HAKAN TOPUZOĞLU – Bazı uygulamaların, alınma kararları her ne kadar faydalı olmak şeklinde olsa da, doğurduğu sonuçlar açısından bakıldığında daha farklı uygulamalarla, daha etkili sonuçlar alınabildiğini zaman zaman görüyoruz.
Ekonomi Bakanlığı, geçtiğimiz yıllarda, ihracat sitelerine üyeliği özendirmek amacıyla bu konuda destek verdiğini açıklamış, bu konuda TOBB, TİM gibi kurumların da desteğini almak üzere ortak çalışmalar gerçekleştirilmişti.
İhracat sitelerine üyeliği özendirmek gayet isabetli bir adım olsa da, bu sitelerin büyük çoğunluğunun yabancı menşeli siteler olduğunu görünce, ister istemez bu sitelere kayıt olmayı özendirmek yerine aynı bütçeyi, daha kapsamlı bir site hazırlamak ve bunun tanıtımını yapmak üzere duyurmayı neden düşünmüyor, kurumlarımız acaba diye demekten insan kendini alıkoyamıyor.
Ne yazık ki, desteklenen siteler listesine baktığımızda çok az sayıda site olduğunu ve bu sitelerin büyük çoğunluğunun da danışmanlık ve ihale amaçlı hizmet verdiğini görüyoruz. Elbette, internet ortamında Global Pazar Yeri olmak, tüm Dünya tarafından tercih edilmek, müşteri bulma noktasında en aktif siteler arasına girmek hiç de kolay değil. Kolay değil ama imkansız da değil. Eğer başlanır ve gerekli emek verilirse zaman içerisinde neden olmasın diye düşündüğümü ifade etmek isterim.
Türkiye İhracatçılar Meclisi ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, bu projenin başına geçmiş olsa, birlikte bir proje hayata geçirilse, Kalkınma Ajansı, KOSGEB, TÜBİTAK, Üniversiteler, Teknoloji Geliştirme Bölgeleri de gerekli desteği verse, sizce de Dünyaca yaygın kullanılan bir platform oluşturamaz mıyız?
Bu konuda girişimci arkadaşlarımızın çabalarını takdir ettiğimizi söylerken, bu işlerin Devletimiz tarafından organize edilmesi gerektiğini de yeniden vurgulamak istiyorum. Çünkü bireysel çalışmaların hepsi tanıtım yetersizliği ya da bir noktadan sonra nefesin tükenmesi sonucu olarak, istenilen yere gelemiyor, bu yüzden ya zor şartlar altında hayatını sürdürüyor ya da bir süre sonra kapanmak zorunda kalıyor.
E-Ticaret ve E-İhracatın özelliklerine baktığımızda şunları görüyoruz.
1- Dünyanın her tarafına dükkan açmış gibi oluyorsunuz ve ihracatı kolaylıkla yapabiliyorsunuz.
2- Ülke içindeki sektörlerin tamamını ve genel olarak ekosistemi geliştiriyor, düzenliyor ve kalitenin artmasına katkı sağlıyor.
3- Ekonominin güçlenmesini sağlıyor.
4- Yeni ödeme sistemlerinin ortaya çıkmasına ve geliştirilmesi için gerekli ortamı oluşturuyor.
5- Kayıt dışı ekonominin azalmasına, kayıt içi ekonominin de artmasına katkı sağlıyor. Böylece tahsil edilen vergi miktarlarında da gözle görülen bir artış sağlıyor.
Ülkemizde de, e-ticaretin kullanılmasına katkı sağlayan siteler var.
Bu sitelerimizden, armut.com , yemeksepeti.com , trendyol.com, n11.com, hepsiburada.com, epttavm.com, ciceksepeti.com, gittigidiyor.com, sahibinden.com, akakce.com, zebramo.com, sanalpazar.com, amazon.com.tr, 1v1y.com, n11pro.com, evidea.com, sonteklif.com en çok bilinenler. İrili ufaklı çok sayıda elektronik Pazar yeri olduğunu biliyoruz. Bazıları armut.com gibi hizmet sektöründe faaliyet gösteriyor, bazıları ise ürün satışında daha aktif rol oynuyor.
Armut.com boyacı, marangoz, tesisatçı gibi sektörlerden hizmet verenleri bulabileceğiniz bir site. Çıkış noktası olarak, kendi evine boyacı ve marangoz bulmakta zorlanan Başak Taşpınar DEĞİM’in v Erol DEĞİM’in kurduğu bu site sadece Türkiye’de değil, Romanya pazarında birçok kategoride lider konuma gelmişken, Suudi Arabistan’da da nakliye sektöründe lider durumda. Hepsi çok güzel ama, üzülsek mi sevinsek mi bilemediğimiz en önemli konuyu, webrazzi.com’u kaynak göstererek şu şekilde ifade edelim.
