İLK GÖÇMEN TÜRKLER: 1’nci Dünya Savaşı’nda gelen Kıbrıslı Türk
Osmanlı İmparatorluğu’ndaki siyasi baskılar sonucu İngiltere’de bir dönem yaşamayı tercih eden Türk aydınlarının varlığı bilinse de ilk yerleşik göçmenlerin Kıbrıslı Türkler olduğu sanılıyor.
İngiltere’ye ilk göçü Birinci Dünya Savaşı sonrasına rastlar. İngiliz ordusunda dünyanın çeşitli yerlerinde savaşan Kıbrıslı Türkler’den bazıları savaş sonrasında Londra’ya yerleşir. İkinci Dünya Savaşı sonrasında da Kıbrıs’taki istikrarsızlıkla doğru orantılı olarak göç artış gösterir.
Geldikleri toprakları hiç bir zaman unutmayan ve “dava” diye tanımladıkları Kıbrıs sorununa duyarlılıklarını yitirmeyen Kıbrıslı Türkler, Türkiyeli göçmenlerle içiçe yaşamaktadır.
İngiltere’de 2008’de KKTC nüfusuna yakın bir sayı olan 150 bin Kıbrıslı Türk ve aynı sayıda Türkiye’den gelen Türk ve Kürt’ün yaşadığı sanılıyor.
***
EN ESKİ TÜRK DERNEGİ: Kıbrıs Türk Cemiyeti
14 Şubat 1951’de Londra’da kurulan Kıbrıs Türk Cemiyeti (KTC), İngiltere’nin yanısıra Avrupa’da kurulan ilk Türk derneği sayılıyor. Dernek kurucuları arasında Kıbrıs eski başbakan ve meclis başkanlarından Osman Örek de yer aldı. Örek, Dr. Fazıl Küçük ve Rauf Denktaş Kıbrıs davasında en önemli üç isim arasında yer alıyordu.
EN UZUN SÜRELİ BAŞKAN: Mustafa Zeki Gençsoy
KTC’nin halen başkanlığını yürüten Mustafa Zeki Gençsoy, KTC’de Başkan Yardımcısı olarak 1970 yılında göreve başladı. 1971’den buyana da KTC başkanlığını sürdürüyor. Ersoy, uzur yıllar hizmetinden dolayı ABD’deki “Presidential Who’s Who” 2008 katoloğuna girmeyi başardı.
EN ESKİ DERNEK BİNASI: Kıbrıs Türk Cemiyeti ‘nin binası
KTC; Oxford Street’in yakınında “35 D’Arblay Street” adresindeki faaliyetlerini 1959’dan buyana sürdürüyor.
Hürriyet Londra’nın da kiracısı olduğu KTC binası, 1959’da Adnan Menderes’in Londra ziyaretinde Kıbrıslı Türk toplumunun isteğiyle toplumsal amaçla kullanmak üzere 33 bin Sterlin’e satın alındı. Adnan Menderes hükümeti ilk taksit olarak 4.500 Sterlin, sonrasındaki General Cemal Gürsel Başkanlığı’ndaki Milli Birlik Komitesi yönetimi de 10 bin Sterlin bağış gönderdi. Londra’daki Kıbrıslı Türkler de binanın banka kredi taksitlerinin ödenmesi için kampanyalar düzenledi.
KTC tarafından Kıbrıslı Türk toplumunun sosyal faaliyetleri ve İngiltere’de kulis çalışmaları için kullandığı bina, özel kişilerin eline geçme tehlikesine karşı yine o dönemdeki dernek yönetiminin aldığı bir kararla “yalnızca mülkiyet hakkı” 1961’de Evkaf’a devredildi. Evkaf’a devir anlaşmasında 6 katlı binanın (davaya konu olan) üç katının kullanım hakkı dernek tarafından saklı tutulacağı şartı konuldu. Evkaf da mülkiyetine geçen binanın kalan banka kredi borcunu üslendi ve borç bittikten sonra binanın kullanım hakkını bulundurduğu katlardan gelecek kira gelirileriyle Londra’ya okumaya gelen öğrencilere burs yardımı yapmayı taahhüt etti.
Banka kredi borçlarını planladığı gibi ödemeyen Evkaf, 1971’de de binayı satışa çıkardı. KTC üyeleri “Binanın kullanım hakkına sahip olduklarını öne sürerek” düzenledikleri kampanya sonucu Evkaf’a geri adım attırdı.
Evkaf ve Cemiyet arasında 1971’de başlayan anlaşmazlık yargıya taşındı… İki kurum binanın geleceği konusunda 2008’de bir anlaşma yaptı. Buna göre KTC; sembolik olarak 1 sterlin yıllık kira karşılığında 2013’e kadar yerinde hizmet vermeyi sürdürmeyi ve binadaki diğer kira gelirlerini de Evkaf’a bırakmayı kabul etti…
___________________
* Yazı dizimiz ileride hazırlanacak “toplum arşivi”ne katkı sunmayı ve araştırmacılara yardımcı olmayı amaçlıyor. Bilgiler ‘kesin sonuç’ değildir. Okurlarımızın da bu köşeye katkısını bekliyoruz.
