Eğer beş-altı ay önce bile, İsrail Cumhurbaşkanı Yitzak Herzog, Erdoğan’ın daveti üzerine Türkiye’ye gelecek desem, Erdoğan’ın tek adam yönetiminin, “Batı’ya varmak için Doğu’ya yöneldiği”ne dair girişimlerini yakından izlemeyenler, “Yok, Erdoğan bile o kadarını yapmaz” derdi.
Erdoğan, “Erdoğan bile o kadarını yapmaz” denileni yaptı. Herzog, dün 2 günlük bir ziyaret için Ankara’ya geldi; muhabbetle karşılandı!
Herzog’un bu ziyareti, 15 yıldan beri bir İsrail cumhurbaşkanının Türkiye’yi ilk ziyareti oluyor.
Ancak gelişmeleri yakından izleyenler için Herzog’un ziyareti sürpriz olmadı. Söylem düzeyinde, Erdoğan’ın motive ettiği gerilim sürerken altan alta ilişkilerin normalleştirilmesi girişimleri de eksik olmamıştı.
HERZOG ZİYARETİ TEK ADAM YÖNETİMİNİN BATI’YA DÖNME MANEVRASININ ADIMI
2009 ocak ayındaki Davos toplantısı sırasında, İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Perez’le “Gazze” konusunda bir TV programına çıkan Erdoğan, Perez’in Filistinler aleyhine sözler söylemesi üzerine “On Minute” diyerek tepki gösterip Batı dünyası ve BM’ye de meydan okuyan sözlerden sonra, “Artık Davos’a da gelmem” diyerek toplantıyı terk etmesiyle başlayan Türkiye-İsrail ilişkilerindeki gerilim giderek arttı. 2010’da İsrail askerinin Gazze’ye yardım götüren Mavi Marmara feribotuna saldırması, 9 T.C. vatandaşını öldürerek gemiye el koyması, 2018’de Kudüs’ün İsrail’in başkenti olarak ilan edilmesi, 2020 ocak ayında Kudüs’ün resmen İsrail toprağı ve İsrail’in de başkenti kabul edilmesi, Filistinlilerin var olan kazanımlarını ortadan kaldıran “Yüzyılın Büyük Barış Anlaşması”nın Trump tarafından ilan edilmesi gibi bir dizi gelişmeyle İsrail-Türkiye arasındaki gerilim giderek artmıştı.
Ancak diplomatik alanda ilişkiler gerilip, özellikle Erdoğan’ın malum üslubuyla İsrail’e yönelik, “çocuk katilleri”, “siyonistler”… gibi ağır suçlamalar sürdürülmesine karşın Türkiye ile İsrail arasındaki ticaret üç kat artmıştı! Dahası bütün bu gelişmeler içinde Trump’ın damadı ve Danışmanı Jared Kushner ile Berat Albayrak arasındaki “dostluk” üstünden en gerilimli dönemlerde bile ilişkiler sürmüştü. Hatta Doğu Akdeniz’de bulunan İsrail gazının Türkiye üstünden Avrupa’ya nakline ilişkin kimi girişimler de yapılmış, Erdoğan’ın bu projeye sıcak baktığı da o günlerde tartışılmıştı.
Türkiye’nin yeni Osmanlıcı, yayılmacı girişimlerinde gidilecek yolun kalmaması ve Suriye, Libya, Doğu Akdeniz’de askeri güce dayalı girişimlerin geri tepmesi sonrasında, 2020 sonlarına doğru Erdoğan’ın “Yolumuz da yönümüz de batıyadır” açıklamaları eşliğinde yaptığı girişimlerden sonuç alınmaması üzerine Batı’ya doğrudan gitmek yerine Batı’nın Doğu’daki iş birlikçisi rejimlerle ilişkilerin geliştirilmesiyle, Türkiye İsrail arasındaki ilişkilerin “Normalleştirilmesi” girişimlerinin işaretleri de artmaya başlamıştı.
