Birkan BULUT / Evrensel Ankara – “İktidar ama özellikle cumhurbaşkanı, sadece oy deposu olarak gördüğü için değil, siyasi-ideolojik yakınlığı sebebiyle de cemaatlerle birlikte yürüyor.”
Hayatını kaybeden Menzilcilerin Lideri Abdülbaki Erol’un cenazesi, yaklaşık 250 bin kişinin katılımıyla gövde gösterisine dönüştü. Erol’un üç oğlunun farklı camilere gitmesiyle cemaat bölünürken, müritlere bugüne kadarki tövbelerin iptal olduğunu ve istedikleri camiye gidebilecekleri duyuruldu.
Menzil’deki şaşaalı cenaze sebebiyle bir kez daha gündeme gelen cemaat-tarikatları Araştırmacı Yazar Faik Bulut ile konuştuk.
Fethullahçıların tasfiyesinin ardından Menzilcilerin bu alanı doldurmaya başladığına dikkat çeken Bulut, “Sözgelimi Sağlık Bakanlığında Recep Akdağ, Enerji Bakanlığında Taner Yıldız gibi isimler hakkında medyada çokça yazılıp çizildi. Emniyetin ve ordunun içerisinde de yıldızları parladı. İktidar ama özellikle cumhurbaşkanı, sadece oy deposu olarak gördüğü için değil, siyasi-ideolojik yakınlığı sebebiyle de cemaatlerle birlikte yürüyor” dedi.
Bulut, Menzil’in Türkiye’de yaygın olan Nakşibendi tarikatının bir kolu olduğunu belirterek, Menzil Tarikatı tanımı yerine Menzil Dergahı Cemaati demenin daha yerinde olduğunu kaydetti. Aslen Siirtli olan Erol ailesinin atası ve dini önderi sayılan Abdulhakim Erol’un (1902-1972) Adıyaman’ın ilçesi Kahta’ya gittiğini anlatan Bulut, “1971’de Kahta Durak köyünde geniş araziler satın alıyor. Daha sonra buraya yerleşiyorlar. Baba Abdulhakim vefat edince yerini alan oğlu Muhammed Raşid Erol, Menzil Cemaatinin asıl kurucusu olarak ön plana çıkıyor. Durak köyünün ismi de Menzil diye değiştiriliyor. Burada ‘Menzil’, dini bir davada varılacak nokta-hedef anlamına geliyor. Geçenlerde vefat eden Şeyh Abdulhakim Erol, tarikat silsilesinde üçüncü kuşağı temsil eder. Gavs unvanını alması cemaatin ne kadar büyüyüp genişlediğinin kanıtı sayılır” dedi.
KOMÜNİZM VE KÜRT HAREKETİYLE MÜCADELE İÇİN
Tarikatların o bölgedeki halk üzerinde önemli bir etkisinin olduğuna dikkat çeken Bulut, Menzilcilerin birçok sağ partiyle ilişkisi olduğunu ifade etti. Milli Selamet Partisi, Alparslan Türkeş, Muhsin Yazıcıoğlu gibi isimlerle cemaatin yakın ilişkileri olduğunu kaydeden Bulut, “Ancak bu dönemde tarikatlarla kurulan ilişkileri, ABD’nin Rusya’yı kuşatmak için planladığı Yeşil Kuşak politikası çerçevesinde o bölgelerde sol akımların, Kürt siyasi hareketlerinin öne çıkmamasına yönelik politikalarla birlikte ele almak lazım. İslamcılar, komünizmle mücadele politikası kapsamında hep desteklenmişlerdir. Dolayısıyla sadece bir oy deposu olarak değil, devletin bu bölgedeki bir konsepti, yerel bir ayağı olarak değerlendirmek gerekiyor. Devlet açısından zararlı olan hareketlere karşı bölgeyi deyim yerindeyse İslamcılar üzerinden harekat üssü haline getirmek istemişlerdi. Batıda Süleymancılar veya Fethullah hareketinin desteklenmesini de böyle değerlendirebiliriz” diye konuştu.
