21 yüzyıl projesi demokratik koşullarda sosyalizmi kurma girişimiydi. Süreç başlangıç aşamasındayken Chavez yaşamını yitirdi Maduro dönemi başladı. Sovyetler ’de, Küba’da ve başka ülkelerde başarısızlıkla sonuçlanan demokrasisiz otoriter devletçi sosyalizm tercih edildi. Bugün ülkenin dış saldırılarla karşı karşıya kalmasının en baş nedeni demokrasiden uzaklaşarak, sosyal reformları uluslararası sermayenin açtığı kredilerle yapma denemesidir.
Chavez’in demokratik reformları başlangıç aşamasında bile ülke ekonomisinin büyümesini sağladı. Sosyalist Birlik Partisi, çoğulcu demokratik sistem içinde, demokratik sosyalizm uygulamalarına öncülük etmişti. Üretim araçlarının demokratik yoldan sosyalizasyonu gerçekleştiren Chavez hükümeti politik çoğulculuğa, güçler dengesine ve meşruiyetin korunmasına özen göstermişti. Zayıfta olsa ülkede sürdürülen demokratik sürecin 2013’te Chavez’in ölümünden sonra makas değiştirmesi, iktidarla muhalefet arasındaki krizi uluslararası boyutlara taşıdı.
Aşırı sağdan, liberallere kadar sağ muhalefet, Duque, Bolsonaro ve Trump’ı arkasına alarak ayırım yapmadan Maduro hükümetine ve Chavez’e cepheden saldırdı. Sol ve sağ otoriter iki eksen karşı karşıya geldi. Kendini Sol kulvarda bulan devrimci demokratik güçlerin sesi duyulmaz oldu. Demokrasiye öncelik tanıyan ilericiler kendilerini Maduro, Putin ve Erdoğan’la ile aynı saflarda buldular.
Sağcı ırkçı eksene karşı birlikte duruş sergilemek önemlidir, ancak demokratik devrim sürecindeki yirmi yıla varan iki sosyalist proje denemesinin ikincisi eleştirilmeden krizden çıkılamaz. Kuruluş sürecindeki demokratik sosyalizmi terk edip, geleneksel sosyalizme kaymanın neden ve sonuçları tartışılmadı. Demokratik sosyalizm Allende’den sonra bir kez daha Latin Amerika topraklarında yenilgiye uğradı.
İki milyon Chavez taraftarı seçmen 2016 seçimlerinde Maduro’ya oy vermedi. Venezuela’nın Çin, Küba ve Vietnam gibi tek partili rejimlere benzemesini, devletleşmiş üretim araçlarının global pazara açılmasını onaylamadılar. Otoriter devletçi sosyalizm emekçi yığınların desteğinden uzak, bürokratik devlet aygıtıyla yönetilmesi rejimin sınıfsal tabanını değişime uğrattı.
Demokrasi ve sosyalizmi organik bütünlük içinde göremeyen Maduro, demokratik kurumların işçi sınıfını ve emekçi yığınları temsil edemez duruma getirdi. İktidar adım adım toplum yönetiminden devlet yönetimine kaydırıldı.
“Demokratik sosyalistler ekonomik bir felakete neden olan Maduro hükümetinin ekonomik ve sosyal politikalarını sessiz kalarak desteklememelidir. Bu yönetim kendini savunamıyor, işler kötü, ülke çok kötü bir şekilde yönetiliyor”*. Sol, çok fazla düşünmeli ve işçi sınıfının gerçekliğinden ve gerçek mücadelesinden uzaklaşmanın Sovyetler’de olduğu gibi korkunç sonuçları olabileceği bilinciyle hareket etmelidir.
Venezuela’da Chavez’den sonra yapılanların sosyalizmin denenmiş başarısızlıkla sonuçlanmış sosyalizmin geçen yüzyıldaki modeli olduğu açıkça belirtilmelidir. Chavez hükümeti kurduktan yaklaşık yedi yıl sonra sosyalizm hakkında konuşmaya başladı. Sosyalizmden bahsetmiş olması, bir devrim ya da gerçekten kalıcı bir demokratik değişim yapıldığı anlamına gelmez. Başlangıç aşamasında olan bazı sosyalist demokratik açılımlar geliştirileceğine farklı bir yol tercih edildi.
Şu anda, hükümet eski Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin tarzında özelleştirmeler yapıyor. Demokratik denetimden uzak olan Maduro hükümeti, büyük devlet varlıklarını mafyalara, senet ve tahvil şirketlerine, karanlık ve büyük olasılıkla yozlaşmış bir şekilde çok düşük fiyatlara satıyor, bu savunulamaz.
Tekçi otoriter sosyalizmin daralan global pazarı genişletmesi, teknolojik üstünlük elde etmesi ve döviz olanaklarını arttırması sosyalizmi değil kapitalizmi güçlendirmektedir. Sosyalizm bir proje olarak doğrudur, ancak sosyalizm demokrasiyle tamamlanmadan emekçi halklara bir yararı olmuyor ve sosyalistler iktidarı koruyamıyor.
Venezuela’da olanlar çok iyi okunmalı çünkü yapılması gereken ve gerekmeyenleri öğrenmek olağanüstü önemdedir. Latin Amerika ve dünyanın diğer ülkeleri bu deneyimden en iyi şekilde yararlanabilmelidir.