“Hizmet sektörüne odaklı bir teklif toplama sitesi Armut.com, 3,2 milyon dolarlık yeni bir yatırım alarak toplam yatırımını 4,2 milyon dolara yükseltti. Addventure’ın yüzde 75 pay ile liderlik ettiği yatırımın yüzde 25’i de Hummingbird Ventures’dan gelmiş ki Hummingbird, Ocak 2014’te Armut.com’un ilk yatırımcılarından biri olmuştu. Armut.com kurucularının yaptığı açıklamaya göre yeni yatırım girişimin 30 kişilik ekibinin büyütülmesi, pazarlama çalışmalarını hızlandırılması, yenilikçi ürün ve hizmet geliştirilmesi ve yurt dışı açılımı için harcanacak.”
Armut.com yabancıların değil, kurucusu bir Türk ve müthiş bir girişim öyküsü var. Peki, buna rağmen neden yerli yatırımcılar desteklemiyor da yabancı yatırımcılar destekliyor? Ya da, Ekonomi Bakanlığı şimdiki ismiyle Ticaret Bakanlığı, alibaba.com gibi sitelere üyelik ücretinin büyük bir kısmını hibe olarak vermekte iken, bu tür siteler için de benzeri bir destek söz konusu olamıyor?
Sadece armut.com değil tabii ki, yemeksepeti.com 589 milyon dolar değerlemeyle Delivery Hero tarafından satın alındı.
N11.com 2012 yılında Doğuş Grubu ile Güney Kore’nin en büyük gruplarından SK Group’un ortaklığında kurulmuştu.
Sahibinden.com için ise Şubat ayının sonuna doğru okuduğum habere gre, İngiliz alışveriş platformu Marks&Mann tarafından 5 milyar dolar civarında bir rakama alınmak isteniyordu. Ancak bu teklif reddedildi. Türkiye Gazetesi’nin haberine göre; “Bir haftadır şirketin İstanbul’daki merkezinin kapısını aşındıran İngiliz firmanın 4,8 milyar dolar teklif ettiği iddia edildi. Görüşmeleri devam eden satış işlemi gerçekleşirse bu şimdiye kadar yapılan en büyük satış olacak.”
Gittigidiyor.com ise; 2011 yılında, 217,5 milyon dolara ebay’e satılmıştı.
Satışlar bitmedi, bitmiyor.
Trendyol.com Alibaba tarafından geçen yılın Temmuz ayında 728 milyon dolarlık satış fiyatıyla, rekor kırarak satın alınmştı.
Geçen günlerde, sosyal medya hesabımdan da paylaşmış olduğum, iyzico 165 milyon dolara PayU’ya satıldı. Bu satın almayla birlikte, e-ihracat için PayU bir köprü haline gelirken, pazardaki yerini de daha güçlendirmiş olacak. PayU’nun sahibi Naspers şirketi, 130’dan fazla ülkede hizmet sunan, geniş tabanlı, çok uluslu bir internet ve medya grubudur. Ana faaliyetleri e-ticaret (diğer bir ifadeyle, ilanlar, online perakende satış, internet market alanları, online karşılaştırma siteleri, ödeme ve online hizmetler), video ve basın yayın sektörleridir. 66 milyar doları aşan piyasa değeri ile Afrika’daki en büyük şirket ve dünyanın en büyük 7. İnternet şirketidir.
Peki biz ne yapıyoruz?
Ödeme sistemlerinin bu denli öneme sahip olduğu bu ortamda, birçoğumuzun ödeme yaparken kullandığı BKM Express için Rekabet Kurumu 60 gün içinde hizmetini sonlandırmasına karar verdi. Nedenlerini anlamakta güçlük çektiğimiz ve sektörde şok etkisi oluşturan bu kararla ilgili detayları merakla bekliyoruz.
Rekabet Kurumu, BKM Express için hizmeti sonlandırma kararı veredursun; Facebook, Libra adında bir kripto parayı 2020 senesinde piyasaya süreceğini açıkladı. PayPal, Ebay, spotify, Uber, Vodafone, Visa, Mastercard gibi birbirinden değerli 28 firmanın da ortak olduğu bu projenin amacının, banka hesabı olmayan 2 milyara yakın kişiye ulaşmak olduğu ifade ediliyor.
Biz, siyaset yapmak veya birileriyle tartışmak için Facebook’ta gezerken, Facebook boş durmadı Instagram, Whatsapp gibi büyük satınalmalar gerçekleştirdi. Şimdi de dijital para üzerine proje geliştiriyor.
Bu kadar detaya ne gerek vardı?
Evet aslında bu kadar detaya ve rakama gerek yok belki ama tüm çabalarımıza rağmen, sesimizi duyurmakta zorlandığımızı düşündüğümüz için başladık yazmaya ve dur durak bilemedik.
