YUSUF YAVUZ / AÇIK GAZETE – Türkiye’nin sofralık zeytin üretiminde dünya lideri olduğu dönemde zeytinlikleri madenciliğe kurban edecek düzenleme meclis gündeminde…
Geçtiğimiz yıl Avrupa’yı vuran kuraklık yüzünden zeytinde dünya lideri olan İspanya’da üretimde düşüş yaşandı. Türkiye’de ise zeytin ve zeytinyağı üretiminde büyük bir artış elde etti. Türkiye 2022’de sofralık zeytin üretiminde dünya lideri olurken zeytinyağı üretiminde ise İspanya’nın ardından dünya ikincisi oldu. Ancak uzun süredir maden ve enerji projelerinin hedefindeki zeytinlikleri yıkıma açacak olan yasal düzenleme tam da üretimde rekorların geldiği bir dönemde yeniden meclisin gündemine getirildi. AKP’li milletvekillerinin hazırlayıp TBMM’ne sunduğu kanun teklifine göre Maden Kanununa eklenen geçici maddeyle ruhsat sahibi ya da kiracı olan maden firmaları zeytinliklerde madencilik yapabilecek. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ‘kamu yararı’ gerekçesiyle zeytinliklerde madencilik tesisleri inşa edilmesine izin verebilecek. Kamuoyunda tekiyle karşılanan düzenlemenin geri çekilmesi talep ediliyor.
AKP milletvekillerinin imzasıyla Meclis’e sunulan ‘Elektrik Piyasası Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’, zeytinlik alanlardan madencilik yapılmasının önünü açacak düzenlemeler içeriyor. Daha önce de çeşitli torba yasa düzenlemeleriyle gündeme gelen ve kamuoyunda büyük tartışmalara neden olan zeytinliklerle ilgili düzenlemeler tepkiler üzerine geri çekilmişti. Ancak Türkiye’nin en önemli tarımsal ürünlerinden biri olan zeytinin üzerinde dolanan kara bulutlar bir türlü bitmek bilmiyor. AKP Düzce Milletvekili Fahri Çakır’ın ilk imzacısı olduğu yeni bir torba kanunu zeytinlikleri yeniden kamuoyunun gündemine getirdi.
ZEYTİNLİKLER MADENCİLİĞE AÇILACAK
Buna göre, Maden Kanunu’na eklenen geçici maddeyle, ruhsat sahibi veya rödövansçı olan gerçek veya tüzel kişiler tarafından yürütülen madencilik faaliyetlerinin, tapuda zeytinlik olarak kayıtlı alanlar veya fiili olarak üzerinde zeytinlik bulunan alanlara denk gelmesi ve faaliyetlerin başka alanlarda yürütülmesinin mümkün olmaması durumunda madenciliğe izin verilecek. Düzenleme, zeytin sahasının madencilik faaliyeti yürütülecek kısmının, izin verilecek maden sahalarının bulunduğu ilçe ve il sınırlarına öncelik vermek suretiyle taşınmasına, sahada madencilik faaliyetleri yürütülmesine ve bu faaliyetlere ilişkin geçici tesisler inşa edilmesine, kamu yararı dikkate alınarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca izin verilebilmesine de olanak sağlıyor.
‘KESTİĞİMİZİN FAZLASINI DİKİYORUZ’ SÖYLEMİ İŞE YARAMIYOR
Düzenlemeye göre zeytinliklerin taşınmasıyla ilgili tüm giderler maden firmasınca karşılanacak. Zeytin sahasının taşınmasının mümkün olmadığı durumlarda ise zeytin ağaçlarına kıyılacak. Kanun teklifi, ziraat mühendisi ve biyolog gibi uzmanların görüşleri doğrultusunda Bakanlığın belirleyeceği başka alanlarda benzer büyüklükte zeytinlik tesis edilmesini öngörüyor. Ancak özellikle madencilik faaliyetleriyle yok edilen orman alanlarında “kestiğimizin beş katını başka yere dikiyoruz” söylemiyle savunulan uygulamanın yarattığı ormansızlaşma, bu uygulamanın işe yaramadığını gösteriyor.
TASARI 14 ARALIK’TA KOMİSYONDA GÖRÜŞÜLECE
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonuna sunulan kanun teklifine yönelik kamuoyundan yükselen tepkiler ise sürüyor. TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu’nun 14 Aralık Çarşamba günü yapacağı toplantıda görüşülmesi beklenen tasarının, ardından Meclis Genel Kurulu’na sunulması gündeme gelecek.
