YUSUF YAVUZ / AÇIK GAZETE – arımsal üretim bitecek, ormanlar yok olacak, türkülere konu olan dereler kuruyacak, köylüler yurtlarından edilecek ama tüm bunlara yol açacak proje Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na göre “olumlu” kabul edildi…
Ordu’da üç ayrı nehirde inşa edilmesi planlanan ve altı ilçesini etkileyecek olan Tanyeri Barajı ve HES projesi için ÇED Olumlu Kararı verildi. Yaklaşık 235 dönüm ormanlık alanın da içinde olduğu arazide inşa edilecek projeyle ilgili açıklama yapan Ordu Çevre Derneği Başkanı Gül Ersan, önce Reşadiye Çayının sularının Karasay Barajında toplanarak elektrik üretiminde kullanılacağını, ardından ise Bolaman Çayı’nda inşa edilecek olan Tanyeri Barajının devreye gireceğini söyledi. Tanyeri Barajının sularının Kavşak HES projesinde kullanılacağını belirten Ersan, “Ayrıca, Tanyeri Barajından bırakılacak can suyu debisi enerjisinden faydalanmak için baraj eteğine yapılacak Cansuyu HES’te de üretim yapılmasıplanlanıyor. Edindiğimiz deneyimlere göre bu projenin uygulanmasıyla kesinlikle korunması gereken ve koruma altına alınmış hayvanlar tamamen yok olacak. İnşaat sürecinde yaşanacak gürültü, toz, titreşim, hava ve su kirliliği nedeniyle süt, et, bal üretimi azalacak. Özellikle yaz aylarında yeterli sulama yapamayacak olan çiftçiler sebze ve meyve üretiminden vaz geçecekler. Kamulaştırılarak sökülecek olan fındık bahçeleri nedeniyle fındık üretimi azalacak. Ağaç kesimiyle ormanlık alanlar yok olacak. Dere yataklarında yeterli su kalmayacak ya da dereler tamamen kuruyacak. Köylülerin içme ve kullanma su ihtiyaçları tamamen şirketin insafına kalacak. Sonuç olarak; doğal hayat yok olacak, tarım ve hayvancılık faaliyetleri azalacak, insanlar göç etmek zorunda kalacak, bölge fakirleşecek. Tüm bunlara değer mi?” diye konuştu.
ÇEVRE KATLİAMI YAPACAK HES PROJESİNE ‘ÇED OLUMLU’ KARARI VERİLDİ
Ordu’nun Çatalpınar ve Kabataş ilçelerinde, Direkli, Reşadiye ve Bolaman çayları üzerinde inşa edilmesi planlanan Tanyeri Barajı ve HES projesi için ÇED (Çevresel Etki Derlendirme) Olumlu kararı verildi. Projenin çevreye yapacağı yıkıcı etkilere rağmen ÇED Olumlu kararı verildiği bilgisi, 18 Nisan’da Ordu Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nce kamuoyuna duyuruldu.
ORÇEV BAŞKANI ERSAN: ‘HES’LERİN YARARINDAN ÇOK ZARARI VAR’
Tanyeri Elektrik Üretim A.Ş. tarafından inşa edilecek olan Tanyeri Barajı ve HES projesinin beton santralleri ve taş ocaklarıyla Ordu’nun altı ilçesine yayıldığını dile getiren Ordu Çevre Derneği (ORÇEV) Başkanı Gül Ersan, “HES’lerin ekolojik sisteme verdiği zararlar ülkemizi yönetenlerce de ifade edilmesine karşın bu proje Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca incelenmiş ve onaylanmış. Artık tüm dünya biliyor ki HES’lerin yararından çok zararıvar” diye konuştu.
DEREYE BIRAKILACAK CAN SUYUNUN ÜZERİNE BİLE HES YAPACAKLAR
Projeden 2011 yılında herberlerinin olduğunu dile getiren Ersan, aradan geçen 8 yıl içinde hep projede hem de yüklenici firmada değişiklikler olduğuna işeret ederek şunları söyledi:
“ÇED Raporunu incelediğimizde elektrik üretim şirketinin üç akarsu üzerine tesis yapacağını görüyoruz. Önce Reşadiye Çayı üzerinde Uzunbük Regülatörüyle çevrilen dere suları kanal ve tünel ile Direkli Çayı üzerindeki Karasay Barajına aktarılıyor. Barajda toplanan sular tünel ve borularla Karasay HES’e düşürülerek enerji üretimi yapılıyor. Karasay HES’in bitiminde Bolaman Çayı üzerinde yapılacak olan Tanyeri Barajında biriken sular tünele alınarak Kavşak HES’e düşürülüyor ve burada da enerji üretimi yapılıyor. Ayrıca, Tanyeri Barajından bırakılacak can suyu debisi enerjisinden faydalanmak için baraj eteğine yapılacak Cansuyu HES’te de üretim yapılması planlanıyor.
BİR PROJE TOPLAM 6 İLÇEYİ ETKİLEYECEK
Baraj ve HES’ler dışında malzeme ocakları, kırma eleme tesisleri, hafriyat depolama alanlarının da yer aldığı bu proje Aybastı, Fatsa, Gürgentepe, Gölköy, Çatalpınar ve Kabataş ilçe sınırları içinde uygulanacak.”