BİR LOKMADAN, BİR HOLDİNGE…
Tarikat ve cemaatlerin devlet desteğiyle daha da güçlenmesi, dergahların holdingleşmesini de beraberinde getirdi. Sermaye birikiminin de tarihsel boyutuna dikkat çeken Bulut, şöyle anlattı: “Tasavvufun temel prensibi ‘bir lokma bir hırka’dır. Yani hayatın nimetlerinden uzaklaşma. Orta Çağ döneminde resmi, iktidar merkezli İslam’a uzak durarak münzevi bir hayat yaşamayı seçen dergahlar oldu. Ortodoks İslam tarafından dışlandılar. Ancak halk tarafından kabullendiklerinde, devlete yakın bir hale getirildiler. Abbasiler, Selçuklular, Osmanlılarda bolca bunun örnekleri bulunuyor. Devlete yedeklenmeleri sürecinde, asgari yükümlülüklerinden muaf tutulup desteklendiler. Yani yozlaşma bugün başlamadı, o tarihten beri var olageldi. Nakşiler, Osmanlı Bankası kurulduğu zaman, yardım sandıkları oluşturarak alternatif bir sosyoekonomik sistem icat ettiler. Bir çeşit korporatizm/korporasyon sistemi. Cumhuriyetin yasaklı dönemlerini saymazsak, yardım fonlarını yerini devletten alınan yardımlara bıraktı. Okullar açtılar, şirketler kurdular, küçük işletmelerini büyüttüler ve bugün her bir tarikat holdingleşti. Kapitalist düzenin egemen olması ve vahşice sömürmesi, tarikatların da eskisi gibi sadece dergahta vaaz vermekle yapamayacaklarını anlamalarına neden oldu.”
‘CUMHURBAŞKANININ TEK ŞARTI TAYYİPÇİ OLMALARI’
AKP’li yıllarda iktidar ortağı olan Fethullahçıların diğer tarikatları bastırdığını söyleyen Bulut, Fethullahçıların tasfiye edilmesinden sonra Menzilcilerin bu alanı doldurmaya başladığını dile getirdi. Bu anlamda okullar, televizyonlar, dergiler, vakıflarla holdingin büyüdüğünü, Fethullahçılara özenerek patron dernekleri kurmaya başladıklarını anlatan Bulut, sözlerini şöyle sürdürdü: “İyi örgütlenerek iktidar içerisinde kadrolaşmaya çalıştılar. Sözgelimi Sağlık Bakanlığında Recep Akdağ, Enerji Bakanlığında Taner Yıldız gibi isimler hakkında medyada çokça yazılıp çizildi. Emniyetin ve ordunun içerisinde de yıldızları parladı. İktidar ama özellikle Cumhurbaşkanı, sadece oy deposu olarak gördüğü için değil, siyasi-ideolojik yakınlığı sebebiyle de cemaatlerle birlikte yürüyor. Fethullahçılar nedeniyle bir cemaatin çok güçlenmesinin tehlikelerini biliyor. Ancak Cumhurbaşkanı için tarikat ve cemaatlere desteğin, göz yummanın tek şartı Tayyipçi olmaları ve kalmaları; Tıpkı Osmanlının izin verdiği tarikatların padişaha bağlı olması gibi. Fakat her tarikat ve cemaat, ülkenin kendi istediği gibi veya öngördüğü şeriat uyarınca yönetilmesini ister, bunun için mücadele eder. Diğer bir deyimle söz konusu tarikat anlayışına uygun İslam’ın, toplumsal hayata egemen olmasını ister; bu amaçla faaliyet gösterip örgütlenir. Şeyhin vefatı münasebetiyle devletin farklı kademelerinden gelip cenaze merasimine katılanlar ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın basında yayımlanan başsağlığı ilanı gibi ayrıntılara bakıldığında Türkiye’de ilk kez bir tarikat şeyhi için böylesine şaşaalı, görkemli ve ruhani bir devlet töreni hazırlandığı görülüyor. Dolayısıyla geldiğimiz noktada, Türkiye’nin laik bir ülke olduğundan söz edilmesi boş bir laftır.”
