Bildiri / Özdemir Asaf
Bizler savaş ölüleriyiz,
Bundan böyle karşı-karşıya değiliz;
Bildiririz.
Gerçek yaşam öyküsünden yola çıkılarak yazılmış bir temsile tanık olacağız.
Bizim Tiyatro, Zafer Diper’in 19 yıldır sahnelerden bir türlü inmeyen ‘Yargı’ adlı oyunuyla bu kez Kanada’da gösterime girecek.
Yargı Türkiye’yi , İngiltere’yi, Almanya’yı, Belçika’yı, İsviçre’yi, Danimarka’yı Avusturalya’yı dolaştı: 1000. gösterimi aştı ve Kanada’ya ulaştı.
Gösteri, 16 Nisan Cumartesi günü saat 20.00’de, Toronto Isabel Bader Tiyatrosu’nda okyanus ötesi gurbetçisiyle buluşacak.
Savaş karşıtı Bizim Anadolu Gazetesi’nin etkinliği olarak, savaşın iğrenç yüzünü yansıtacak olan ‘yargı’ , Türk tiyatro sanatını Toronto’da bir kez daha anımsatacak.
İlk gösterime 16 Nisan 1986 yılında Üsküdar Sunar Tiyatrosu’nda giren oyun. Tam 19 yıl sonra, yine 16 Nisan’da, 20.yıldönümüne Toronto’da girecek.
Savaşın korkunç yüzüne tanıklık eden en çarpıcı oyun Yargı’yı, Barry Collins yazmış. Yılların usta oyuncusu Zafer Diper yönetmiş ve sahnelerde yaşatmış. “Oynamış” değil, yaşamış ve yaşatmış. Karşınızdaki sahne değil sanki hücre.
Oyun bitiyor sahne ışıkları yanıyor. Kimse yerinden kalkamıyor. Alkışlayamıyor. İzleyiciler allak bullak, ne yapacağını, nasıl davranacağını şaşırıyor. Oyun bitmiş, Zafer Diper halkı selamlıyor, ‘çıt’ yok! Herkes koltuklara çakılı kalmış, bakakalıyor!
Sanatçı, sahnede gidiyor- geliyor selamlıyor… Kimse yerinden kıpırdamıyor.!
Ne zaman ki sahnedekinin Yüzbaşı Vukhov değil, Zafer Diper olduğunun ayırdına varılıyor; büyük bir alkış tufanı, izleyici ayakta, kimse yerine oturmuyor.
Bazen oyundan sonra sahneye atlayıp sanatçının gırtlağını sıkanlar mı dersiniz, uzun süre et yiyemeyenler mi dersiniz, bayılanlar mı dersiniz, ağlayanlar, haykıranlar, isyan edenler… Tüyler ürpertici.
Bu kez Zafer Diper’i Kanada’da yargılayacağız..
Yargı, Cumhuriyet tarihinde hakkında en çok yorum yazılan oyun.Yargı, savaş karşıtı olmasından ötürü çoğu insanı değiştirdi dönüştürdü. Oyunu beş, hatta on kez izleyenler oldu. Bizim Tiyatro ile birlikte turneleri gezenler oldu. Oyun Ankara’ya 10 günlüğüne gitti, hergün gelen istekler üzerine peşpeşe 47 gün gösterildi.
Yargı, Avni Dilligil Tiyatro Ödülü’nün yanısıra, Türkçe oynanmasına rağmen izleyen yabancılardan da büyük övgü aldı.
BİZİM TİYATRO VE ZAFER DİPER
Bizim Tiyatro bu sezon 24. yılında. 1963’te tiyatroya başlayan Zafer Diper, 1978’de Ortaoyuncular’ın ilk kuruluş kadrosunda yer aldı. “Şahları da Vururlar” oyununda Şah’ı üç yüz yetmiş beş kez oynadı.
1981 Kasımında, Üsküdar Sunar Tiyatrosu’nda “toplumcu-eytişimsel bir yaklaşımla sanatsal etkinlikler üretebilmek” anlayışıyla Bizim Tiyatro’yu kurdu. Oyunlar, Çocuk Oyunları, Kültür-Sanat Etkinlikleri sözü edilen çerçevede ele alınmaya çalışıldı.
