Sevimli! Neoliberalizm’den tu kaka küreselleşmeye

Soğuk savasın bitimiyle utkusunu ilan eden neoliberalizm, sermayenin sınırsız hareketliliği sayesinde ekonomik refahın hızlı bir şekilde artacağı, ulus devletlerin öneminin görece azalacağı, emeğin özellikle nitelikli emeğin hareket özürlülüğünün büyük bir ivme kazanacağı ve bütün bu olumlu gelişmelerin sonucunda dünyamızı parlak günlerin beklediği vaadinde bulunuyordu.

Neolıberalızm’ iddiasına göre, refah; kişisel tercihlerin, kontrolsüz pazar koşullarında en verimli şekilde kendi doğası içinde oluşur, uluslararası finans oyuncularının (vurguncuların-spekülatörlerin) belirleyici, devletin; sermayenin güvenliği konusunda, kolluk kuvvetleri ve ordu bağlamında güçlü, onun dışında küçüldüğü bir yapı olacak ve bütün bunlara ilaveten; neolıberalizm iletişim teknolojisindeki gelişmelerin sağladığı imkânları kullanarak dünyamızı ulus devletlerin önemini yitirdiği bir küçük köye dönüştürecekti.

Kriz

Bu şaşalı beklentiler; kısa süren ‘parlak yıllarının’ ! Ardından, yeni bir küresel kriz ve ulusların içe dönük eğilimlerin ağırlık kazandığı ekonomik düzen, beklentilerin aksine günümüzde kendisini gösteriyor. Küresel ekonomideki daralmaya paralel olarak ticaret savaşları, yükselen gümrük duvarları, silahlanma yarışı ve jeopolitiğin yeniden on plana çıkması bu yeni dönemin ilk işaretleri olarak belirginleşmekte. Bunların sonucu oluşan belirsizlik ve endişe, tarihte her zaman olduğu gibi tepkisel aşırı sağın kitlesel ölçekte yükselişine zemin hazırlıyor.

Tarihsel arka plan

İnsanlık tarihinin yerleşik düzene geçiş süreci, çokça medeniyet olarak adlandırılsa da-bir şekliyle doğrudur -asıl doğru tanımlama, fazla üretim ve bunun sonucu oluşan erk ‘eşmedir. Fazla üretilene el koyan, bunun üzerinde iktidarını oluşturan ve idame ettiren egemen yapıların oluşması, Derebeylikten ulus devlete, günümüzdeki küreselleşme varan bir sürecin kısa tarihidir.

Tarihsel olarak egemenler tarafından el konulan ‘ürün fazlası’ ekonominin1970’den günümüze oluşan küresel yapıda görüntüsü; ürün fazlası veren ülkeler olan-Almanya, Çin, Japonya’nın yanında net ithalat fazlası veren ABD şeklinde biçimleniyor. İhracat fazlası veren ekonomilerin elinde oluşan kaynaklar(para)  büyük bütçe açığı veren ABD ekonomisine Wall Street aracılıyla geri dönüyor. Günümüzde Neolıberalızm ve küreselleşme masalı bu döngü üzerine oturuyor.

ABD maliyesi geri dönen bu kaynakları

a)Kredi olarak tüketiciye b) Yatırım olarak Amerikan şirketlerine c) Bütçe açıklarını kapatmak amacıyla hazine bonosu olarak kullanıyor.(1)

Kendini bu şekilde gösteren günümüz küresel şekillenmesi, ABD’nin özellikle Çin karşısında rekabet gücünün görece azalmasına paralel olarak, dünya ölçeğinde kartların yeniden dağıtılmasını, ülkelerin yeni modelde yeni pozisyonlar almasını zorunlu kılıyor.

Avrupa;Kriz ve çözüm

Küreselleşmenin Avrupa ölçekli ütopyası; Kant’tan beri ‘sürekli bir barışın ‘olduğu anakarada ulus gerginliklerinin olmadığı, çök kültürlü çok renkli bir tasarımdı. Bu tasarımın bazı kazanımları olduğu gerçeğini kabul etmek ve bu kazanımların daha sosyal daha adil bir Avrupa birliğine destek vermek olunması gerektiği yanında, sosyal adalet aşırı liberal politikalardan dolayı tutmadı. Özellikle 2008 krizi birlik içindeki ülkelerin; kendi bankalarını kendi şirketleri kurtarılması derdine düştüler. Ekonomik daralma, iç politikada gerici, faşist ve sağ partilerin taban kazanması şeklinde kendini gösterdi. Özellikle yabancı düşmanlığını işleyen sağ partiler, halkın desteğini bazen; ekonomik bunalımlara tepki, bazen; bu partileri tehlike olarak değil, fırsat olarak değerlendiren işçi kesiminden(left behind) ve diğer toplumsal ve katmanlardan oy alarak kendilerine seçim sandığında yer buluyorlar. Bu partilerin( bütün Avrupa ölçeğinde) öne çıkan belirgin dört özelliği;

