YUSUF YAVUZ / AÇIK GAZETE – Bir işçinin ölümüne neden olan Antalya’daki baraj projesinin inşasına denetim protokolü imzalanmadan başlandığı ortaya çıktı…
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a 2017 yılında açılışı yaptırılan Antalya’nın Gazipaşa ilçesindeki Gökçeler Barajı ve HES projesinin denetim protokolü ve yer teslimi yapılmadan inşasına başlandığı ortaya çıktı. Sayıştay’ın DSİ ile ilgili hazırladığı denetim raporunda, Antalya’nın yanı sıra Mersin, Kastamonu ve Bartın’da DSİ tarafından ihale edilen dört ayrı baraj ve HES projesinin benzer şekilde denetim protokolü imzalanmadan inşasına başlandığı belirlendi. Sayıştay raporunda, denetim yükümlülüğüne uymayanlar için uygulanması gereken yaptırımların tam olarak uygulanmadığı tespitine yer verildi. Açılışı yapıldıktan sonra 2020 yılında zemin güçlendirmesi yapılan Gökçeler Barajı ve HES’teki çalışma sırasında üzerine sondaj makinesi devrilen Ramazan Akfırat (38) adındaki taşeron işçi yaşamını yitirmişti.
Türkiye’de son yıllarda en çok inşaat ihalesi yapan kurumların başında gelen Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü’nün 2022 yılı faaliyetlerini denetleyen Sayıştay, Antalya, Mersin, Kastamonu ve Bartın illerinde inşa edilen 4 ayrı baraj ve HES projesinin denetim protokolü imzalanmadan inşasına başlandığını tespit etti.
DENETİM PROTOKOLÜ İMZALANMADAN İNŞASINA BAŞLANAN PROJELER
Sayıştay’ın Eylül 2023 tarihli raporunda, Antalya Gazipaşa’da ICC Grup tarafından inşa edilen Gökçeler Barajı ve HES Projesi’nin yanı sıra Mersin’in Tarsus ilçesindeki Pamukluk Barajı ve HES Projesi, Kastamonu’daki Araç Barajı ve HES Projesi ile Bartın’daki Kirazlıköprü Barajı ve HES Projesi’nin de benzer şekilde denetim raporu imzalanmadan inşasına başlandığı belirtildi.
SAYIŞTAY RAPORUNDA DSİ’YE GÖREV VE YETKİLERİ HATIRLATILDI
DSİ’nin yürüttüğü hizmetlerle ilgili kanunda, 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ve su kullanım hakkı anlaşması çerçevesinde elektrik enerjisi üretmek amacıyla yapılacak olan hidroelektrik enerji üretim tesislerinin baraj, regülatör, yükleme havuzu, tünel, kanal, borulu isale hattı gibi su yapısıyla ilgili kısımlarının inşasının inceleme ve denetiminin zorunlu olduğu vurgulanan Sayıştay raporunda, “diğer su yapılarından sulama tesisi, isale hattı, kolektör, arıtma tesisi, taşkın ve nehir yatağı düzenlemesi gibi su yapılarının da denetim masrafları ilgililerine ait olmak üzere denetim hizmetinin DSİ tarafından yapılacağı veya DSİ’ce müşavirlik hizmeti satın alınarak yaptırılacağı, Denetim masraflarının, denetlenen yatırımcı gerçek ve tüzel kişiler tarafından DSİ’ye ödeneceği, 6446 sayılı Kanun kapsamında üretim lisansı sahibi tüzel kişilerden denetim yaptırmayanlara, DSİ tarafından tesisin kurulu gücüne bağlı olarak megavat başına beş bin Türk lirası idari para cezası verileceği, DSİ tarafından yapılacak yazılı ihtardan itibaren otuz gün içinde gerekli müracaatın yapılmaması hâlinde ise DSİ ile imzalanan su kullanım hakkı anlaşmasının iptal edileceği, belirtilmektedir” denildi.
DSİ’NİN İZNİ OLMADAN İNŞAATA BAŞLANDI, DENETİM YAPILMADI
Yapılan incelemede, Su Kullanım Anlaşması imzalanan tüzel kişiler ile DSİ arasında yer teslimi yapılmadan ve denetim protokolü imzalanmadan inşaata başlandığını tespit eden Sayıştay’ın denetim raporunda şu ifadelere yer veriliyor: “Söz konusu HES inşaatının Bölge Müdürlüğü tarafından birkaç ay sonra tespit edildiği, Tespit edildikten sonra şirketin Su Kullanım Hakkı anlaşması iptal edilmediği gibi inşaat faaliyetlerinin de durdurulmadığı, -Dolayısıyla inşaatın her aşamasının DSİ tarafından denetlenmediği ve -Denetim yapılmadığından denetim masrafının da alınamadığı, -DSİ’nin izni olmadan başlayan HES inşaatı tespit edildikten sonra yalnızca idari para cezası kesildiği, görülmüştür.
‘PROTOKOL İMZALANMADAN BAŞLANAN YAPILAR DURDURULMALI’
Bu itibarla; Su Kullanım Hakkı Anlaşması imzalanan hidroelektrik enerji üretim tesislerinde, yer teslimi yapılmadan ve denetim protokolü imzalanmadan inşaatına başlanan su yapılarının inşaat faaliyetlerinin durdurularak Su Kullanım Hakkı Anlaşmalarının iptal edilmesi ve inşaat aşamasında DSİ tarafından yapılması gereken denetimin tam olarak yapılmasının sağlanması amacıyla yer teslimi yapılmadan, izinsiz ve denetimsiz imalatlar yapılmaması için caydırıcı tedbirler içeren mevzuat düzenleme çalışmalarının yapılması gerektiği değerlendirilmektedir.”
AÇILIŞI CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN YAPMIŞTI
Antalya Gazipaşa’da inşa edilen Gökçeler Barajı ve HES projesinin de içinde yer alığı 10 tesis, 29 Kasım 2017 tarihinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın canlı bağlantı ile katıldığı törenle açılmıştı. Canlı bağlantı ile katıldığı açılış töreninde konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Eskiden diyorlardı ki ‘su akar, Türk bakar’. Biz bunu değiştirdik. Şimdi su akar, gördüğünüz gibi Türk yapar” ifadelerini kullanmıştı.
AÇILIŞTAN ÜÇ YIL SONRA YAPILAN ZEMİN GÜÇLENDİRMESİ CAN ALDI
Ancak Sayıştay’ın tespitine göre denetim protokolü imzalanmadan inşasına başlanan projelerden biri olan Gazipaşa Gökçeler Barajı’nda açılıştan 3 yıl sonra Şubat 2020’de zemin güçlendirme çalışması yapılmış, bu çalışma sırasında üzerine sondaj makinesi devrilen Ramazan Akfırat (38) adındaki taşeron işçi yaşamını yitirmişti.
