Cumhur İttifakının hazırladığı; seçim barajını yüzde 7’ye indiren, seçim kurullarındaki değişiklikle sandık güvenliğini tehdit edecek maddelerin yer aldığı seçim kanunu teklifi TBMM’de kabul edildi.
Cumhur İttifakının seçim kanunu teklifi Mecliste kabul edilerek yasalaştı. Buna göre seçim barajı yüzde 7’ye düşerken sandık güvenliğini ise tehdit edecek yeni maddeler hayata geçmiş oldu. Seçim kurulları sil baştan yenilenecek, kıdemli hakimin il ve ilçe seçim kurulu başkanı olması uygulamasına da son verilecek. Seçim kurulu başkanları kurayla belirlenecek.
Partili cumhurbaşkanı Erdoğan da seçim yasaklarından muaf tutulacak!
AKP ve MHP’li milletvekillerinin ortak imzasıyla hazırlanan Milletvekili Seçimi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaştı. Buna göre seçimlerde yüzde 10 olarak uygulanan ülke seçim barajı yüzde 7’ye indi. Teklifin en tartışmalı maddelerinden biri de ittifak düzenlemesi oldu. Kabul edilen teklifle birlikte ittifakın aldığı oy toplamı ülke barajını geçtiği takdirde, seçim çevrelerinde milletvekili hesabı ve dağılımı, ittifak içinde yer alan her bir partinin o seçim çevresinde almış olduğu oy sayısı dikkate alınarak yapılacak. İttifakı oluşturan siyasi partilerin her birinin çıkaracağı milletvekili sayısı, her seçim bölgesinde ittifak içinde elde ettiği oy sayısı esas alınarak genel D’Hondt uygulamasıyla belirlenecek. Seçime katılma yeterliliği elde eden bir parti de Siyasi Partiler Kanunu’nda öngörülen ve parti tüzüğünde belirtilen süreler içerisinde ilçe, il ve büyük kongrelerini üst üste iki defa ihmal etmemiş olma koşuluyla seçime katılma hakkını muhafaza edecek. Salt TBMM’de grup kurmuş olmak, seçime katılabilmenin yeter şartından biri olamayacak.
SANDIK GÜVENLİĞİ TEHDİT ALTINDA
Kabul edilerek yasalaşan teklifin bir diğer tartışmalı maddesi de beşinci madde oldu. Buna göre il seçim kurulu bir başkan, iki asıl ve iki de yedek üyeden oluşacak. İl seçim kurulu başkan ve asıl üyeleri, iki yılda bir ocak ayının son haftasında, il merkezinde görev yapan ve birinci sınıfa ayrılmış hakimler arasından ilk derece adli yargı adalet komisyonunca yapılan kura çekimiyle tespit edilecek. Meclisteki görüşmelerde muhalefet milletvekilleri bu madde üzerine yoğun eleştiriler yöneltti. Görüşmelerde söz alan CHP Mersin Milletvekili Ali Mahir Başarır “Ben sizin birinci sınıf olarak tanımladığınız hakimlere neden güvenmeyeyim? Partinizin gençlik kollarından, kadın kollarından avukatlık yapan kişiler çok yakın bir zamanda hâkim olarak alındı. Avukatlıktan, hakimlik ve savcılık mesleğine geçtiler. Bunlar sandık güvenliğini, seçim güvenliğini mi sağlayacak? Niye en tecrübeli, en çok görev yapmış, sandıklara hakim insanlar neden seçim kurulu başkanı olmuyor? Neden bu değişiklik?” dedi.
İl seçim kurulu da bir başkan, iki asıl üye ile iki yedek üyeden oluşacak.
İl seçim kurulu başkan ve üyeleri ile ilçe seçim kurulu başkanları, teklifin kanunlaşarak yürürlüğe girmesinden itibaren 3 ay içinde, yapılan değişikliklere göre yeniden belirlenecek. Bu şekilde belirlenen başkan ve üyeler, önceki başkan ve üyelerin görev süresini tamamlayacak.