  • Avrupa kuşkuculuğu(eurosecticism)
  • Göç karşıtlığı( anti- immigration)  yabancı düşmanlığı (xenophobia)
  • Sosyal politikalara tepki( ekonomik bunalımlar, kemer sıkma politikaları)
  • Kendini güvende hissetmemenin istismarı olarak kendini göstermesidir.(2)

2008 krizinin Avrupa’da ki sol toplumsal örgütlülük açısından kazanımlar da sağladı. İngiltere’de İşçi partisinin liderliğine J. Corby’nin seçilmesi, parti içinde Momentum hareketinin oluşması, İspanya’da Podemos, İtalya’da Beş yıldız hareketi siyasal yapılar oluştu.

Avrupa’nın yakın geleceği; halk muhalefeti ya yabancı ve göçmen düşmanlığı üzerine ırkçı politikalar uygulayacak faşist örgütlenmeler faradından sürüklenecek ya da sağın gerici politikalarına karşı adil barışçı, sosyal adalet ten yana ve içinde  ‘diğeri’ni de barındıran sol şeklinde olacak.

Sağ unsurların hiç yoktan çıkmadığını bu örgütleri koşulların yarattığını bunları üreten bir toprağın olduğunu unutmamak gerekir. Bundan dolayı sol;

  • Bu partilerin yabancı düşmanı olduğunu ısrarla söylemeli
  • Bu partilere oy veren kitlelerin sorunlarını akıllıca çözümlemeli
  • Bu partilerin yaydığı korkunun geçersizliğini ve yanlışlığını göstermelidir

Teknolojik gelişmeler, iletişim kolaylıkları, ekonomik entegrasyon sayesinde her yönüyle küçülen dünyamızda, kapitalist sistemin kaçınılmaz bir parçası olan kriz, ekonomik daralma dönemlerinde, sistemin birer parçaları olan ülkeleri etkiliyor. Ulus devletler, ulusal ölçekte ekonomik korumacılığı ön plana çıkartırken, emek karşıtı, göçmen karşıtlığını öne çıkaran sağ politikalara yöneliyorlar

Geleceğe dair notlar kısa notlar

Günümüz dünyasında ki güç dengeleri; ABD’nin küresel düzeni tamamen kendine göre dizayn ettiği, oyunun kurallarını tek başına belirlediği ikinci dünya savası sonrasında olduğu gibi değildir.

Dünyanın yakın gelecekte alacağı şekli Çin’in bu yeni yapılanmada konumlandığı mevki belirleyecektir.

Küresel krizler, öngörülebilen, tedbirleri önceden alınabilecek dönemler değil, aksine; kaçınılmaz ve sistemin varlık sonuçlarıdır

Gelişmekte olan ülke ekonomilerin dünya ölçeğinde etkinlikleri artmasına rağmen günümüz dünyasının belirleyici unsuru halen  ‘Batı’dır

Küresel günümüz dünyasında krizleri tek bir ülkenin sınırlarıyla açıklamak, ekonomik krizlerin içsel (ülkesel )değil tümü kapsayan(dünya) ölçeği gerçeğiyle çelişiyor

Sonuç olarak

Sol açısından; küresel krizlerin yarattığı, daralan demokratik haklar, ekonomik yıkım, içe kapanan baskıcı rejimlerin varlığıyla mücadele eden ve bütün bunları inkâr eden içerikte olmalıdır.

N.Kazım Öztürk

_____________

Kaynakça

(1) Y.Varoufakıs Global Mınotaur

(2) T Piece- How can the European left deal with the threat posed by xenophobia  by Glyn Ford April 2014

 

2309530cookie-checkSevimli! Neoliberalizm’den tu kaka küreselleşmeye

CEVAP VER

Please enter your comment!
Please enter your name here

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.