Muhalefetin iktidara “128 milyar dolara ne oldu?” sorusu sürerken, Ekonomist Uğur Gürses, iktidarın dolar rezervlerini hangi dönemde, nasıl erittiğini kaleme aldı ve 15 soru yöneltti.
Merkez Bankası rezervlerinden son iki yılda 128 milyar doların eksildiği iddiaları ve 128 milyar nerede? sorusu gündemdeki yerini koruyor. “128 milyar dolara ne oldu?” başlığı ile “ugurses.net’teki yazısında ele alan ekonomist Uğur Gürses, döviz kurları stabil seyrediyormuş görüntüsü vermek için siyasi otoritenin talimatıyla Merkez Bankası’nın döviz rezervlerinin ‘arka kapı yöntemi’yle kamu bankalarına aktarıldığını, oradan da örtülü biçimde piyasa satılarak eritildiğini anlattı ve yanıtlanması gereken 15 soru yöneltti.
2019 YEREL SEÇİMLERİ ÖNCESİ 25 MİLYAR DOLAR REZERVİ ERİTİLDİ
2019 yılının mart ayında yerel seçimler öncesinde AKP’nin büyük metropolleri elinde tutabilmek ve diye döviz kurları stabil seyrediyormuş görüntüsü vermek için Merkez Bankası’nın döviz rezervlerinin “arka kapı” yöntemleriyle kamu bankalarına aktarıldığını belirten Gürses, iç siyasi hedefler için 2019 yerel seçimleri sonrası kamunun 25 milyar dolar döviz rezervi erittiğinin kayda girdiğini vurguladı.
2020 ŞUBATINDA HAREKETLENME BAŞLADI, 102 MİLYAR DOLAR DÖVİZ SATIŞI GERÇEKLEŞTİRİLDİ
Bir kısım dövizlerin yerine konulduğu ancak 2020 şubatında yeniden hareketlenme başladığını belirten Gürses, bu dönemde toplam 102 milyar dolar döviz satıldığını ifade etti. Gürses, “102 milyar dolarlık bir döviz satışı var, ama bir de Merkez Bankası’na girişi olması gereken, döviz kazandırıcı işlemlere verilen reeskont kredilerinden gelecek dövizler var. Bu anılan dönemde, bu dövizlerin girmesi gerekirken rezervi arttırmadığı onların da eritildiği anlaşılıyor. Bunun da kabaca 25-26 milyar dolar olduğu dikkate alınırsa 128 milyar dolara ulaşıyoruz” dedi.
Merkez Bankası’na girişi olması gereken, döviz kazandırıcı işlemlere verilen reeskont kredilerinden gelecek dövizlerin de olduğunu ancak bunların da eritildiğini vurgulayan Gürses, “Bu anılan dönemde, bu dövizlerin girmesi gerekirken rezervi arttırmadığı onların da eritildiği anlaşılıyor. Bunun da kabaca 25-26 milyar dolar olduğu dikkate alınırsa 128 milyar dolara ulaşıyoruz”
“EKONOMİYİ YÖNETENLERE SORSANIZ REZERVLER OLDUĞU GİBİ DURUYOR”
Kamu bankalarının kendi ceplerinden sattığı, daha sonra Hazine tarafından üstlenilen 12 milyar dolarlık satışın da eklendiğinde 140 milyar dolara ulaşıldığını belirten Gürses, “Çok açık ki mart 2019’dan itibaren başlayan, Ocak 2020’den itibaren de sert biçimde gerileyen bir net döviz rezervi (kırmızı çizgi) var. Ama ekonomiyi yönetenlere sorarsınız rezervler olduğu gibi duruyordu (Mavi çizgi). Oysa döviz rezervleri eritiliyor, eritilen bu rezervler borçla (yeşil çizgi) yani swaplarla yerine konuyor. Oysa devasa bir erime yaratılıyor. Bir anlamda, ileride seçimden sonra iktidarı kim devralırsa halı altına saklanmış bir enkaz duruyor.” dedi
EKONOMİ İYİYSE HANGİ GELİŞME 128 MİLYAR DOLARI ERİTMEYİ GEREKLİ KILDI?
“Madem ekonomi iyi ise yurtiçinde hangi gelişme 128 milyar doları eritmeyi gerekli kıldı?” sorusunu yönelten Gürses, “Kanlı darbe girişimi sonrasında bile döviz satışı yapılmamışken, hangi ihtiyaç ortaya çıktı ki döviz rezervleri su gibi akıtılıp eritildi. Yurtdışı kaynaklı, Trump’ın ülke ekonomisine salladığı tehdit olduğunda bile döviz rezervleri eritilmemişken… Döviz rezervleri eritilerek ‘uluslararası piyasalarda ülke ekonomisine duyulan güven’ nasıl arttırılmış oldu?” sorularını yöneltti.
15 SORU
Gürses “İktidar partisi kurmayları da önce dövizler yerinde duruyor derken, şimdi piyasa kurundan satıldığına işaret edip soranları cehaletle suçluyor. Ama bu ‘cehaletin’ aydınlanması için aşağıdaki sorulara yanıt vermesi es geçiyorlar” dedi ve şu 15 soruyu yöneltti:
- Satılan, eritilen döviz rezervi miktarı tam olarak ne kadardır? 128 milyar doların üzerinde midir?
- 128 milyar dolarlık döviz rezervleri Merkez Bankası’ndan hangi yollarla çıkarılmıştır?
- Merkez Bankası bu konuda, kendi bünyesi dışında yapılan satışlara ilişkin bir Banka Meclisi kararı, Yönetim Komitesi Kararı almış mıdır? Satışlarla ilgili bir Karar Defteri tutulmuş mudur?
- Ülke rezervlerinin finansal güvenliği tehlikeye atacak düzeyde bu kadar eritilmesine siyasi direktif var mıdır? Kim vermiştir?
- Merkez Bankası’ndan çıkarılan dövizler nereye aktarılmıştır?
- Hangi mekanizmalarla satılmıştır? Bankalar arasında mı? Döviz brokerleri aracılığı ile mi? Uluslararası banka ya da finansal kurumların oluşturduğu trading sistemleri aracılığı ile mi?
- Satışa aracılık edenler ‘blind broker’ mıdır? Yoksa alıcı ve satıcı taraflar birbirlerini bilebilecek bir eşleşme ile mi satışlar gerçekleşmiştir?
- Dövizlerin günlük olarak işleyişte satışına kimler karar vermiştir?
- Hangi kurdan ne kadarlık miktarlarla satılmıştır?
- Hangi kurdan ne kadar satılacağına kim/kimler karar vermiştir?
- Satışla alınan TL’ler ne yapılmıştır? Hemen Merkez Bankası’na aktarılmış mıdır? Üzerinden faiz, komisyon elde edilmiş midir?
- Satışların alıcıları bilinmekte midir? Alıcılar biliniyorsa döviz satışları sırasında satıcının aleniyeti ile işlem ilişkisi örtülenmiş midir?
- Blok satışlar yapılmış mıdır? Yapıldıysa kimlere, ne kadar, hangi kurdan satılmıştır?
- Uzlaşmalı, pazarlıklı satış yapılmış mıdır?
- Yapılan satışlardan oluşan kur zararı (Hazine üzerine alınan pozisyonlar dahil) ne kadardır? EVRENSEL
