AB'ye 1995 yılında üye olan İsveç, topluluk içinde geçirdiği 13 yılın hesabını yapıyor. Araştırmalardan çıkan sonuçlar hiç de iç açıcı değil. Geçen süre içinde, toplumdaki gelir dağılımı bozuldu. İşsizlik arttı. Cezaevlerindeki insan sayısı ikiye, üçe katlandı. Sağcı koalisyonun da iş başına gelmesiyle, Tage Erlander ve Olof Palme'nin sosyal demokrat İsveç'i, kendi yolunu terk ederek yavaş yavaş sıradan bir Avrupa ülkesi haline gelmeye başladı.
Bu süreçten en olumsuz etkilenenler ise İsveçli kadınlar oldu. 1970'li yıllarda, erkeklerden daha fazla haklar elde ederek altın çağını yaşayan İsveç kadını, 2000'li yıllara gelindiğinde, işsizlik ve ekonomik sıkıntılar yüzünden eski coşkusunu yitirdi, yalnızlaştı. Kendi kabuğuna çekilmekle kalmadı, giderek alkol tüketme eğilimleri artan bir toplum kesimi haline geldi. Son yıllarda, İsveç kadınındaki bu gerilemeyi AB sürecine bağlamak isteyen savlar giderek ağırlık kazanıyor.
Eskiden, erkekler daha çok içerdi. Şimdi durum değişti. İstatistiklere göre, AB üyeliğinden sonra İsveç'li kadınlar, erkeklerden daha çok içer hale geldi. Bir resmi devlet kuruluşu olan İsveç Halk Sağlığı Enstitüsü'nün geçtiğimiz günlerde açıklanan raporuna göre, özellikle son dört yılda, kadınlar arasındaki alkol tüketimi ürkütücü boyutlara ulaştı. 2003- 2007 yılları arasında, alkol bağımlısı kadınların sayısı yüzde 50 artarak 65 binden 100 bine çıktı. Aynı yıllarda alkol tüketen erkeklerin oranı ise yüzde 25 artışla, 135 binden 165 bine yükseldi.
Dagens Nyheter Gazetesi'ne, İsveç Halk Sağlığı Enstitüsü'nün raporunu değerlendiren alkol doktoru Sven Andreasson, kadınlar arasındaki bu alkol tüketiminin nedenini AB sürecine bağladı. Andreasson, AB üyeliğinden sonra, alkolün, artık her yerde kolayca ulaşılabilir olmasının tüketim eğilimlerini tetiklediğini savundu.
İsveç'in AB üyesi olmadiği yıllarda, alkol, sadece sıkı denetlenen içkili lokantalarda ve Systembolaget denilen devlete ait satış merkezlerlerinde satılabiliyordu. Bakkallarda, büfelerde ve toplu gıda maddesi satılan yerlerde alkol satışı yasaktı. Bu yasak, toplulukla varılan özel anlaşmalarla AB üyeliğinden sonra da sürdü; ancak, geçen süre içinde işlerliğini yitirdi, bir önlem olmaktan çıktı. Daha önce, ülkeye girişlerde sadece bir şişe sert içki ve birkaç litre şarap getiriliyorken, üyelikten sonra sınır kapıları alkol tüketimine açıldı. Artık, sabahları trene, feribota binerek Danimarka'ya, Almanya'ya veya başka bir AB ülkesine geçmek; orada 10 litre sert içki, 20 litre şarap ve 100 litre bira aldıktan sonra akşama hiç bir engellemeyle karşılaşmadan İsveç'e girmek mümkün…
Ülkede içki satışlarını kontrol etmek amacıyla kurulan Systembolagetler, zarar etmeleri nedeniyle birer birer kapanıyor. Artık kaçak içki ve sigara neredeyse işportada satılıyor. Günübirlik Almanya'ya gidip gelen kapı komşunuzdan istediğiniz içkiyi ucuza satın almanız mümkün. Mahalle araladaki küçük bakkalların tezgah altlarında da içki ve sigarayı çok ucuza bulabilirsiniz.
Alkol doktoru Sven Andreasson'a göre, AB üyeliğinden kaynaklanan bu olumsuzluklar alt alta sıralandığında İsveçli kadının neden alkole yöneldiği anlamak zor değil.
İnsan yaşadıkça öğreniyor. İsveçliler de, AB üyeliğinin her derde deva sihirli bir sopa olmadığını, işsizliği, yoksullaşmayı azaltmadığını, aksine arttırdığını kendi yaşam deneyimleriyle öğrendiler. AB gömleğinin, gelişmiş ve tarafsiz bir ülke olan Isveç' le örtüşmediğini de kısa sürede kavradılar. 1995 yılında halk oylamasıyla AB'ye "evet" dedikten 8 yıl sonra Avro'ya geçis için yapılan oylamada "ret" oyu kullanarak bu yolda daha fazla ilerlemek istemediklerinin de mesajını verdiler. Bir anlamda kendi para birimleri olan Kron'un onurunu korudular ama, ülkede artan işsizliği, yoksullaşmayı ve başta kadınlar olmak üzere, toplumun alkole daha fazla yönelmesini engelleyemediler…
_____________
[email protected]
Bu yazı, Cumhuriyet Gazetesi'nin Pazar Yazıları sayfasında da yayımlandı.
