Neşet Ertaş vefat ettiğinde dediler ki son “ortak iyi” göçtü. Yanılmışız. Son değilmiş. Ortak iyilerimizi tüketmemişiz.
Özkan Uğur kansere yenik düşünce ardından bütün Türkiye ağladı. Yakınları, dostlar, tanıdıklar, tanıklar, araştırmacılar elbette çok şey yazacaklar.
Hariçten gazel okuduğumuzdan biyografiyi uzmanlarına bırakalım. Bir müziksever olarak kayıtlardaki ve sahnedeki Özkan Uğur’un birkaç özelliğine değinelim.
İlk çarpılmam hepimizi ağlatan Aşık Mahsuni’nin Garip eserinin Dostlar topluluğuyla 1974’de çıkardığı plağıyla başlar. Özkan ağabey öylesine bas gitar çalar ki parça yeniden bestelenmiş gibi olur. İşin içinde Moğollar’ın kurucu beyni Murat Ses de vardır. Murat Ses’in tuşlu çalgılardaki çağının ilerisini gözeten kavrayışıyla basçı Özkan Uğur birlikteliği memleket müziğinin hedef tayin sinyallerini verir.
Şimdi hiç yazılmamış, muhtemelen yazılmayacak bir şey yazayım da üzerinde biraz düşünelim. Rock müzik için gitar müziği derler. Hakikaten Jimmy Hendrix, Richie Blackmore, Jimmy Page, Matthew Bellamy gibi yaratıcı gitarcıların yanında John Lord, Keith Emerson, Rick Wakeman gibi rock tarihinin önde giden klavyecilerinin mukayesesi boşunadır. Beste ve esere katkıda üstünlük açık ara gitarcılardadır. Rock camiasındaki basçı ve davulcular ise birkaç istisna dışında eşlikçiliğin ötesini zorlayamamışlardır.
Memleketimizde ise durum böyle değildir. 1950’den 1990’lara kadar neredeyse hatırı sayılır bir gitar fikriyatı yok gibidir. Anadolu Rock diye bir tarzın varlığından söz edeceksek aslen birkaç klavyecimiz hatırınadır. Murat Ses, Uğur Dikmen, Turhan Yükseler ve Kılıç Danışman gibi.
İlginçtir. Bulgaristan’dan Japonya’ya koca Asya’da neredeyse bas sesli bir çalgı yoktur. İnsan sesi de bu diyarlarda pek bas notalarla kullanılmaz. Çin operası da genelde ince seslere dayalıdır. Her nasılsa ülkemizde bas gitaristler esere farklı motifler (riff), kazandırma açısından gitarcılara oranla çok daha aktif görev üslenmişlerdir.
Bu öykünün başlangıcında Özkan Uğur ağabey unutulmayacak işler çıkarır. Kayıtları dikkatlice incelediğimizde göreceğiz ki içi içine sığmayan, parçalardan taşan bir bas mahareti söz konusudur. Benzer çaba Oğuz Durukan ağabeyimizin (Cem Karaca & Dervişan) sağlamlığıyla sürer ve Ahmet Güvenç’in (Barış Manço & Kurtalan Ekspres) ana temalarıyla bambaşka bir boyuta evrilir. Gürol Ağırbaş’ın solo albümlerindeki geleneğimiz etkilenimli temalarını cazla buluşturmasıyla bu çalgı dağlarımızın doruklarında yerini alır.
https://www.youtube.com/watch?
Anadolu Rock türkülerden caza, doğaçlamalardan deneysel uçlara gelişimini tamamlar gibi olmuş, eteklerindekini dökmüşken, Mazhar Fuat Özkan diye anılacak üçlü ilkin İpucu Beşlisi olarak “Heyecanlı”yı kaydeder (1976).
O günü o günden bilenler bilir ki müzik tarihimizde bir başka dönemin müjdecisidir bu parça. Hem geleneksel edebi yaklaşımımızı hem de müziksel köklerimizi fazla umursamayan ama dilimize ve kültürümüze pek de yakışan bir başka yolun ilk adımlarıyla yüzleşiriz. Zaten o cesaretle bütün Türkiye’ye hitap edecek M.F.Ö. 1984’den günümüze uzanan süreçte 11 albüm kaydedecektir. Müzikseverlere Me Fe Öö kısaltması yetmeyecek, yedi düvele seslenir gibi eM eF Öö markalaştırılacaktır.
