İsveç’in yönetim şekli ’’anayasal monarşi’’dir; krallıkla yönetilir. Din ve devlet işleri birbirinden ayrılmamıştır; laik bir ülke değildir. Dine inananların çoğunluğu Protestan inancına bağlıdır. Ancak, krallığın ve kilisenin toplum üzerinde belirleici bir etkisi yoktur. İsveç modeli, krallıkla yönetilen bir ülkede gerçek demokrasiyi; din ve devlet işlerinin karmaşasından ateist bir toplum çıkarmayı başarabilmiş bir deneyimdir…
Çocuk, İsveç toplumunun göz bebeğidir.Toplutaşım araçlarında büyükler,küçük çocuklara yer verir. Bütün çocuklar, ana okullarında(temel eğitim öncesi) eğitimden geçirilir, 1- 1.5 yaşından başlanarak çocuklar, ana okullarına ücretsiz alınır. Herkes çocuğunu anaokuluna gönderir. Okul öncesi eğitim zorunluymuş gibi algılanır. Ana okulu ve temel eğitim süresince çocuklara sabah kahvaltısı, öğle yemeği, ikindi kahvaltısı ücretsiz olarak verilir. Ana okullarının ana amacı, çocuğu temel eğitime hazırlamaktır. Buralarda, çocuğa, sosyalleşmenin, katılımcılığın, araştırmacılığın, yorumlamanın temel kuralları öğretilir. Oyun ortamında, el ve beyin becerileri geliştirilir; sanata, estetik değerlere yatkın hale gelmeleri sağlanır.
İsveç’te, temel eğitim kesintisiz 9 yıldır. Ana okulundan temel eğitime geçişte köprü görevi gören 1 yıllık hazırlık sınıfıyla birlikte bu süre 10 yıla çıkar.Temel eğitimi tamamlayan öğrenci, lise veya meslek okullarına yönelir. Lise eğitimi 3 yıldır. Meslek liselerinin eğitim süresi 3- 4 yıl arasında değişir. Meslek lisesini bitiren öğrenci,isterse, fark derslerini vererek (puan ortlamasını yükselterek) üniversiteye başlayabilir.
Lucia, Noel, Paskalya, 1 Mayıs, Yaz Ortası ve Bayrak bayramları, İsveçin dinsel ve ulusal bayramlarıdır. Bütün bayramlarını coşkulu bir katılımla dolu dolu yaşarlar. Bayramlar, çocukların dinsel ve ulusal ritüellerle karşılaşma ortamlarıdır. Yaşamında doğru kararlar alması, dogmalardan ve önyargılardan arınması için çocuğa okulda doğru ve sağlıklı bir din eğitimi verilmesi zorunludur.
İsveçte din bilgisi dersi zorunludur ve temel eğitimin 7. sınıfından, çocuk 14 yaşına girdikten sonra başlar.
7. sınıftan başlanarak haftada 2 gün (birer saat) süreyle zorunlu din bilgisi dersi verilir. Din eğitiminin amacı, çocuğa belirli bir din benimsetmek veya dindar nesiller yetiştirmek değildir. Eğitim(müfredat) programlarında, din eğitimiyle, çocuğun nesnel düşünmeye alıştırılması, çağın ve bilimin kurallarına uygun hareket etmesi, araştırmacı, eleştirel, sorgulayıcı, yorumlayıcı bir bakış açısı kazanması amaçlanır. Dersin okul((müfredat) programlarındaki adı, ’’din dersi’’ değil; ’’din bilgisi dersi’’ dir. 1962 yılına dek, bu ders, ’’Hıristiyanlık bilgisi’’ olarak okutuluyordu.1962, 1980, 1994, 2011 yıllarında yapılan düzenlemelerde, dersin adı ’’din bilgisi’’ şeklinde değiştirildi. Yürülükteki yaslara göre, hiçbir din, “milli din’’ veya ’’resmi din” olarak tanımlanamaz.
7,8 ve 9 sınıflarda okutulan din bilgisi dersi, yurttaşlık bilgisi ( tarih, coğrafya, din bilgisi) derslerinin içinde okutulur. Her üç dersin not ortalaması alınarak tek bir yurttaşlık bilgisi notu (blok not) olarak değerlendirilir.
Din bilgisi dersinin, bağımsız bir ders olarak okutulması lisede başlar. Din bilgisi dersinin amacı, gençleri, belirli bir dinin kurallarına göre eğitmek, yetiştirmek veya yönlendirmek değildir. Derslerde, Hristiyanlık, İslâm, Musevilik, Hinduizm, Budizm ve diğer inançlar tartışmaya açık biçimde anlatılır. Bilgilerin nesnel ve anlaşılır olmasına özen gösterilir. Derste anlatılanlarla, çocuğun düşünme yetisi ve aile inançları arasında bir çelişki yaratılmamasına özen gösterilir.
Din bilgisi derslerinde soru sormak serbesttir. Hiç bir dinsel konu, yasak veya tabu değildir. Derslerde, bütün dinler karşılaştırmalı ve tartışmaya açık olarak anlatılır. Din bilgisi öğretmenleri, bütün dinlere karşı eşit bir uzaklıkta durmak zorundadır. Herhangi bir dinin savunuculuğunu yapmak, onu çocuklara aşılamaya çalışmak yasalarla belirlenmiş suçtur.
Yetişkin Hıristiyan grupların ayrı ayrı kiliseleri var. Müslümanlar ve diğer inanç gurupları Hristiyanlarla eşit haklara sahiptir.
Dört yılda bir yapılan genel seçimlerle birlikte kilise yönetmi seçimi de yapılır.Partiler, seçimde kilise yönetimilerine aday gösterirler. Halen bir çok kilisenin yönetiminde sosyal demokrat, komünist ve sol parti temsilcileri görev yapıyor.
İsveç nüfusun önemli bir çoğunluğu hiçbir dine inanmaz. Özgürlüğüne tutkun, karnı tok, sırtı pek, kafası aydınlanmış İsveçli, karar verirken dinsel ölçülerle hareket etmez…
____________________
[email protected], [email protected]
* Bu yazı, Cumhuriyet Gazetesi Pazar yazıları sayfasında da yayımlandı
