Hediye Levent / Evrensel – Suriye’nin Suveyda kentinde bir süredir yönetim karşıtı sloganların da atıldığı gösteriler devam ediyor. Gösterilerin başlaması Suriye dışındaki muhalefeti heyecanlandırmış gibi görünüyor. Peki bu gösteriler nasıl başladı? Şam’ın kontrolündeki bölgelere yayılır mı ve en önemlisi de bir yönetim değişikliğini sağlar mı?
– Suveyda’nın nasıl bir yer olduğu sorusuyla başlayalım.
Suveyda Şam’ın güneyinde ve Şam ile Dera arasındaki bir kent. Dürzi kenti olarak bilinen Suveyda’nın nüfusu 2011 öncesinde 400 bin civarındayken ayaklanma ve savaş döneminde aldığı göçlerle 800’e yaklaştı. Dera başta olmak üzere farklı kentlerden gelen Sünni ve Hristiyan iç göçmenlere rağmen hâlâ kentte Dürzi nüfus daha fazla.
Savaş döneminde güvenli kalan kentlerden biri olan Suveyda savaş görmedi denilebilir. 2011’in başında gösteriler olsa da muhalefete katılmayan Suveyda kenti savaş sırasında tam olarak Şam’ın da kontrolünde değildi. Tam anlamıyla istisnai bir durumun olduğu kentte mesela Suveydalı gençler askerliklerini kendi kentlerinde yapıyordu.
Savaş döneminde bir anlamda kendilerine alan açan Suveydalılar kırsalla birlikte kentin korumasını da büyük ölçüde kendileri sağlıyordu. Ancak Şam’a bağlı kurumlar da yine Şam’a bağlı olarak çalışmaya devam ediyordu.
Savaşın büyük ölçüde bitmesinin ardından bu istisnai durum da yavaş yavaş ortadan kalkmaya başladı. Buna paralel olarak Şam’ın kontrolündeki bölgelerde ekonominin giderek kötüleştirmesi huzursuzluğu büyüttü.
Zaten son gösteriler de yeni vergi düzenlemesinin ardından fiyatların katlanması ile patladı. Ayrıca yakıt fiyatlarının neredeyse iki katına çıkması zaten işsizliğin olduğu ve tarım dışında iş imkanının olmadığı kentte huzursuzluğu körükledi.
– Protestocular ne istiyor?
Gösterilerin ilk günlerinde öne çıkan sloganlara bakılırsa protestocuların en büyük rahatsızlığı ekonomi politikası. Huzursuz Suveydalılar her ne kadar savaş tahribatının ardından gelen ABD yaptırımları ile ekonomik durumun ağırlaştığının farkında olsalar da yönetimi suçluyorlar. Onlara göre, ekonominin daha da kötüleşmesinin sebebi kötü ekonomi yönetimi. Ancak ilk günlerde ekonomi yönetimini hedef alan sloganlar siyasi taleplere dönüşmeye başladı. Bununla birlikte gösterilere katılım azaldı. Zaman zaman özerklik gibi taleplerin de dile getirildiği gösterilere katılım birkaç yüz kişiye kadar düştü.
Şam’a bağlı güvenlik birimlerinin müdahale etmediği gösterilerde rejim değişikliği isteyen de var, diğer kentleri ayaklanmaya çağıran da. Ancak genel olarak protestocuların da kafalarının karışık olduğu söylenebilir. Çünkü bir gösteride hem resmi Suriye bayrağını görmek de mümkün muhalefetin kullandığı bayrağı da… Fırat’ın doğusundaki öz yönetime sempati duyanlarla, “Onlar işlerine baksın, öz yönetime karşıyız” diyenlerle de aynı gösteride karşılaşmak mümkün.
– Bundan sonra ne olacak?
Muhtemelen gösteriler bir süre daha birkaç yüz kişilik katılımlarla devam edecek. Her ne kadar öz yönetim talepleri Şam’ı rahatsız etse de Suveyda petrolü, sınır kapısı, denize çıkışı olmayan bir kent. Yani geliri büyük ölçüde tarıma dayalı bir kentte öz yönetim gibi bir sistemin idaresi için gerekli kaynaklardan yoksun.
Ayrıca Suveyda mevcut Şam yönetiminden rahatsız olsa da devletin bütünlüğünü destekleyen büyük bir kitlenin yaşadığı bir kent. Şimdiye kadar diğer kentler bir tarafa Suveyda içindeki Suveydalılardan oluşan güvenlik birimlerinden bile destek alamayan gösterilerin zaman içinde kendiliğinden sona ermesi oldukça büyük bir ihtimal.
Kaldı ki Suriye geçtiğimiz 12 yıl içinde her açıdan çok ağır şekilde tahrip oldu. Bu nedenle, vizyonu olan bir muhalefet, Esad’a alternatif bir isim ve hâlâ Suriye’de yaşayan milyonlarca insana güven verecek bir gidişat olmadan kitlesel gösterilerin olması mümkün değil. Amiyane tabirle artık yoğurdu üfleyerek yiyen Suriyeliler arasında 2011 başlarını özleyen çok ama çok küçük bir kitle var.