‘OLUR ALMA’ KALDIRILDI
Sandık kuruluna üye bildirme hakkı olan bir parti de oluru olmadan başka bir parti üyesini sandık kurulu üyesi olarak gösteremeyecek. Adresi kapanmış olması sebebiyle adres kayıt sisteminde görünmeyenlerin de Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünün adres kayıt sisteminde bulunan en son geçerli adres bilgileri esas alınacak.
ERDOĞAN YASAKLARDAN MUAF!
Kabul edilen maddelerden en çarpıcılarından biri de AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın seçim yasaklarından muaf tutulması oldu. “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne uyum” bahanesiyle yapılan düzenlemeyle mevcut yasadaki, “Başbakan ve bakanlara ilişkin” seçim yasakları maddesinden “Başbakan” ibaresi çıkarıldı. Yerine yeni sistemde yürütmenin başı olan “Cumhurbaşkanı” yazılmadı. Sadece bakanların seçim yasaklarına tabi olacağı hükme bağlanıyor. Yani teklifin yasalaşmasıyla birlikte partili Cumhurbaşkanı Erdoğan, seçim propagandasının başlangıç tarihinden oy verme gününü takip eden güne kadar hiçbir kısıtlamaya tabi olmayacak. Seçim gezilerinde tüm devlet imkanlarını kullanmasında hiçbir engelle karşılaşmayacak Erdoğan, makam araçlarını ve uçaklarını sınırsız kullanmaya devam edecek. Ancak bakanlar, milletvekilleri ve siyasi parti genel başkanları bu yasaklara uymak zorunda olacak. Teklifi kamuoyuna duyuran AKP Genel Başkan Yardımcısı Hayati Yazıcı, “Başbakan yok mevzuatımızda onu çıkardık. Cumhurbaşkanı ile sınırlama söz konusu değil.” demişti.
MUHALAFET BUGÜNKÜ OTURUMDA DA CİDDİ ELEŞTİRİLER SUNDU
Teklifin birinci bölümünde yer alan 7 madde dün yoğun eleştirilere ve TBMM Genel Kurulundaki tartışmalara rağmen kabul edilmişti. Bugün başlanan bileşende ise teklifin 8’inci maddesinden 15’inci maddesine kadar olan kısmı görüşüldü.
Genel Kurul görüşmelerinde muhalefet partilerin verdiği önergeler yine AKP ve MHP oylarıyla reddedildi. Maddelerin görüşmelerine devam edildi. Muhalefet bugün de teklife ilişkin ciddi eleştiriler sundu.
HDP’Lİ KEMAL BÜLBÜL: DÖNÜN KENDİNİZE BAKIN FİRAVUN MU NEMRUT MUSUNUZ?
Seçim kanunu teklifinin 8’inci maddesi üzerine söz alan Halkların Demokratik Partisi (HDP) Antalya Milletvekili Kemal Bülbül, seçim yasasında yer alan 8’inci maddenin geri çekilmesini talep etti. Adrese dayalı yurttaş tespiti olduğunu dile getiren Bülbül, “Anlaşılması güç, anlaşılmaz birtakım düzenlemeler yapmakta. Şu anda temsilde tek adam var, temsilde adalet yoktur. Temsilde tek adamla demokrasi olmaz” dedi.
Yüzde 10 barajının Kürtlerin, devrimcilerin, sosyalistlerin Meclise girmesini engellemek için getirildiğini hatırlatan Bülbül, “Yüzde 10 barajı, Kürt halkının iradesiyle, Kürt halkının dostlarının DEP’ten, HEP’ten, HADEP’ten bu yana yürütülen mücadeleyle yerle bir edildi. Ya, niye bu barajı kaldırmayı düşünmüyorsunuz? Niye baraj sıfırlanmıyor? Niye herkes Mecliste temsil edilme hakkına kavuşmuyor? Hitler de seçimle geldi, Kenan Evren’in faşist anayasası yüzde 97 aldı -işte sayabilirsiniz, örnekleri çok- ve muhalefeti yok etmek isteyen Firavun’dan Nemrut’a, Yezit’ten Muaviye’ye muhalefeti yok etmek isterken kendileri yok oldular. Dönün, kendinize bakın, bu saydıklarımdan hangisine benziyorsunuz?” diye sordu.
