Yurtdışındaki Türkiye kökenli toplum ilk kez 2014’te Türkiye’deki “10 Ağustos Cumhurbaşkanlığı Referandumu” için sandığa gitmişti. Yurtdışındaki seçmen daha sonra da 2017 genel seçimleri için oy kullandı. Yurtdışı seçmenin sandığa gitme oranı Türkiye’den epey düşük kaldı. Yurtdışındaki seçmenin sandığa gitme oranı ne yazık ki 1/6 (Londra’da 1/3). Türkiye’deki bazı seçmenlere göre yurtdışı oyu “dışarıdan ahkam kesmek” olarak nitelense de bütün dünyada yurtdışındaki vatandaşların seçme ve seçilme hakkı çoğulcu demokrasinin bir gereği. Yurtdışından askerlik ya da ülke yasalarına bağlılık gibi vatandaşlık görevlerini yerine getiriyorsanız oy ve milletvekili olma hakkınız neden olmasın ki? Türkiye yurtdışındaki vatandaşlarına yalnızca seçme hakkı tanıyor. Türkiye’deki Millet İttifakının cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu, seçimleri kazanmaları durumunda yurtdışı seçmene seçme ve seçilme hakkı tanınacağını vaat etti. Bekleyip göreceğiz ve takipcisi de olacağız…
Yurtdışındaki vatandaşların Türkiye’deki hükümetlerin çözebileceği pek çok sorunları bulunuyor. Başta eğitim ve kültür olmak üzere vize, vergi, toplum arşivi ve araştırmaları, bürokraside sadelik, geriye göçün teşviği, konsolosluk işlemleri ve ülkeye cenaze gönderimi gibi saymakla bitmez. Bu sorunları dinlemeye gelen parlamenterin şimdiye kadar bir çözüm üretebildiğini söyleyemeyiz. 2010’da Yurtdışı Türkler Başkanlığı kurulması olumlu fakat yetersiz. En doğrusu yurtdışı seçmenin kendi temsilcisini TBMM’ye göndermesi ve sorunlarına aracısız çözüm arayışında bulunmasıdır. Bu da ancak seçilme hakkının kazanılmasıyla olacaktır.
Peki günümüzde yurtdışı seçmenin oyları neden önemli? Daha önce de yazmıştım tekrar ediyorum. Yurtdışındaki vatandaşların sayısı 9,5 milyon yani Türkiye nüfusunun yüzde 11’i ve şimdiye kadar işçi dövizi olarak memlekete 200 milyar dolar göndermişler (Türkiye’nin tam bir yıllık bütçesi kadar). Kaz gelecek yerden tavuk esirgenir mi? Yurtdışındaki seçmenden, bir şey vermeden çok şey istemek faydacılıktır ve onlar da bunun farkında zaten. Türkiye’de at başı gideceği düşünülen seçimlerde, anahtar aslında yurtdışı seçmende. Kim yurtdışı seçmeni ikna ederse o kazançlı çıkacaktır.
“Yurtdışı oyları seçimleri nasıl etkiliyor?” sorusun da kamuoyu araştırmacısı Türkiye Raporu Direktörü Can Selçuki, “2 bin, 3 bin, 5 bin gibi oylarla milletvekillerinin değişebileceği yerlerde yurtdışı oylarının çok önemli bir yere sahip” diye yanıtlıyor. Selçuki, “Herkesin merak ettiği yurtdışı oyları nasıl sayılıyor?” sorusuna yanıtı da şöyle:
“2018’de yaklaşık 3 milyon seçmen vardı. Yurt dışı seçmen derken aynı zamanda gümrüklerde kullanılan oyları da sayıyoruz. Yüzde 50 katılım oldu ve yaklaşık 1,5 milyon oy kullanıldı. Şimdi iki taraftan bakmak lazım. Birincisi cumhurbaşkanlığı seçimlerini nasıl etkiliyor, ikinci olarak milletvekili seçimlerini nasıl etkiliyor? Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde seçim bölgelerinin bir önemi kalmadığı için hangi cumhurbaşkanı adayına ne kadar oy veriliyorsa onun hanesine yazılıyor. Fakat milletvekili seçimlerinde iş biraz daha farklı. Önce 2018 yılında yurtdışı oylarının partilere göre dağılımına bakalım. ‘AKP yüzde 51.7, CHP yüzde 17.7, HDP yüzde 17.3, MHP yüzde 8, İYİ Parti yüzde 4”
Selçuki’nin “Peki bunlar Türkiye’deki milletvekili seçimini nasıl etkiliyor?” sorusuna yanıtı ise şöyle:
“Seçim bölgesi örneğinden devam edelim. Adana’yı örnek aldık. Adana’da oy kullananların toplam seçmendeki payı yüzde 2,65. Dolayısıyla yurtdışı oylarından yani kullanılan 1.5 milyon oydan Adana’nın payına düşen 40 bin. Bu 40 bini daha sonra partilerin yurtdışındaki oylarının yüzdesine göre o seçim bölgesinde partilerin hanesine yazılıyor. Yani bu hesaba göre 2018 yılında AK Parti Adana’da ilave 20 bin 500 oy, CHP 7 bin 39 oy, HDP 6 bin 880 oy, MHP 3 bin 181 oy, İYİ Parti bin 591 oy aldı demek. Türkiye’nin 81 il seçim bölgesi için öncelikle o seçim bölgesindeki toplam seçmen payına bakılıyor. Daha sonra o pay yurtdışındaki gelen oylarla çarpılarak o seçim bölgesine gelecek ilave oylar hesaplanıyor. Daha sonra da partilerin yurtdışından gelen oyların içerisindeki toplam payına göre o seçim bölgesindeki partilere ilave oylar ekleniyor. Yarışın çok sınırda olduğu; bin, 2 bin, 3 bin, 5 bin gibi oylarla milletvekillerinin değişebileceği yerlerde yurtdışı oyları çok önemli bir yere sahip.” Dostlar, sizin oyunuz bıçak sırtındaki seçimlerin kaderini değiştirebilir. Onun için mutlaka sandığa gidiniz ve eşinizi dostunuzu da götürünüz…
