“Irak’ta atılan her bomba, ya da ‘teröre karşı mücadele’ adıyla ateşlenen her kurşun, bir yerlerde üretiliyor olmalı. Bombaların ve kurşunların yapıldığı bir yerler olmalı. Ve bunlar nerede üretiliyor olursa olsun buna karşı bir mücadele de örgütlenebilir”
İngiltere’nin sahil kasabası Brighton’da 2004 yılında bir araya gelen bir grup aktivist ellerinde boş tencereler ve tavalarla silah şirketi EDO MBM’in önünde yapmaya çalıştıkları bu direnişi örgütlemekti. 10-12 kişiyle başlayan eylem sürekli olarak büyüyerek her Çarşamba saat 4 ile 6 arasında aralıksız tekrarlanıyordu. Göstericilerin amacı “doğrudan eylem” taktikleriyle EDO’nun Irak işgalinde oynadığı rolü teşhir etmekti. Bir avuç savaş karşıtının başlattığı bu kampanya daha sonra ‘Smash EDO’ adıyla uluslar arası bir kampanyaya dönüştü. EDO MBM, Amerikan silah şirketi EDO Corp’un yan kuruluşuydu. Forbes’ın en hızlı büyüyen 100 şirket listesinde 10. sırada yer alıyordu. Ürünleri arasında teknolojinin son harikası olan füzeler, bombalar, savaş uçakları gibi çeşitli silah mekanizmaları vardı. EDO’nun müşterileri arasında İngiltere Savunma Bakanlığı’nın da yer alması İngiliz savaş karşıtlarını harekete geçirmiş ve şirkete yönelik tepkiler büyümüştü.
Sabotaj ve bloke eylemleri, eylemcilere karşı açılan davalar, bina çevresinde uzun süre devam eden polis kuşatması, şirketi milyonlarca sterlin zarara uğrattı. Şirket sivil itaatsizlik eylemlerine karışan çok sayıda savaş karşıtı aktiviste dava açtı. Ancak yazılı basının da ilgisini çeken ve EDO’nun daha da fazla teşhir olmasına neden olan bu davalar, EDO’nun İsrail’e silah satışı ve masum Filistinliler’in katliamında payı olduğu gerçeğini ortaya çıkarmaktan başka bir işe yaramadı.
‘Smash EDO’ kampanyası İngiltere’de anarşistlerin başını çektiği bir grup savaş karşıtının “sivil itiatsizlik” ve “doğrudan eylem” takdiklerini sınadıkları önemli bir deneyim oldu.
Uzun süren mücadele sonucu EDO, başka bir silah şirketi olan ITT’ye satıldı. Satışın tutarı1.4 milyar dolar olarak açıklandı.
Eylemciler satışın gerçekleştiği gün olan 20 Aralık 2007’de bu kez ITT’nin Basingstoke’taki ofisini hedef seçti. Çünkü ABD’li ITT de EDO gibi dünyaca tanınan, kirli bir sicile sahip bir başka silah deviydi. İşleri tamamen savunma sanayine yönelik üretim yapmaktı. Ofisin çatısını işgal eden eylemciler ITT’yi Irak işgalinden sorumlu tutuyorlardı. ITT ayrıca, 1930’lardan bu yana faşist diktatörlüklerle adı anılan bir şirket. Eski müşterileri arasında oldukça bilindik isimlerin olması rastlantı değil. Mesela, dünyayı kan gölüne çeviren Hitler ve İspanya iç savaşında on binlerce İspanyol’un katliamından sorumlu tutulan Franco ITT’nin iyi müşterileri arasındaydı. ITT ayrıca Şili’de CIA darbesiyle iktidara gelen eli kanlı diktatör Pinoche’yle de adı anılan bir şirketti. ITT bir çok uluslararası silah satış yasalarını ihlal etmekten yargılanmış ve ceza almıştı. Brighton’daki savaş karşıtları EDO kampanyasını ITT’ye karşı devam ettirmekte kararlı görünüyor.
Silah ticareti karşıtı aktivistlerin İngiltere’de yürüttüğü etkili kampanyalardan bir diğeri de dünyanın dördüncü büyük silah şirketi olan BAE’ye karşı yürütülen ‘Control BAE’ isimli kampanyaydı. Aktivistler, BAE’yi 1980 yılında Suudi Arabistan’la imzaladığı El Yamama silah anlaşması sırasında, ihaleyi elde edebilmek için Suudi yetkililerle rüşvet vermekle suçluyor. Ülkede büyük yankı uyandıran iddiayla ilgili olarak, İngiltere Yüksek Mahkemesi hükümetin 2006 Aralık ayında ihaleyle ilgili yolsuzluk soruşturmasını durdurma kararını hukuki incelemeye tabi tutma kararı verdi. Eski Başbakan Tony Blair soruşturmanın ulusal güvenlik çıkarlarını tehdit ettiği gerekçesiyle durdurulmasına karar vermişti. Bunun üzerine Silah Ticareti Karşıtı Kampanya (Campaign Against the Arms Trade) ve Corner Research adlı baskı grupları, İngiltere’nin OECD’nin yolsuzlukla mücadele anlaşmalarını ihlal ettiği gerekçesiyle mahkemeye başvurdu. Dosyaya bakan yargıç, konunun kamu açısından önem taşıdığını ve bu sebeple de bir duruşmaya ihtiyaç olduğunu açıkladı. Bu İngiltere’ye büyük bir yargı darbesi oldu. Duruşmalar Şubat ayı içinde yapılacak. BAE 43 milyar sterlin tutarındaki anlaşmayla Suudi Arabistan’a Tornado jetleri ve diğer askeri araç gereçleri satmıştı. BAE geçen Eylül ayında yeni bir anlaşmayla da bu ülkeye 4 milyar 400 milyon sterline 72 adet Eurofighter Typhoon savaş uçağı satacak. BAE’ye karşı kampanya yürüten aktivistler bu şirketin silah ticaretiyle diktatörlükle yönetilen ve insan hakları ihlallerinin yoğun olduğu ülkelere destek olduğuna dikkat çekiyor. Eylemlerinin devam edeceğini belirten silah ticareti karşıtı kampanya aktivistleri, “dünyada savaşlar yeni silahlanma yarışını beraberinde getiriyor. Silah üreticileri oldukça savaşlar devam edecek. Daha fazla masum insanın ölmesini istemiyorsak, silahlanma ve silah ticaretine karşı çıkalım” çağrısını yapıyorlar.