HES İÇİN 235 DÖNÜMLÜK ORMAN ARAZİSİNDE AĞAÇ KESİLECEK
Projenin uygulanabilmesi için Aybastı, Fatsa, Gürgentepe ve Gölköy’de toplam 234.845 metrekare ormanlık alan kullanılacağının altını çizen ORÇEV Başkanı Ersan, “Burada kesilecek ağaç sayısı projede belli değil. Aynı ilçelerde 448.648 metrekarelik orman sayılmayan alan da kullanılacak. Bu alanlar için Orman Bölge Müdürlüğünden izin alınacak.
EV VE FINDIK BAHÇELERİ KAMULAŞTIRILARAK HALK YERİNDEN EDİLECEK
Projeye göre 153.705 metrekarelik kamulaştırma yapılacak alanda evler, samanlık, ahır, fındık bahçeleri, tarlalar, ağaçlık alanlar yer alıyor. Kamulaştırılacak olan yerlerde bir daha yerleşime izin verilmeyecek. 8.760 metrekarelik alanda da kiralama, 15.157 metrekarelik alan ise irtifak hakkı tesis edilmesi planlanmış. Hepsini topladığımızda yaklaşık 861 dönüm yapıyor.
PROJE SAHASINDA KORUMA ALTINDAKİ CANLILAR YAŞIYOR
Proje alanı içerisinde kesinlikle korunması gereken hayvanların olduğu belirtilmiş raporda. Örneğin bazı balık, kuş, kertenkele, yılan, kirpi ve yarasa türleri; sincap, kurt, kaya sansarı, su samuru, bozayı, porsuk gibi. Raporda bu hayvanların üreme dönemlerinde çalışmalara dikkat edileceği yazıyor. Koruma altında olmayanların ise proje alanının dışındaki yerlere gidebileceklerinden bahsediliyor” diye konuştu.
BÖLGEDEKİ SÜT VE BAL ÜRETİMİ OLUMSUZ ETKİLENECEK
Projede yer alan yapıların yerleşim yerlerine uzaklığının 195 metre ile 600 metre arasında değiştiğini kaydeden Ersan, açıklamasında ayrıca şu bilgileri verdi: “Projenin inşaat süresi 2,5 yıl, işletme ömrü 50 yıl olarak planlanmış. İnşaat sırasında yapılacak patlatmaların, iş makinelerinin, nakliye araçlarının oluşturacağı gürültü, basınç, titreşim, toz bu yerleşim yerlerinde yaşayanları elbette ki olumsuz etkileyecek. Ayrıca bu bölgede büyük ve küçük baş hayvancılığı, kümes hayvancılığı ve arıcılık yapılıyor. ÇED Raporunda özellikle Tanyeri Barajı yeri ve çevresinde erozyon riskinin yüksek olduğu, ayrıca iletim hattının ve yollarının bulunduğu kısımda yer yer aynı sorunun olduğu belirtiliyor. Afete Maruz Bölge ilan edilen Çatalpınar ilçesine bağlı Sayatürk Mahallesi de proje alanı içerisinde.
İÇME SUYU KAYNAKLARI DA PROJE ALANI İÇİNDE
Proje alanı içerisinde köylü sulamaları mevcut; nisan ayından ekim ayının sonuna kadar hayvanlar için öğleden önce iki saat, öğleden sonra iki saat olmak üzere günde toplam dört saat su verilmesi planlanmış. Tarım sulamaları için ise aylara göre hesaplanan miktarda şirketçe su bırakılacakmış, eğer şirket su bırakmazsa tarım yapan köylüye tazminat ödemekle yükümlüymüş. Kabataş ve Çatalpınar ilçelerinin bazı mahallelerinin içme suyu kuyuları ve su kaynakları proje alanı içinde kalmış.
‘TARIM BİTECEK, ORMANLAR YOK OLACAK, DERELER KURUYACAK’
Edindiğimiz deneyimlere göre bu projenin uygulanmasıyla kesinlikle korunması gereken ve koruma altına alınmış hayvanlar tamamen yok olacak.İnşaat sürecinde yaşanacak gürültü, toz, titreşim, hava ve su kirliliği nedeniyle süt, et, bal üretimi azalacak. Özellikle yaz aylarında yeterli sulama yapamayacak olan çiftçiler sebze ve meyve üretiminden vaz geçecekler. Kamulaştırılarak sökülecek olan fındık bahçeleri nedeniyle fındık üretimi azalacak. Ağaç kesimiyle ormanlık alanlar yok olacak. Dere yataklarında yeterli su kalmayacak ya da dereler tamamen kuruyacak. Köylülerin içme ve kullanma su ihtiyaçları tamamen şirketin insafına kalacak. Sonuç olarak; doğal hayat yok olacak, tarım ve hayvancılık faaliyetleri azalacak, insanlar göç etmek zorunda kalacak, bölge fakirleşecek. Tüm bunlara değer mi? ORÇEV olarak, projeden etkilenecek olanlara isterlerse proje hakkında bilgilendirme yapabilir, hukuki destek verebiliriz.”