‘AKP ZEYTİN KANUNUNU 20 YILDA 10 KEZ DELMEYE ÇALIŞTI’
Zeytinliklerini madenci yıkımından korumak için yıllardır direnen Muğla Milas’a bağlı İkizköy halkı düzenlemeye tepkili. İkizköylülerin gönüllü avukatlığını üstlenen İsmail Hakkı Atal, konuyla ilgili açıklamasında AKP iktidarının yirmi yılda zeytin kanunu on kez delmeye çalıştığına işaret ederek bu kez de hülle kanun yoluna başvurulduğunu kaydetti.
‘MİLLETİN DEĞİL, BEŞLİ ÇETENİN VEKİLLERİ’ TEPKİSİ
10 Aralık’ta gece yarısı operasyonuyla Meclise sevk edilen düzenlemenin yıldırım hızıyla ilgili komisyona getirildiğine dikkati çeken Atal, İkizköy Çevre Komitesi olarak tasarının görüşüleceği komisyonun toplantısına katılmak için başvuru yapacaklarını dile getirdi. Zeytinliklerin kaderinin görüşüleceği komisyon toplantısının yapılacağı gün olan 14 Aralık 2022 tarihinde tüm yaşam savunucularını TBMM Çankaya kapısı önünde saat 10.00’da buluşmaya çağıran avukat İsmail Hakkı Atal, “Milletvekili olarak değil 5’li çetenin vekilleri olarak hareket eden, ‘kutsal zeytini’ Zeytin Kanununu yok etmek için hülle kanunu tasarısını hazırlayan 29 şirket vekilini kamuoyuna ifşa ediyoruz. Bu milletvekilleri mahkeme-i kübra’da hesap verecekler ama yasama dokunulmazlıkları sona erince bu dünyada da hesap vermeleri için tüm girişimleri yapacağımızı kamuoyuna saygıyla duyururuz” dedi.
TÜRKİYE ZEYTİN ÜRETİMİNDE İLK KEZ İSPANYA’YI GEÇTİ
Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü verilerine göre 2022 yılında Türkiye’nin zeytin üretiminde yüzde 71’lik artış gerçekleşerek 2 milyon 976 bin 654 tona ulaşıldı. Zeytinyağında ise yüzde 79’luk bir artış kaydedilerek 421 bin 717 ton ürün elde edildi. Avrupa’yı etkisi altına alan kuraklığın zeytinde dünya lideri olan İspanya’yı olumsuz etkilemesiyle Türkiye 2022’de sofralık zeytin üretiminde dünya lideri, zeytinyağında ise İspanya’nın ardından dünya ikincisi oldu. Toplam 189 milyon zeytin ağacı varlığına sahip olan Türkiye’nin yakaladığı bu avantajı sürdürmesi beklenirken zeytinliklerin madenciliğe açılmak istenmesi büyük bir çelişki olarak yorumlanıyor.
TEPKİ ÇEKEN KANUN TEKLİFİNDE İMZASI OLAN MİLLETVEKİLLERİ
Kamuoyunun tepkisini çeken kanun teklifinde imzası bulunan milletvekilleri şöyle sıralanıyor: Fahri Zengin (Düzce), Orhan Erdem ve Halil Etmeyez (Konya), İffet Polat (İstanbul), Uğur Aydemir (Manisa), Mustafa Canbey (Balıkesir), Yasin Uğur (Burdur), Recep Özel (Isparta), Dr. Tuba Vural Çokal (Antalya), Ahmet Erdoğan (Gaziantep), Semra Kaplan Kıvırcık (Manisa), Ramazan Can (Kırıkkale), Yaşar Kırkpınar (İzmir), Yakup Taş (Adıyaman), Ekrem Çelebi (Ağrı), Bekir Kuvvet Erim (Aydın), Şirin Ünal (İstanbul), Ahmet Çakır (Malatya), Eyüp Özsoy (İstanbul), Zülfü Demirbağ (Elazığ), Selim Yağcı (Bilecik), Hakan Kahtalı (Malatya), Habibe Öçal (Kahramanmaraş), Arife Polat Düzgün (Ankara), Necip Nasır (İzmir), Şeyhmus Dinçel (Mardin), Cemil Yaman (Kocaeli), Vildan Yılmaz Gürel (Bursa), Ebubekir Bal (Diyarbakır).