Özhan ağabeyi canlı olarak ilk kez 1978 yılında Ankara 19 Mayıs Spor Salonu’nda Kaygısızlar’la izledim. Sadece bir bas gitarist değil aynı zamanda tanrı vergisi çok geniş ses hacmini yerinde ve yetkince kullanmasıyla tam bir şan ustasıydı. Sahne sempatisi, güleryüzü, çeyrek adım ama oldukça zarif ayak figürleriyle dünyada eşi bulunmaz, seyrine doyulmaz bir müzisyendi.
Onu ister sahnede izleyelim, ister ekranda rastlayalım kayıtsız kalamayız. Bizi kendi tabiatımızdan çıkarıp dost bağına çeker. Aynı çağda yaşamış olmaktan, anılaşacağını sezinlediğimiz o anı paylaşıyor olmaktan büyük mutluluk duyarız. Halbuki içerde yolsuzluk, yoksulluk, yasaklar, pahalılık, açlık, cinayetler dışarıda savaşlar, göçler, katliamlar kol geziyordur ama Özkan Uğur bizim mola anlarımızdır. “Çaylar Şirketten” dercesine davetkardır.
Özkan Uğur nabza göre şerbet vermez ama hararetiyle nabzı yükseltir, özenli doğaçlamalarıyla düşürür, hissettirmeden kontrol altında tutar. Şef Turhan Yükseler’in orkestral düzenlemesiyle dinleyelim.
https://www.youtube.com/watch?
Topluluktan arkadaşları söyleşilerde derler ki “tamam şarkı sözlerini yazıyoruz ama en can alıcı mısrayı Özkan bulurdu. SEN NEYMİŞSİN BE ABİ gibi.”
Ana dilimizde olmayan “Hambaleley yambaleyo” veya “Kumbaraya tumbayara, Tente yare be kera, Zappa tere kanta ya, Pele tente yara be kera” gibi manasız ama şarkı içinde oldukça anlamlı sözcük icadının mucidi Özkan ağabeydir.
Ahmet Hamdi Tanpınar “Şiirde yenileşme adına yapılan anlamsız cümlelere karşı çıkar. O yollarda başlatılan bu yenileşme hareketinin, yozlaşmayı getireceğinin altını çizer.” Ama mucit Özkan ağabey olunca Tanpınar’ın karşı çıkışı boşa çıkar. Bu yurdun sanatsal olarak kendisine güveni varsa, o zaman keşifleri ve çağdaşlığıyla Özkan ağabeye çok şey borcumuz var demektir.
Yazmış olduğu “Ama kopuktu kopuktu, zincir olduramadım / Ne yaptım, ne ettimse olduramadım” tam bir tevazu emsalidir. Çünkü tersi doğrudur. Bas gitardaki yaratıcılığı, şan ustalığının yanı sıra olağanüstü oyunculuk gücüyle yer aldığı film ve dizilerle büyük ve sağlam bir zincir oluşturmuştur. (Zincirden birkaç halka; Eşkıya – G.O.R.A. – Kısık Ateşte 15 Dakika – A.R.O.G. – Yahşi Batı – Pek Yakında – Arif v216).
İşte asıl şimdi zincir koptu. Koptu ama yakınları, sevenleri üzülmesin. Sadece anne babasının değil bütün bir ülkenin evladıdır. Uçuk, kaçık gibi de görünse canlandırdığı roller içimizdeki içten birilerine o kadar çok benzer ki Özkan öz kardeşimiz gibidir. İnandıklarına inanalım inanmayalım uğurumuzdur Uğur.
Aile albümümüzü kimsenin yaşayamayacağı, yaşatamayacağı anılarla doldurdu. “Müstesna şahsiyet” tanımı en çok ona yakıştı. Eminiz Araf’ta bekletilmeyecek, ilk günden itibaren cennette de çalıp söylemeye devam edecek.
