İngiltere’de ortaya çıkarılan saldırı planında kullanacağı düşünülen sıvı patlayıcıların nasıl yapıldığına ilişkin ayrıntıları yavaş yavaş ortaya çıkmaya başladı. Uzmanlar henüz resmi bir açıklama yapılmamasına rağmen 7 Temmuz 2005’te Londra saldırılarında da kullanılan iki kimyasal maddenin karıştırılmasıyla elde edilen, beyaz kristal şeklindeki TATP’ın (treaseton ve treperoksit) bu saldırıda da kullanılacağı izlenimi edindiklerini belirtiyor.
KİBRİT BİLE YETERLİ
Times gazetesinin haberine göre 2 hammaddeden oluşan sıvı bir meşrubat şişesinde taşınabiliyor. Sıvıların daha az miktarda kullanılmaları halinde ise, uçağa cep telefonu ve iPod’ların pillerinin içinde sokulabileceği belirtiliyor.
Normalde bunların daha sağlam patlayıcı özelliği olması için düşük sıcaklıkta yapılması gerekiyor ama eğer acil ateşlenecekse buna gerek yok. Bombacılar için birinci sorun sağlam bir patlayıcı olmadan önce bu katı maddelerin kuruması. Kuruduğunda patlaması sorun olabilir. Geçen yıl 21 Temmuz’da Londra’da engellenen saldırılarda da bu sorunun yaşandığı belirtiliyor. Ancak kibrit ve çakmak kullanarak bunun kolay yolunu bulabilirler. Londra Üniversitesi’nde kimya uzmanı Andrea Sella, ‘Bu insanlar kimyasalları teker teker uçağa sokup tuvalette de karıştırabilirler. TATP uçakta kolayca elde edilebilir. Sadece iki sıvıya ihtiyacınız var’ dedi.
İsrailli patlayıcı uzmanı Ehud Keinan ise ‘Bu patlayıcıları yapmanın birçok yolu var. Benim tahminime göre teröristler en tehlikeli yolu seçmişler. Teröristlerin bu yolu seçmelerinin birinci nedeni bir kere patlamayı başlatmak çok kolay. İkincisi hammaddeleri her yerde satılıyor. Üçüncüsü ise, çoğu havaalanında bu patlayıcıları tespit edecek bir güvenlik aygıtı yok. Yani saldırganları bu patlayacıları bagajlarında veya vücutlarında uçağa sokmayı engelleyecek etkili bir yol yok’ dedi. Dr. Sella, dışarıda satılan nitrogliserin gibi kimyasalların patlayıcı özelliği olduğunu belirterek, ‘Ancak bunların kullanımı zor. Yapılırken veya taşınırken de patlayabilir. Ayrıca tespit edilebilirler’ dedi.
ÖNCEKİ SALDIRILAR
Bilinen ilk sıvı patlayıcının kullanıldığı olay Boyinka operasyonu olarak tarihe geçti. Aralık 1994’te Filipinler Havayolları’na ait bir uçak, Japonya’ya giderken İslamcı bir militan elindeki sıvı bombayı patlattı. Uçakta bir yolcu öldü, 10’u ise yaralandı.
TATP tipi bomba, ‘Ayakkabı Bombacısı’ olarak bilinen Richard Reid adlı İngiliz tarafından da kullanılmıştı. Reid, 22 Aralık 2001’de Paris’ten Miami’ye giden bir yolcu uçağında, ayakkabısının içine yerleştirdiği ve içinde TATP tipi patlayıcı bulunan bombayı patlatmak isterken etkisiz hale getirilmişti.
DÜNYA GENELİNDE GÜVENLİK
İngiltere’de, havayolu şirketleri, dün de yüzlerce seferi iptal etti. İngiliz havayolu şirketi EasyJet dün 112, British Airways ise 120 seferini gerçekleştirmedi. EasyJet, trenle ulaşımın mümkün olduğu şehirlere uçuşları iptal ederken, British Airways ABD seferlerine ara verdi.
İngiltere ve ABD’nin ardından Hindistan, Japonya, Tayland ve Endonezya da yolcuların sıvı madde taşımalarına yasak ve kısıtlamalar getirdi. Atatürk Havalimanı’ndaki güvenlik önlemleri 2 katına çıkarılırken, ABD dünden itibaren koymuş olduğu güvenlik önlemlerini genişletme kararı aldı. İşte yeni ek güvenlik maddeleri:
– Massachussets ve California’daki ulusal güvenlik güçleri, havaalanınında bulunan güvenlik güçlerine yardım edecek
– İngiliz havayolu şirketlerinden bazıları Amerikan havacılık yetkilileriyle işbirliği yapacak. Federal havacılık yetkilileri, özel jetler ve büyük ticari uçakları da denetleyecek.
– İngiltere’den kalkan uçak şirketleri, ABD’ye uçmadan önce bir yolcu Amerikalı yetkililere yolcu manifestosu verecek.
SIVI MADDEYE YASAK
İngiltere’de uçaklara terör saldırısı planının dün ortaya çıkarılmasından sonra bazı Asya ülkeleri de İngiltere ve ABD’ye uçuşlarda sıvı madde taşınmasını yasakladı.
Avrupa havayolu şirketlerinin ardından Asya şirketleri de güvenlik önlemlerini artırırken, yeni önlemler nedeniyle bölgedeki havaalanlarında uçuşlar ertelendi, terminallerde uzun kuyruklar oluştu.. Hindistan’da havaalanlarında makineli silahlı acil mukabele gücü polisiyle sivil polislerin, şüpheli görülenleri didik didik aradığı, bazı Batı ülkelerine giden yolcuların el bagajı almalarının yasaklandığı belirtildi.
Japonya’da da sıvı ve jellerin el çantalarında taşınmasına yasak geldi.
Tayland da ABD yolcularının sıvı maddeler taşımasına kısıtlama getirdi, ancak el çantalarını yasaklamadı.
Endonezya’da ise yetkililer güvenlik önlemleri çerçevesinde diğer ülkelerle benzer kararlar alırken, Filipinler, Hong Kong ve Güney Kore de aynı kısıtlamaları uygulamaya başladı.
İngiliz istihbaratı dün uçaklara terör saldırıları planını ortaya çıkarmış, olayla ilgili olarak 24 kişi tutuklanmıştı.
İLGİLİ KÖŞE: Faruk Eskioğlu / ‘Molotof kokteyl’le uçtum
