12 Aralık seçimleri öncesinde üç siyasi parti tarafından Facebook’a verilen reklamları inceleyen veri doğrulama kuruluşu First Draft, Muhafazakar Parti reklamlarının yaklaşık yüzde 90’ının yanıltıcı iddialar içerdiği sonucuna vardı. Araştırma, İşçi Partisi reklamlarında yanıltıcı unsur bulamadı.
Reklamcılık sektörü uzmanlarının oluşturduğu partiler üstü bir grup olan Siyasi Reklamlar Reformu Koalisyonu da siyasi reklamlar üzerinde daha kapsamlı bir çalışmayla yanıltıcı reklamları listeledi ve yeni seçilecek hükümetten siyasi reklamların yasal denetime tabi kılınmasını talep etti.
Facebook incelemesi
Facebook’a Aralık ayının ilk dört gününde verilen reklamları inceleyen First Draft çalışması yalnızca üç parti, Muhafazakarlar, İşçi Partisi ve Liberal Demokratlar’a odaklandı.
Yapılan incelemede Muhafazakar Parti tarafından bu dört gün içinde verilen reklamların yüzde 88’inin kısmen ya da tamamen yanlış iddialar içerdiği sonucuna varıldı.
Kuruluş, örneğin İşçi Partisi’nin vaadettiği 1.2 trilyon sterlin kamu harcamasının her bir haneye 2400 sterline malolacağı yolundaki gerçek dışı iddianın 4 binin üzerinde reklamda tekrarlandığını belirlemiş.
Liberal Demokratların da seçmene belli bölgelerde diğer adayları geride bırakabilecekleri yolunda yanıltıcı grafik ve iddialar sundukları belirlendi
Yine bu dönem içinde verilen toplam 6749 Muhafazakar Parti reklamının 5 binden fazlasında, alıntı, görüntü ya da link yoluyla, partinin, iktidar olduğu takdirde 40 yeni hastane inşa edeceği iddiası yer alıyor. Oysa bu rakamın doğru olmadığı, kaynağının bulunmadığı ve önümüzdeki 5 yıl içinde yapılmasının mümkün görünmediği İngiltere’nin önde gelen veri denetim kuruluşu Full Fact tarafından belirlenmişti.
Muhafazakar Parti tarafından verilen ilanlarda sıkça rastlanan ve gerçek dışı olduğu belirlenen beş yıl içinde sağlık hizmetlerine 50 bin yeni hemşire alınacağı iddiasının da gerçek rakamları yansıtmadığı daha önce veri denetim kuruluşları tarafından belirlenmişti.
İnceleme sonucunda Liberal Demokratların verdiği reklamlarda da yüzlerce kez kaynağı belirtilmemiş yanıltıcı grafikler kullanıldığı kaydediliyor. Araştırma Liberal Demokratların seçmene, kendi bölgesinde Muhafazakarları, İşçi Partisi’ni ve İskoç Ulusal Partisi’ni altedebilecek yegâne parti olduğu yolunda yanlış bir izlenim veren mesajın, partinin verdiği reklamların en az yüzde 16,5’unda kullanıldığını ortaya koyuyor.
Bu dönem içinde incelenen İşçi Partisi reklamlarında ise yanıltıcı bir iddiaya rastlanamadığı kaydediliyor. Fakat partinin bir adayı tarafından ileri sürülen, İşçi Partisi hükümetinin hane başına yılda 6700 sterlin tasarruf anlamına geleceği iddiası da yanıltıcı reklam kapsamında sayılmış.
First Draft Facebook’un reklamlarını inceleyerek seçimler öncesinde siyasi reklamların denetime tabi olmamasının yol açtığı tehlikelere dikkat çekmeyi hedefledi.
Siyasi reklamların tümüne denetim talebi
Konu reklamcılık sektöründe çalışan uzmanlardan oluşan ve kâr amacı gütmeyen Siyasi Reklamlar Reformu Koalisyonu adlı grup tarafından da gündeme getirildi.
Kuruluş yasalarla siyasi içerikli reklamlara doğrulama zorunluluğu getirilmesini ve bu işi yürütecek resmi bir kurul oluşturulmasını talep ediyor.
Bu grup tarafından da seçim kampanyasının başından itibaren sosyal medya, parti siteleri ve partilerin basılı broşürleri üzerinde bir çalışma yapıldı.
10 gönüllü tarafından yürütülen çalışmada farklı veri denetim kuruluşları tarafından reklamcılık sektörü ilkelerini çiğnediğine dikkat çekilen 31 ilan seçilerek listelendi.
Farklı partilerce verilmiş bu reklamlar arasında kasıtlı olarak yanlış anlaşılacak şekilde editlenmiş klipler, yanıltıcı grafikler, gerçek dışı istatistikler, ve en uç senaryolar üzerine kurulu olduğu için yanıltıcı sayılan iddialar var.
İngiltere’de reklamlar genel olarak Reklamcılık Standartları Dairesi tarafından denetleniyor. Bu kurum yanıltıcı bilge vermeyi yasaklıyor ve reklam veren kuruluşlardan iddialarını belgelerle temellendirmelerini talep ediyor.
Fakat siyasi reklamlar bu denetimin dışında. Siyasi reklamların tabi olduğu Seçim Kanunu ise seçim kampanyalarında ileri sürülen iddiaların belgelenmiş gerçekler olması şartını getirmiyor.
Siyasi Reklamlar Reformu Koalisyonu’nun kurucularından Alex Tait bunun çok büyük bir problem olduğunu söylüyor.
Bu, İngiltere’de Facebook, Instagram, YouTube, Google ve Snapchat sitelerinin tümünde siyasi reklamların yaygın şekilde kullanıldığı ilk seçim oldu ve son 30 gün içinde bu reklamlara en az 2 milyon sterlin harcandığı tahmin ediliyor. BBC