CHP’Lİ SÜLEYMAN BÜLBÜL: CUMHURBAŞKANI TÜM İMKANLARI KULLANABİLECEK
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) grubu adına söz alan Aydın Milletvekili Süleyman Bülbül de “Seçim Kanunu’nda yapılan değişikte ne geliyor? Seçim yasaklarına uyacaklar, uymayacaklar belirlenmiş durumda. Seçim yasaklarına uyacaklar kimler? Kanundaki değişiklik şu: ‘Başbakan’ın üzeri çiziliyor ‘Cumhurbaşkanı’ yazılmıyor ama ‘bakanlar’ yazılıyor. Ya, Cumhurbaşkanına, partili Cumhurbaşkanına, şu anda devleti tek başına iki dudağı arasında yürüten partili bir devlet başkanına siz seçim yasağında yer vermezseniz aynı seçime giren vatandaşın karşısında devlet olur; devletin bütün imkânlarını, hazinenin imkânlarını kullanır” dedi.
“HANGİ DEMOKRASİDEN BAHSEDİYORSUNUZ?”
“AKP üyeliğinden, avukatlıktan hâkimliğe geçen ağırlıklı hâkimler. Siz ilçe ve il seçim kurullarını eski AKP üyesi avukatlardan mı yapacaksınız? O zaman, bu seçim güvenliğini kimlerle sağlayacaksınız? Hangi demokrasiden bahsediyorsunuz?” diyen Bülbül, “8’inci maddede seçim kütüklerini ilk önce bir yıl önceki ikametgâha göre belirleyecektiniz, sonra değiştirdiniz Komisyonda, üç aya indirdiniz. Yahu, arkadaşlar, bakınız, siz vatandaşın 67’nci maddedeki seçme hakkını nasıl engelleyebilirsiniz? Son beş seçimdir sığınma evlerinde kalan kadınlar, sığınma evlerinde bulunmayıp da şiddet gördüğü bölgeden uzaklaşmak için kimliklerini karartan kadınlar, kimliklerini, adreslerini gizleyen kadınlar oy kullanamıyor. Beş seçimden beri bu kadınların seçme hakkını niçin engelliyorsunuz? Avrupa’da olduğu gibi sığınmaevlerinde ya da belirli noktalarda bu kadınların oy kullanma haklarını niçin sağlamıyorsunuz?” ifadelerini kullandı.
MHP’li Feti Yıldız’ın seçim yasaklarının Cumhurbaşkanı’nı da bağladığını iddialarına karşı CHP’li İbrahim Özden Kaboğlu, “Hukuku ortaya çıkarmak istiyorsak ‘Cumhurbaşkanı ve Cumhurbaşkanı Yardımcısı’ şeklinde bir ibare koymadığımız sürece bu tartışma devam edecek ve Cumhurbaşkanı da -hangisi olursa olsun- bir başka kişi de pekâlâ devlet olanaklarını kullanabilecek” diye karşılık verdi.
HDP’Lİ KURTULAN: KAYBETTİĞİNİZİN İTİRAFI
Telifte yer alan 9’uncu madde üzerine söz alan HDP milletvekili Fatma Kurtulan da getirilen düzenlemedeki hukuksuzlukları sıraladı. Getirilen teklifin iktidarın halk desteğini yitirdiğinin itirafı olduğunu aktaran Kurtulan, “Kaybettiğiniz şu an belli olan bir seçimi de hilelerle nasıl alacağınızın da ilanıdır bu teklif. Aynı zamanda, başkası için kurduğunuz tuzak ayağınıza dolanmış, yüzde 10 barajı işte, burada sadece sabah gelip, öğlen gelip akşam evinize giderseniz, muhalefetin halkın yararına getirdiği tüm önergelerin hepsine ‘yok’ deyip evinize giderseniz işte böyle barajlarda debelenip durursunuz” şeklinde konuştu.