Özet olarak diyoruz ki, Türkiye’de e-ticaret büyüyor. Pazar yeri sayısı artıyor. İnsanlar hemen hemen her ihtiyacını internetten karşılamaya çalışıyor. Bir kuaför bile arayacak olsa hemen arama motoruna yazıyor, ilk olarak da en meşhur olana yazıyor. İyi de, burnunun dibindeki bir kuaförü aramak için neden Dünya’nın öteki ucuna gidip gelsin ki? Bu kuaför açılırken, resmi kurumlara belge ve bilgi vermiyor mu? Bu iş bu kadar zor mu? Verdiği bu bilgi ve belgeyi kendi portalınıza yükleyin, insanlar da aramayı buradan yapsın.
Bir şirket kurduğunuzda Ticaret Sicil ve/veya Sanayi Sicile kaydolmuyor musunuz? En güncel bilgi aslında şu anda Resmi Kurumlarımızın elinde değil mi? Vergi Dairesine gitmeden, gidince yoklama yapılmadan işyeri kurabilir miyiz? Kuramayız. Öyleyse, bu bilgileri herkesten önce bir platforma yüklesek de, insanlar da buradan bulsalar aradıkları bilgiyi olmaz mı? Hadi bunu yapamadık, yapanlara, yapmaya çalışanlara destek olsak olmaz mı? Güzel olur, ama nedense bir türlü olmuyor ve iyi niyet dileklerinden öteye de gidilemiyor.
Resmi Düzenlemeler İşi Zorlaştı Diye Düşünmekten Kendimizi Alıkoyamıyoruz.
Tabii, bu satırları okurken bazı arkadaşların da aman kanuni uygulamalar bizden uzak dursun dediğini duyar gibiyim.
Paypal kapatıldı, ihracat azaldı. Başka bir çözüm bulunabilmeliydi. Örneğin, tahsilat yöntemi ne olursa olsun, satış yapan fatura kesmekle yükümlü denilebilirdi. Başka alternatifler öneriler de olabilir.
Kredi kartları internet kullanımına kapatıldı, isteyen açtıracak denildi. Bu süre zarfında çok ciddi bir satış kaybı yaşandı.
Sonradan KDV iadesi ile uğraşmak, ihracatçıların önünde büyük bir engeldir. Yabancı pazarda rekabet için bu düzenlemenin yapılması kaçınılmazdır.
ETBİS kaydı zorunluluğu getirildi, ama denetlenmedi. Belirsizlik devam ediyor.
Güvenli İnternet Haftası ile ilgili siteye girdimizde, adres çubuğunda “Güvenli Değil” yazıyordu. http://www.guvenlinet.org/ adresine girerseniz halen bu yazıyı görürsünüz.
Resmi Gazete’nin 6 Haziran 2017 tarihli nüshasında yayınlanan Elektronik Ticarette Güven Damgası Hakkında Tebliğ ile e-ticaret siteleri için yeni bir sisteme geçildi ve bu konuda Ticaret Bakanlığı, Türkiye’deki tek güven damgası sağlayıcı olarak Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’ni yetkilendirmiştir. Ancak, henüz uygulamaya geçilemedi. Guvendamgasi.org.tr adresine girip, Güven Damgası Olan E-Ticaret Siteleri bağlantısına tıklarsanız bu sayfanın boş olduğunu görebilirsiniz.
İnternet üzerinden satış konusunda en büyük engel kargo firmalarıdır. Bu konuda ne yazık ki bir düzenlemeye gidilemedi.
Mutlaka siz de, bu satırların altına, başka satırlar ekleyebilirsiniz.
Amacımız elbette, olumsuzlukları konuşarak, moral bozmak değil. En kısa zamanda eksiklikleri giderip, yerli yatırımcıların bu konudaki hassasiyetlerini artırıp, daha fazla yerli şirketin kurularak, teknoloji ithalatı yapan değil, teknoloji ihracatı yapan bir ülke haline gelmek.
Var mısınız?
Var mısınız? Millî ve Yerli Pazar Yerimizi kuralım? Zaten kurduk, geliştirelim.
Var mısınız? İhracattaki KDV’yi direkt kaldıralım. KDV İadesiyle ihracatçıyı uğraştırmayalım.
Var mısınız? Alibaba’yı veya diğer yabancı siteleri destekleyeceğimiz bütçeyi, ülkemizdeki e-ticaretin gelişmesi için kullanalım.
Var mısınız? Güven Damgası dahil, her türlü adımı karmaşıklıktan uzak, yalın bir şekilde ve kimseyi fazla yormadan gerçekleştirelim. Bürokrasiyi, teknolojide bir kenara bırakabilelim.
Var mısınız, e-ticaret sitelerinin Turquality kapsamına alınmasını sağlayalım?
Var mısınız? Ülkemizdeki e-ticareti büyüterek, elde edilen gelirin yine ülkemizde kalmasını sağlayalım?
