Artık Irak’a yapılan müdahalenin asıl amacının ekonomik nedenlere bağlı olduğunu herkes çok iyi biliyor. Pazar günü Independent gazetesi birkez daha bu konuyu manşetine taşıdı. Gazete Irak’ta yeni çıkarılacak olan bir yasayla, ülkedeki petrolün Batılı petrol şirketleri tarafından paylaşılacağını ve bundan da aslan payını her zamanki gibi İngiliz ve Amerikan şirketlerinin alacağını yazdı. Bu şirketler arasında başı BP, Shell ve Exxon gibi petrol devleri çekiyor. Gazeteye göre Batılı petrol şirketlerinin Irak’a girmesini sağlayacak yasa birkaç güne kadar Irak parlamentosuna sunulacak. Taslağın hazırlanması sırasında ABD yönetimi Iraklı yetkililere yardımcı olmuş. Böylece yeni petrol yasası taslağıyla Irak’ta 1972 yılında millileştirilen Irak petrolleri, 35 yıl sonra yabancı şirketlere devredilecek. Konuyla ilgili olarak görüş bildiren petrol şirketlerinin yöneticileri ise Irak petrollerinden kazanılan paranın yüzde 75’inin Batılı şirketlere akmasını sağlayacak yasanın, savaş, ambargolar ve uzman eksikliği yüzünden darbe alan Irak’ta petrol endüstrisini canlandırmanın ve ayağa kaldırmanın tek yolu olduğunu iddia ediyorlar…
Oysa Irak savaşının ilk günlerinde parlamentoda konuşan İngiltere Başbakanı Tony Blair, Irak’taki savaşın asıl amacının Irak petrollerini ele geçirmek olduğu yolundaki suçlamaları şiddetle reddederek, asıl amaçlarının Irak’a özgürlük ve demokrasi götürmek olduğunu savunmuştu. Saddam’ın idam sürecinde bu demokrasinin nasıl işlediğini hep beraber izledik.
Müdahalenin başlama tarihinden bu yana İngiliz şirketleri Irak’taki ihalelerden iki milyar doların üstünde para kazandı. Irak’ta iş yapan özel güvenlik, danışmanlık, petrol ve şehir planlama gibi özel şirketlerin yönetim kurullarında eski askerler ve savunma bakanlarının yer aldığı da daha önce ortaya çıkmıştı. Ayrıca İngiliz şirketlerinin Irak’ta kazandığı ihalelerin gerçekte bu rakamın kat ve kat üstünde olduğu tahmin ediliyor. Çünkü birçok İngiliz şirketin, Irak’la ilişkileri hala bilinmiyor ve gizli tutuluyor. İngiliz hükümeti de Irak’ta ihale kazanmasına yardımcı olduğu şirketlerin adını açıklamak istemiyor. Bu şirketlerin İşçi Partisi ile yakın ilişkiler içinde olduğu da söz konusu. Daha önce Corporate Watch tarafından yapılan bir araştırmanın sonucuna göre 61 şirketin ismi kamuoyuna açıklanmış ve İngiliz şirketleri daha çok özel güvenlik hizmetleri, bankalar, halkla ilişkiler danışmanlık, şehir planlama konsorsiyumları, petrol şirketleri, mimarlık büroları ve enerji danışmanlık kurullarından çalışma yürüttüğü ortaya çıkmıştı. Zamanı gelmişken bu raporda adı geçen bu şirketlerin ismini bir kez daha hatırlatmakta yarar var…
Irak’ta gerçekleştirdikleri faaliyetler ile en çok para kazanan İngiliz firmaları arasında 500 milyon sterlin ile Amec isimli inşaat şirketi yer alıyor. Son iki yıldır Irak’ta elektrik sistemlerinin yeniden faaliyete geçmesi işini üstlenen Amec, elektrik santrallerinin bakımı işini de yapıyor. İkinci sırada yer alan ve Irak’ta özel güvenlik hizmeti veren Aegis ise askerler ve güvenlik şirketleri arasında koordinasyon sağlamak için Pentagon ile yaptığı üç yıllık kontrattan 246 milyon sterlinlik bir kazanç elde etti. 3. sırada yer alan ve aynı alanda faaliyet gösteren Erinys şirketi de petrol alanlarının korunması işinden 86 milyon sterlinin üzerinde bir kazanç sağladı.
Irak’tan aslan payını alan diğer firmalar arasında:
4-Petrel Resources, 56.6 milyon sterlin (petrol ve gaz şirketi)
5-HSBC, 36.88 milyon sterlin (Finansal hizmetler ve bankacılık)
6-Cummins UK, 25.8 milyon sterlin (Dünyanın en büyük dizel motor üreticisi)
7- PB Power, 24.88 milyon sterlin (mühendislik ve inşaat)
8- Control Risks, 23.5 milyon sterlin (Risk danışmanlık ve güvenlik)
9- MerchantBridge, 22.07 milyon sterlin (Telekom, emlak, inşaat, finansal hizmetler ve teknoloji konularında yatırım bankacılığı)
10- Global Risk Strategies, 15.4 milyon sterlin (Şirket güvenliği konusunda hizmet veren risk yönetim şirketi)
Corporate Watch’un raporuna göre İngiliz firmaları hala ABD şirketlerinden daha az kazanıyor. İngilizler özellikle güvenlik ve devlet kurumlarının yapılandırılmasında söz sahibi. Rapora göre Irak’ta 20 bin ile 30 bin arasında güvenlik personeli var ve bunların yarısı İngiliz şirketleri tarafından çalıştırılıyor. The Private Security Companies of Iraq Grouping (www.pscai.org) web sitesinde de bulunabilecek olan bu bilgiler arasında adı geçen güvenlik şirketleri, Aegis, Armor Group, Control Risks Group, Hart, Olive ve Janusian. Bir diğer ilginç mesele ise Irak’ta iş yapan ve büyük kazançlar sağlayan bu şirketlerin yöneticileri arasında eski senatörlerin, bakanların, bürükratların ve askerlerin bulunuyor olması.
Irak’ta iş yapan İngiliz şirketlerinin yöneticisi kademesinde adı geçen bazı tanıdık isimler ise şunlar:
– Baroness Blackstone: Eski devlet bakanı. Şimdi mühendislik danışmanlık firması Mott MacDonald Grup’un yöneticisi.
– George Robertson: Eski Nato genel sekreteri. Mühendislik firması Weir’in yöneticisi.
– Nicholas Soames: İngiltere eski savunma bakanı (1994-1997). Şimdi Aegis’in icra yetkisi olmayan yöneticisi.
– Harry Legge: Prens Charles’ın arkadaşı ve eski Galli Muhafız Birliği Başkanı: Şimdi Olive Güvenlik’in Irak operasyon sorumlusu.
– General Sir Michael Rose: İngiltere Özel Kuvvetleri’nin ilk komutanı: Şimdi Control Risks Group’un yöneticisi.
– Sir Jeremy Greenstock: İngiltere’nin en önemli diplomatlarından biri. Yeni Irak Dinarı’nın basımı için düzenlenen ihaleyi kazanan De la Rue şirketinin yöneticisi….