“HAKİMLERİN YERDE SÜRÜNMESİNE NEDEN OLAN SİZSİNİZ”
Partilerine yönelik baskıları ve siyasetçilerine yönelik yargı baskısını anlatan Kurtulan, ekledi: “Müşahitlerimiz her zaman seçim öncesi gözaltına alınır. Sandık taşıma gibi bir yöntem uygularsınız. Seçmen kaydırmayı zaten dün hatibimiz söyledi ve orada da ahırlarda bile seçmenleri yazdırıyorsunuz. Yani sonuçta ne yaparsanız yapın gelinen aşamada yüzde 10 barajının altında kalan siz oluyorsunuz. Bu tasarıyla aslında bir ortağı kurtarma, totalde hepiniz kendinizi kurtarma derdindesiniz. İttifaklardan korkuyorsunuz, bunu darbelemeye, önüne geçmeye çalışıyorsunuz. Hâkimlerin itibarını burada, sözde savunan söylemlerde bulunuyorsunuz. Oysaki hâkimliğin, yargı mensuplarının en çok yerde sürünmesine neden olan sizin bu aklınızdır.”
İYİ PARTİ’DEN AKP’YE 7 HAZİRAN GÖNDERMESİ
İYİ Parti grubu adına konuşan Hayrettin Nuhoğlu da AKP’nin 7 Haziran 2015’te uğradığı yenilgiyi hatırlatarak, eleştirilerini sıraladı. “Devletin bütün imkânlarını kullanarak seçimi kazanmak için her yola başvuranlara 2018’de ilk ders verilmiştir” diyen Nuhoğlu, “Yeni başladığınıza göre ne yapacaksınız? Bugüne kadar yaptıklarınızı biliyoruz, şimdi, daha iyisini yapacak ne yeni bir projeniz var ne de kadronuz. Söylemediğiniz ne vardır? Kimlere, hangi mesajı vermek istiyorsunuz?” dedi
Nuhoğlu, Teklifte yer alan 9’uncu madde ile ilgili de “Bu öneri, oturulmayan ikametgâh kayıtlarıyla seçmen taşınmasına işlerlik sağlaması yanında hiç ilgisi olmayan adresler üzerinden mükerrer oy kullanılmasına resmiyet kazandırılmasını sağlayacaktır. Siyasi partilerin bu uyduruk ve mükerrer oy kullanma potansiyeli taşıyan seçmenleri inceleme imkânı da yoktur. Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünün Adres Kayıt Sistemi’nde geçerli kayıt bilgilerinin ne kadarının Suriyelilere ait olduğu da bilinmemektedir. Bu sebeplerle maddeyi sakıncalı bulmaktayız” eleştirilerini anlattı.
CHP’Lİ ANTMEN: DERHAL SEÇİM YAPIN BAKALIM NE OLACAK
CHP Mersin Milletvekili Alpay Antmen de, “Adreslerinin kapanması nedeniyle adres kayıt sisteminde gözükmeyenlerin Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü Adres Kayıt Sistemindeki en son geçerli adres kayıt bilgileri esas alınarak seçmen kütüğüne kaydedilmesinin amaçlandığını görüyoruz. Bakın, bu öneri seçmen kütükleri açısından seçim güvenliğini riske sokacaktır, şimdiden uyarıyorum” diye belirtti. Antmen, “İstediğiniz yasayı bugün getirin, kabul edelim ama tek bir şartla: Derhâl seçim yapın, bakalım ne oluyor” diye konuştu.
CHP’Lİ MURAT BAKAN: BARAJLARDA KENDİNİZ BOĞULACAKSINIZ
Madde görüşmelerinde söz alan CHP Milletvekili Murat Bakan, MHP’nin 2013’te daraltılmış bölge seçim kanunu tartışmalarını “AKP’nin tezgahı” olarak değerlendirdiğini hatırlatarak, “O gün de yüzde 7’ydi bugün de baraj yüzde 7’ye indiriliyor. O gün AKP tezgahı bugün demokrasi de temsili arttırma olarak değerlendiriliyor. Koyduğunuz barajlarda kendiniz boğulacaksınız” dedi.
Kanun teklifinin son maddelerinin de görüşmeleri tamamlandı. Milletvekili Seçimi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaşmış oldu.
