Birleşik Krallık’ta bu yıl içinde yapılması öngörülen genel seçimlerde Muhafazakar iktidarın heyalanı ve sol kanadı tasfiye eden İşçi Partisi’nin ezici çoğunlukla 2010’dan sonra iktidarı yakalaması gündemde.
Ülkede genel seçimlerin Ocak ayına kadar yapılması gerekiyor ancak Başbakan Rishi Sunak’ın ekonomideki rakamlar yüz güldürür ve muhalefeti zayıf yakalarsa Mayıs ya da sonbaharda erken seçime gitmesi de olası. Ulusal basın bugünlerde “Muhafazakarlar mı kaybedecek, İşçi Partisi mi kazanacak?” sorusunu tartışmaya başladı. Hani ilk okunuşta aynı görünse de iki farklı olgu. Beceriksiz yönetimiyle Muhafazakarlar kaybederse, hiç bir şey yapmasa da İşçi Partisi kazanmış olacak. Gerçi İşçi Partisi Jeremy Corbyn liderliğindeki sol kanadı tasfiye ederek çok şey yaptı sayılır. İsrail yanlısı “vicdansız” politikası da üstüne tüy diktiği söylenebilir.
Muhafazakar iktidar yoluna yani sıkı para politikasına devam ediyor. Bunun anlamı patronlara ödenek var çalışanlara yok. Sosyal kesinti ve özelleştirmeler de tam gaz. Eskiden salgın bahaneydi fakat son üç yıldır “iyileşmek üzere” denilen ekonomi bir türlü kendine gelemedi. Enflasyonun çalışanların üzerinden baskılanması grev dalgasını yarattı. Ülkede faizler hâlâ yüksek. Ev, araba, tüketici kredisi ödeyen ve kredi kartıyla geçinen emekçiler ve işsiz, engelli ve yalnız anne gibi dezavantajlı grubun ev bütçeleri küçülmüş ve yaşam standartı düşmüş durumda.
Bu kötü gidişin adı nihayet geçen hafta kondu: İngiltere ekonomisi 2023’ün dördüncü çeyreğinde resesyona girdi. Ulusal İstatistik Ofisi’nin açıkladığı verilere göre, geçen yılın son üç ayında gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) beklentilerden daha kötü bir performans sergileyerek bir önceki döneme göre yüzde 0,3 geriledi. “Resesyon nedir?” sorusunun yanıtı da şöyle: “Resesyon, bir ülkenin ekonomik faaliyetlerinde en az altı ay süreyle gerileme yaşanmasıdır. Bu dönemlerde toplam üretim miktarında gerileme olur. Bununla birlikte, işsizlik artar ve milli gelir düşer. Resesyon sonucunda ülkelerin ekonomik şartlarında negatif değişimler yaşanır.”
Bu tablonun yıl sonuna kadar pembeleşmesi zor görünmesi basındaki seçim anketlerine de yansıdı. Basına göre iktidar partisi, sandalyelerinin dörtte üçünden fazlasını kaybedecekleri bir hezimetle karşı karşıya. British Yaşam Tv’nin Mirror’a göre 18 bin seçmenle yapılan anket, Başbakan Rishi Sunak’ın 80 milletvekili çıkararak parti tarihindeki en kötü sonucu alacağını öngörüyor. Find Out Now ve Electoral Calculus tarafından yapılan anket de, “İşçi Partisi lideri Keir Stamer’ın 254 sandalyelik benzeri görülmemiş bir zaferle İşçi Partisi’ne ezici bir çoğunluk kazandırabilir” diyor. Ankete göre İşçi Partisi yüzde 42’lik destekle yüzde 22’lik Muhafazakarlara 20 puan fark atmış durumda. Seçmen sağlık, ekonomi ve göçün ülkenin karşı karşıya olduğu en önemli konular olduğuna inanıyor. Kamu hizmeti şirketlerinin kamulaştırılması ve daha fazla konut inşa edilmesi en popüler potansiyel seçim politikaları arasında sayılıyor.Anketörler geçen üç hafta boyunca 18 bin 151 kişiyle anket yaptı; bu sayı ortalama bir anketin dokuz katı. Daha sonra, 2017 ve 2019 seçimlerini başarılı bir şekilde tahmin eden MRP (çok seviyeli regresyon ve post-stratifikasyon) yöntemi, bunun bireysel seçim bölgelerinde ne anlama geleceğini tahmin etmek için kullanıldı. Sonuçlar İşçi Partisi’nin 452 sandalye kazanacağını gösteriyor. Muhafazakârlar 2019’da elde ettikleri 285 sandalyenin 265’ini kaybederek sadece 80 sandalyeye sahip olabilir.
Ankete göre Liberal Demokratlar 53 sandalyeye ulaşacağı, SNP’nin hafif bir düşüşle 40 sandalyeye gerileyeceği, Yeşillerin ise iki sandalye kazanacağı tahmin ediliyor.
Electoral Calculus’un kurucusu Martin Baxter “Rishi Sunak yönetimi, 1997’deki John Major hayalkırıklığını sollamış görünüyor. İşçi Partisi’nin ezici bir üstünlüğü olası görünüyor ve İşçi Partisi seçmenleri kamulaştırma, kamu harcamalarının artırılması ve daha yüksek vergiler istiyor. Son Muhafazakâr dönem sona ererken, bir sonraki seçim İngiliz siyaseti üzerinde sismik bir etki yaratabilir” diyor.
Anketlerde yer almayan dış politika ve iki partinin de İsrail’in Gazze saldırısına tam desteğinin seçmene yansımasının ipuçları ise İngiltere’nin Rochdale bölgesinde geçen 29 Şubat’ta yapılan milletvekili ara seçimiyle test edildi. Muhafazakar Parti ve İşçi Partisinin Gazze konusundaki duruşunu eleştiren ve seçimi “Gazze referandumu” kabul eden tecrübeli siyasetçi George Galloway kazandı. Ülkede 2011’de 2 milyon 700 bin ile nüfusun yüzde 4.4’ü olan Müslüman nüfusun, 2021’de 3 milyon 900 bin ile yüzde 6’ya çıkması da seçimlerde dış politikanın yabana atılamayacağını gösteriyor.
