Bahçeşehir Üniversitesi bünyesinde kurulan Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezinin (BETAM) araştırmasına göre, 2003-2008 döneminde ortalama enflasyon (TÜFE) yüzde 54 olurken, en yoksul yüzde 20’lik harcama grubunun enflasyonu yüzde 57,2, en zengin yüzde 20’lik harcama grubunun enflasyonu ise yüzde 52 olarak hesaplandı.
BETAM’ın en yoksuldan en zengine harcama gruplarının enflasyonunu karşılaştıran, “Her Harcama Düzeyi İçin Farklı Enflasyon” araştırması yayınlandı. Bu hesaplamada mal ve hizmet tüketim sepetlerinin bileşimleri için 2007 verileri henüz açıklanmadığından 2006 verileri kullanıldı.
Araştırma görevlileri Seyfettin Gürsel ve Nazan Şak tarafından 2003-2008 (Mart) döneminde TÜİK’in açıklamış olduğu tüketim harcaması verileri kullanılarak yapılan araştırmaya göre, bu dönemde ortalama enflasyon (TÜFE) yüzde 54 olurken, en yoksul yüzde 20’lik harcama grubunun enflasyonunu yüzde 57,2, buna karşılık en zengin yüzde 20’lik harcama grubunun enflasyonunu yüzde 52 olarak hesaplandı.
Aradaki yüzde 5,2 puanlık farkın ayrıştırılmasıyla elde edilen bulgular, yoksulların daha çok gıda ve alkolsüz içecekler gibi zorunlu tüketim mallarındaki fiyat artışlarından, zenginlerin ise daha çok ulaştırma, otel gibi lüks tüketim hizmetlerindeki fiyat artışlarından etkilendiklerini gösteriyor.
Gıda ve alkolsüz içeceklerin enflasyonu diğer kalemlere göre fazla yüksek değil ancak, en yoksul dilimde yüzde 39,5’lik bir paya sahip olmasına rağmen, en zengin dilimde yüzde 17,5’lik bir paya sahip. Ulaştırma ise en zengin dilimde yüzde 20,8’lik bir paya sahipken en fakir dilimde yüzde 4,6’lık bir pay alıyor.
Araştırmaya göre, az da olsa alkol, sigara ve tütün kaleminin yoksul sepeti içindeki payı zenginin payından daha fazla. Yüzde 5,6’ya karşılık yüzde 2,8. Yoksullar zenginlere kıyasla göreli olarak daha çok sigara, daha çok rakı içiyor. Yoksul enflasyonu ile zengin enflasyonu arasındaki farkın bir bölümü de sigara ve alkollü içecekler üzerindeki tüketim vergilerindeki artıştan kaynaklanıyor.
Gelecekte zorunlu mal ve hizmetlerin fiyatları lüks mal ve hizmetlerin fiyatlarından daha hızlı arttığı takdirde, yoksul enflasyonu ile zengin enflasyonu arasındaki fark artacak.
Araştırmaya göre, bu sonuç yoksulların daha da yoksullaştığı anlamına gelmiyor. Bu dönemde gerçekleşen yüksek büyüme tüm hanelerin gelirlerini dolayısıyla tüketimlerini artırmış.
Araştırmanın dipnotunda, aynı araştırmanın, harcama gruplarına göre enflasyon farklarını ortaya koyabilmek için gelir gruplarına göre de yapıldığı, en yoksul kesimin enflasyonun 155,3 iken en zenginin enflasyonunun 154,3 olarak hesaplandığı kaydedildi.
