekelinde. Onlardan habersiz Nazım Hikmet kitabını yayınlayamazınız. O kitaplar içinde bir çok kelimenin sansürlendiği ve Nazım’ı bir aşk adamı olarak gösterildiğine hakkında yazılan yazılar ve paylaşılan şiirlere bakarak söyleyebiliriz… Nazım Hikmet’in bu şekilde gösterilmesine kim karşı durabilir? Yeni yetişen kuşak, Nazım Hikmet’i bir TKP üyesi ve partisi için şiir yazdığını bilemez.
Markayı kontrol eden kişi ve kurumlar ticari başarı için etnik pazar içinde sıkıştırmak istemez. Alıcılarının sade sol ve komünist kesim olmasını istemez, o yüzden doğal olarak onu daha romantik ve aşk adamı olarak gösterecektir.
Markalaşmak bir geleneği, birikimi yok ederek piyasa koşullarına göre biçim vermektir.
***
İyi niyet ile yapılan bir çok şey bazı şeyleri markaşlamak adına atılan adımlara hizmet etmektedir.
Arz talep, talep arz konusu iç içedir.
Liberal dünya bakış açısını benimsemiş ve o piyasa içinde kendisini geliştirmiş bir birey; kendi çıkarı için sağ- sol, dini… ne olursa olsun tüm isimleri birer ticari ürün olarak görüp, tıpkı Mandela adında olduğu gibi, ürünü piyasaya sunacak ve piyasada rakipleri karşısında göreceli bir üstünlük sağlamaya çalışacaktır.
Mandela adına şarap yarışması, sergiler, konferanslar vb faaliyetler hepsi birer PR olacaktır.
Bugün ülkemizde henüz Mandela şarabı üretecek kadar cesaretli birileri yok ama olmayacağı anlamına gelmeyecektir. Onun zemini ve ortamı hazırlanıyor…
