Londra’da 1 Mayıs çoşkusu

1 Mayıs 2024. İngiltere Parlemento Binası’nın tam karşısındaki St. Thomas’ Hastenesi’nin önünden geçip şehrin meydanına ulaşacağız. Hastane önünde sağlık emekçileri ellerinde Filistin bayrakları, davullar çalıp, sloganlar atarak İsrail’in Gazze katliamını protesto ediyorlar.

Geçtiğimiz yıl yine 1 Mayıs günü aynı hastanenin önünde yine sağlık emekçilerinin büyük bir gösterisi olmuştu. Bir sağlık emekçisi anne, beş yaşlarındaki kızıyla birlikte 1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü’nü kutlamaya gelmiş, bir elinde megafon, diğerinde kızı, sağlık emekçilerinin sorunlarını haykırıyordu.

Bu yılda geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi Angel yakınlarındaki Marx Hatıratı Kütüphanesi önünde toplanan siyasi partiler, işçi sendikaları ve göçmen örgütleri kent merkezinin en önemli meydanı Trafalgar Meydanı’na yürüdü.

1 Mayıs günlerinde İstanbul-Taksim Meydanı’nın bir türlü emekçilere taksim edilmemesinin aksine Londra’da polis yürüyüşçülere engel olmadığı gibi yürüyüş kortejinin geçeceği yollarda trafiği düzenledi, yürüyüş kortejini koruma amaçlı refakat etti.

Yürüyüşçüler, en önde nefesli ve vurmalı çalgılardan oluşan bir bando eşliğinde, pankart ve bayraklarıyla “İmparatorluğun Kalbi” olarak adlandırılan Strand caddesinden de geçerek hiçbir üzücü olay yaşanmadan Trafalgar Meydanı’na ulaştı.

Kuzey İrlanda, İskoçya ve Galler’den sendika ve toplum kuruluşlarının katıldığı kutlama alanındaki kürsüde konuşan temsilciler, iktidarın göçmenlere karşı ırkçı tutumu, hayat pahalılığı, emekçilerin uluslararası dayanışmaları, sendikal kısıtlamalar, sağlık çalışanlarının sorunları, maaş ve sosyal yardım kesintileriyle ilgili kaygılarını dillendirdiler.

Kürsüdeki konuşmacılardan Filistin’in İngiltere Büyükelçisi Husam Zomlot, Gazze’de yaşananların soy kırım olduğunu söyledi. Hastane, okul ve binaların %70’inin yıkıldığını da sözlerine ekleyen Zomlot, sağlık, eğitim, tarım ve ekonominin yok edildiğini ifade etti.

“Kınamak, çağrı yapmak, karşı çıkmakla katliamaların durdurulamayacağını” anlatan Büyükelçi Husam Zomlot, “İsrail müttefiklerinin finansal ve askeri desteği olmasa bu katliam yarın sona erer” dedi.

Trafalgar Meydanı’ndaki Arap alfabeli pankartlar dikkat çekiciydi. Her ülkeden, her dilden, her kültürden emekçiler barış ve huzurla bir aradaydı.

Her yıl olduğu gibi Emek Partili (DAYMER) dostlar büyük bir coşkuyla yürüyüş kortejinin en dinamik topluluklarındandı. Zaten Londra’da yaşayan toplumumuzda 34 yıldır eğitim çalışmalarından sağlığa, sanatsal aktivitelerden gençliğe sahiplenmede her taşın altında mutlaka ellerini hissederiz.

Türkiye İşçi Partisi ve Britanya Alevi Federasyonu’ndan dostlarla da karşılaştım. Görebilmeyi çok isterdim ama bu yılki 1 Mayıs kutlamalarına geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi CHP İngiltere Birliği katılmadı. Birkaç CHPli arkadaşımızla karşılaşmış olsak da kurumsal olarak bir basın duyurusuna dahi rastlayamadık.

1 Mayıs kutlamaları ilk defa 1856’da Avustralya – Melbourne’de taş ve inşaat işçilerinin günde 8 saat çalışma talebi yürüyüşüyle başlamış. 1880’de İngiltere’de “Mayıs Günü” (May Day) olarak kutlanmış.

1886’da ise Amerika İşçi Sendikaları Konfederasyonu işçileri günde 12 saat, haftada 6 günlük çalışma takvimine karşı, günlük 8 saatlik çalışma talebiyle 1 Mayıs’ta iş bırakmış, Şikago’daki gösterilere yarım milyon işçi katılmış.

Osmanlı’da ilk 1 Mayıs kutlaması 1911’de Selanik’teki pamuk, tütün ve liman işçileri tarafından kutlanmış. 1912’de İstanbul’da, 1922’den itibaren Ankara’da kutlanmaya başlamış ve 1923’de resmi bayram olarak kabul edilmiş.

1980’deki askeri darbeyle yasaklanmıştı. 2009’dan itibaren “Emek ve Dayanışma Günü” adıyla resmi tatil edilerek kutlanıyor. Devlet engeliyle kutlama biber gazına katlanmaya dönüşüyor da denebilir.

1977’de Taksim Meydanı’nda yarım milyon emekçinin toplandığı yazılır. Geçen yıl (2023) Trafalgar Meydanı’nda beş bin kişi kadardık. Bu yıl bin kişi bile yokuz. Her geçen yıl azalıyoruz.

Kafa patlatmalı. Acep basma kalıplarla düşünüyor, yürüyor, konuşuyor olmamız inandırıcılığımızı yitirmememize mi sebeb oluyor, diye düşünmeden edemiyor insan.

Meydanda yanımda duran Kolombiyalı grubun içindeki bir hanımefendiden izin aldım, fotoğrafını çektim. Bir elinde Filistin bayrağı, diğerinde İngilizce ve Arapça, “Filistin’e Özgürlük” pankartı, kucağında Kolombiya bayrağına sarılı köpeği, yüzünde gülücüklerle “Zincirlerimizden Başka Kaybedecek Neyimiz Var” diyenlere kafa tutar gibiydi.

Kaybedecek çok şeyimiz var. Vicdanımız, kardeşliklerimiz, şahsiyetimiz, bağlarımız, aidiyetlerimiz, değerlerimiz, insan hazinelerimiz, eserlerimiz var.

Eser dedim de, aklıma “1 Mayıs Marşı” geldi. Bütün milli marşlarda, ısmarlama olduğu için midir, nedir? bir yapaylık, olmamışlık duygusu vardır. Zorlama olduğu her halinden belli olur. Çok iyi olduğu zannedilen Fransız, İtalyan ya da Sovyetler Birliği milli marşları da dahil omak üzere çok güçlü temalardan mahrumdurlar.

Sadece ülkemiz için değil “1 Mayıs Marşı” dünyada bir başka eşine neredeyse rastlanamayacak derecede yalın, akılda kalıcı ve vurucu bir melodiye sahiptir. Söz ve melodi uyumu da; ancak bu kadar olabilir, dedirtir.

Henüz büyük senfonik orkestraya uyarlanmadı. Türkiye’nın ayıbı ve kaybıdır. Elbette Cem Karaca / Dervişan düzenlemesi senfonik görkemi kısmen yansıtır ama çok katmanlılık açısından bestenin çekirdekteki potansiyeli çok daha ileri düzeyde gelişmeye açıktır.

Beste ve sözlerin sahibi büyük besteci Sarper Özsan’ı rahmet ve minnetle, Dervişan’ın beyni Uğur Dikmen ağabeyimizi saygıyla anarak yazımızı bitirelim.

Yaşasın 1 Mayıs. (Fotoğraflar: Sedat SARICI)