Süveyş Kanalı’nı devletleştirerek, ülkede sanayi oluşumunun sağlanması ve halkın refahahının yükseltilmesi için devlete birinci derecede görevler vererek, toprak reformu yaparak ülkesini Batı emperyalizminin pençesinden kurtarmaya çalışan Nasır’ın Mısır’ı, sanki geçmişte böyle ulvî hedefler güdülmemiş gibi, bugün, “ekmek” ve “özgürlük” için patlama durumunda. O Mısır ki, dün “Arap Birliği” oluşumunun baş aktörü iken, bugün yaşadığı çalkantılar nedeniyle Batı’nın sadece petrol fiyatlarının yükselebilme endişesini tetikleyebilmekte! Bu arada ne oldu da Mısır böyle gelişti!
5 Şubat günü, sevgili dostumuz Profesör Türkel Minibaş’ın ölüm günüdür. Geçtiğimiz 5 Şubat günü, aramızdan ayrılmış olan hocamızı anmak için yaptığımız bilimsel toplantıda, konunun uzmanı bir dostumuzu dinleme şansımız oldu. Yıldız Üniversitesi’nden Dr. Fulya Atacan bizlere Mısır’ın geçmişi ve bugününü özetledi. Bu yazı, Atacan’dan aldığım bilgilerin aktarımıdır.
Nasır’ı izleyen yıllarda Batı’ya savrulan, özelleştirmelerden, devletin küçültülmesine dek neoliberal politikalardan nasibini alan Mısır, bugün Batı ile işbirliği yapan bir yoksul ekonomi; Başkan ve çevresinin yakınlarından oluşan varlıklı ufak bir zümre etrafında yoğunlaşmış yoksul halk yığınlarından oluşan bir ülke konumundadır. Bir tür “yoksul orta sınıf”tan oluşan halk yığınları, büyük ve yaygın bir polis teşkilatının ve yıllardan beri uygulanan “sıkı yönetim” baskısı altında yönetilmektedir. Öyle ki, rejim ya da Mübarek veya çevresi hakkında en ufak bir söz sarfeden soluğu karakolda almakta ve, işkence ve rüşvet arasında, akibeti meçhul bir yola itilmektedir. Böyle bir sosyo-ekonomik oluşum içinde bu patlama, aç insanların yoksulluğa ve hukuksuzluğa direnişi olarak görülmektedir.
Bu kalkış bir devrime mi gebedir, sorusunun yanıtı, bugünkü patlamanın sosyo-ekonomik dinamikleri kadar, toplumsal örgütler, toplumun sınıfsal yapısı ve bilinç düzeyine bağlıdır. Ortadoğu’da, özellikle de İsrail açısından önemli bir aktör olan Mısr’ı, Batı dünyası da herhalde salt halkın tercihlerine bırakmayacaktır. Bu açıdan bakıldığında, ne iç dinamikler ne de Batı’nın bakış açısından, Mısır için insanca bir sisteme evrilme umudunun taşınması olası görülmemektedir. Zira, yıllardır süren yoğun baskılar nedeniyle siyasî muhalefet odakları veya örgütleri oluşturulmamış, ancak bazı ufak oluşumlar dış dünyaya görüntü sağlamak amacıyla vitrine koyulmuş.
Mazisi gerilere giden “Müslüman Kardeşler” örgütü en güçlü ve organize siyasî yapı gibi görülmekle beraber, son olaylardaki temkinli yaklaşımı, bir yandan içteki hukuksuz şiddette maruz kalmamak, diğer yandan da Batı karşısında Mübarek’in elinin güçlenmesini önleme amacına yönelik olarak yorumlanmaktadır. Kaldı ki, Müslüman Kardeşler, ufak çaplı olarak, zaten varolan siyasal yapının içine sızmış durumdalar.
Olaylar esnasında tarafsız bir pozisyon sergileyen ordunun ise, ağırlıklı olarak, Mübarek yanlısı olduğu ifade edilmekte. Ordunun olaylar karşısında tarafsız görüntü sergilemesi, patlama noktasındaki halkın ateşinin sönmesine hizmet amacı taşıyor olabilir.
Batı dünyasının Mısır politikası ise çok nettir. Batı’ya göre, Mısır ‘da halkının isyanı üzerinde Nasır benzeri bir politika geliştirilmemelidir. Bu nedenle, bir yandan halkın ateşinin soğurtulması politikası uygulanırken, diğer yandan da, görütüsel amaçla Mübarek’in değiştirilmesi hedefi amaçlandığı düşünülebilir. Bu hedefin sağlanmasında başarı şansı fevkalade yüksektir. Çünkü, toplumsal sınıfsal yapı ve onun üzerinde yükselebilecek güçlü bir siyasal doku yoktur.
Kapitalizm, geçmişteki sömürgecilik politikasından günümüzdeki emperyalizm politikasına evrilirken, çevre ülkelerde kendi sahte demokrasi anlayışını hakim kılmaktadır. Böylesi göstermelik sahte demokrasi ile yönetilen ülkelerde oluşan kukla siyasîler, özde emperyalistlerin emellerine hizmet ederken, aynı zamanda halkından da oy alabilen oyunculardır. Bu ülkelerde demokratik parlamenter sistem görüntüsü altında, aslında fiilî olarak “despotik başkanlık sistemi” oluşturulmaktadır. Bu sistemde, kukla başkanlar değişebilir, ama sistem aynı kalır!