Yazdığı-oyunlaştırdığı-yönettiği ve oynadığı dizelge şöyle: Hamlet, Kükreyen Fare, Kurtuluştan Sonra, Nâzım, Halkın Ekmeği, Suikast, Örümcek Kadının Öpücüğü, Boğulma ya da Woyzeck, Dava, Şeytanistan, Ölümsüz Şarkı, Devrimi Çok Sevmiştik, Yitik, Çölde Yarış, Hoş Geldin Bebek, Ölüm Uykudaydı, Mavileşme, Talan…
2004-2005 döneminde on dokuzuncu gösterim yılında sürecek olan Yargı ve Türkiye’de yeni dönem oynanacak oyun ise Kafa Kağıdı.
***
Yargı’ya ilişkin tonlarca yazılmış eleştirilerden bir kaçını kısaltarak alacağım bu yazının içine:
Zafer Diper’in dramatik oyunculuk tarzının mükemmel bir örneğini verdiği, sol elinin küçük parmağına kadar bütün vücudunu, sesini ustaca kullanarak, yakalayıp kavradığı seyirciyi 90 dakika boyunca hiç ara vermeden soluk keserek izlettiği Yargı; görünürdeki vahşet dolu yamyamlık anlatısının çok ötelerinde, insanoğlunun temel değerlerini ve değer yargılarını tartışma konusu yapıyor…Yargı’ yı, bu nefis tiyatro metnini ve virtüöz oyunculuk gösterisini kaçırmayın! Engin Ardıç / Nokta
Yargı yıllardır sahnede. Nedeni, konunun çarpıcılığı ve Zafer Diper’in psikolojik derinlikler içinde, yoğun bir inandırıcılıkla, olayı sahnede yaşaması ve seyirciye de yaşatması…Savaş aleyhtarı mesajı ise, güncelliğini sürekli kılan bir öğe.Necati Güngör / Hürriyet
Mahkemede yargılanan savaşa neden olan faşizmdir. Yargılayan, hesap soran, insanlığın uğradığı en büyük felaketin acılarını içinde duyan Vukhov’un kişiliğinde, tüm dünya halklarıdır. Flaş
Savaşın; vahşetin ve acımasızlığın, insanı insanlıktan çıkarmasının işlendiği Yargı’da, Zafer Diper, dramatik oyunculuğun doruk noktasında. Mert Ali Başarır / “Bu Soruyu Geçelim” kitabından Vukhov, yargıça dönüşen izleyicilere yaşadıklarını anlatırken, bir yandan da savaşın korkunçluğunu, acımasızlığını aktarır; toplumsal sorumluluğu anımsatır: “Sizler, yargılayanlar, hiçbir şey görmediniz.Sizi ürküten sözcükler yalnızca!” Yargı, savaş karşıtı oyunların en görkemlilerinden! Evrensel Yargı, insana dair düşünmek için onlarca veri sunuyor.Harcanan emek, sorgulayıcı ve üretici olması, oyunu en değerli kılan etmenler…Oyunu izlerken, tiyatro salonunda duramıyorsunuz. Sovyet askerleriyle cepheye, Vukhov’la taş hücreye gidiyorsunuz.. Atılım ”Yaşamak” çabasından başka suçu olmayan Vukhov’un yargılanması adına (kendi yargıç rolüne konulmuş seyirciler olarak) kendi yargılanmanızın, savaşa karşı yeterince karşı koymamış olmanın, ortak suçluluğun baskısı altında eziliyorunuz. Şükran Soner / Cumhuriyet
İnsan “Sakin ol, bütün bunlar bir oyun. Sonuçta şu karşındaki dehşetle izlediğin adam selam verecek, perde kapanacak” dese de, kendini dışına koyamıyor oyunun. Ve şu soru oyundan çıkınca beyninizi kemirmeye devam ediyor: “Gerçek suçlu kim?!…” Asu Maro / Radikal
Yargı’yı öncelikle çağdaş insan onuru ve uygarlık adına tarihin bir ayıbı olarak izlemek, anlamak, iliklerimize dek duymak gerekiyor. Zafer Diper, neredeyse “trans” haline girerek yorumluyor.Tahir Özçelik / Milliyet Sanat
Zafer Diper’in her saniyesi titizlikle düşünülüp çalışılmış oyunculuğunu kaçırmayın. Diper, savaşın acımasız koşullarını, savaşlara karşı olmanın haklı nedenlerini dile getirip, bunları yargılamanızı sağlıyor. Yargı’yı görmemek gerçek bir kayıp! Seçkin Selvi / Sabah
Oyun hakkında daha fazla bilgi için: www.bizimtiyatro.com
Gurbette kültürel etkinlikler memleket özlemi gideriyor…
İLGİLİ HABER: Bizim Tiyatro’dan Kafa Kağıdı