ZİYARETİN ÖNEMİ YENİ ANLAŞMALAR DEĞİL ZİYARETİN KENDİSİDİR
ABD’ye büyükelçi olarak AKP’li ve Erdoğan’a yakınlığı ile bilinen Murat Mercan’ın daha Biden’a “niyet mektubu”nu sunmadan Washigton’da, Yahudi lobisi ve radikal Yahudi çevrelerin düzenlediği bir yemeğe katılıp yemekten çok sayıda fotoğraf servis edilmesi İsrail-Türkiye ilişkilerini normalleştirme adımının ABD’den ilan edilmesi olarak yorumlanmıştı.
ABD’nin 2’nci Dünya Savaşı sonrasında yöneldiği Ortadoğu siyaseti ve İsrail’in bu siyasetteki merkez ülke olması dikkate alındığında, Erdoğan rejiminin, doğrudan “Batı’ya” yönelik girişimlerde pek yüz bulamaması karşısında dönüp bölgedeki ABD iş birlikçisi rejimlerle ilişkilerini normalleştirme girişimlerinin İsrail’le ilişkilerini normalleştirmezse bir işe yaramayacağını herkes bilir. Bu yüzden İsrail-Türkiye ilişkilerinde gelinen yerin gösterilmesi için Herzog Türkiye’ye davet edilmiştir.
Nitekim, Herzog’un Türkiye’ye davet edildiği Erdoğan tarafında ocak ayının ortasından beri her vesileyle söylenirken, Herzog’un gelmesiyle İsrail ve Türkiye arasında birlikte hangi kültürel, siyasi ve ekonomik anlaşmaların imzalanacağına dair bir gündem açıklanmamıştır. Çünkü, Erdoğan ve yönetiminin Herzog’un ziyaretinden beklediği, Herzog’un Türkiye’ye gelmiş olması ve İsrail’le ilişkilerin normalleştirilmesinde hızlı adımlarla ilerlendiğini göstermektir.
NELER KONUŞULACAK DENİRSE…
İsrail’e ilişkiler denince kamuoyunda ilk akla gelen Filistin ve Filistin halkının hakları sorunudur. Ama, Erdoğan yönetimi epey bir zamandan beri “Filistin davası”ndan, “İsrail zulmü”nden, “Mescidi Aksa” ve “Kudüs’ün kutsallığı”ndan hiç söz etmemektedir. Yakında Türkiye’nin İsrail Büyükelçiliği, Tel Aviv’den Kudüs’e taşınırsa da şaşırmamamız gerekir.
Erdoğan yönetimi için Batı Şeria’daki Filistinliler çoktan gözden çıkarılmıştı. Gazze’deki Hamas yönetimi ise Müslüman Kardeşler konusunda Mısır, Suudi Arabistan, Körfez ülkelerinden gelen baskılar ve Batı’ya yönelme girişimleri üstünden gözden çıkarılmıştı. Nitekim, Herzog’un Türkiye ziyaretiyle ilgili Filistinlilerden bir tepki gelmemesi için Erdoğan’ın Sözcüsü İbrahim Kalın ve Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal’ın Kudüs’e gönderilerek Filistinlilerin yatıştırılmaya çalışıldığı anlaşılıyor.
Bu arada, petrol ve doğal gaz tartışmalarının dünya gündeminin en başına yükseldiği şu günlerde, 4 yıl önce gündeme gelen İsrail gazının Avrupa’ya Türkiye üstünden taşınmasının bu ziyarette gündeme gelmesi elbette ki sürpriz olmaz. Belki gündeme gelmemesi sürpriz olur!
Yine, bugün Antalya’da Türkiye, Ukrayna ve Rusya dışişleri bakanlarının toplanacak olması dikkate alındığında, Ukrayna ve Rusya arasındaki çatışmada aracılık yapma konusunda adı geçen İsrail’in Cumhurbaşkanı Herzog ile ara buluculuk konusunda hevesini daha savaş başlamadan açıklayan Türkiye’nin Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın sohbet etmeleri, “dünya barışı” üstüne üzüntü, dilek ve temennilerde anlaştıklarını dile getirmeleri de beklenir bir şeydir.
Ötesi olur mu, olursa ne neler olur ziyaretler sırasında yapılacak açıklamalardan öğreneceğiz.
