Nazım Hikmet’in doğum günü olan 15 Ocak nedeniyle Kentin iki ayrı yakasında gerçekleşecek etkinlikler Ocak ayı boyunca sürecek.
Yılmaz Güney adına yayın yapan www.guneydergisi.com sitesinde yer alan kutlama programına göre ,Beşiktaş Belediyesi’nin Nazım Hikmet için düzenlediği etkinlik İstanbul Akatlar Kültür Merkezi’nde gerçekleşti. Yaklaşık 600 kişilik bir kalabalığın doldurduğu salonda coşkulu bir izleyici topluluğu vardı.
Sinema ve tiyatro oyuncusu Emre Kınay’ın sunduğu etkinlik, Nazım Hikmet’in biyografisinin okunmasının ardından İstanbul Gölge Oyuncularının Nazım Hikmet’in “Sevdalı Bulut” adlı yapıtından uyarladıkları gölge oyunu gösterisiyle başladı. Didem Alpaylı Erdoğan (Ayşe Kız), İlham Erdoğan (Bulut) Erol Ozan Ayhan’ın (Kara Seyfi) rol aldıkları gösterinin ebru ve Sahne tasarımını Başak Özdoğan Pirim, canlı performans asistanlığını Nazlı Deniz Boran ve Özgün müzik ve ses tasarımını İlke Boran hazırlamıştı.
Geleneksel gölge oyununu modern öğelerle besleyerek hazırlanan gösteri özgün buluşlarıyla beğeni toplarken Nazım Hikmet’in şiirindeki dinamizmi aktarmaktan uzaktı.
“Ustalara Saygı” adı altında düzenlenen etkinliğin üç konuşmacısı vardı. Şair Turgay Fişekçi, yazar Atilla Birkiye ve tiyatro sanatçısı Zeliha Berksoy.
Atilla Birkiye yaptığı konuşmada Nazım Hikmet’in karısı Piraye için yazdığı “Saat 21-22 Şiirleri”ni anlattı. Şairin hapishanede günlük yaşamının dışında gece 21 ve 22 saatleri arasında karısını düşlediğini ve şiirler yazdığını anlatan Birkiye bu şiirlerin Nazım’ın şiir coğrafyasında önemli bir yeri olduğunu belirtti. Bu şiirlerde şairin aşk duygusuyla komünist dünya görüşünün iç içe geçtiğine dikkati çeken Birkiye, yazılan 32 şiirin ülke şiirini gerek imge gerekse biçimiyle yeni bir aşamaya taşıdığını söyledi.
Tiyatro oyuncusu Cüneyt Türel ise Nazım Hikmet’ten şiirler seslendirdi. Şiirleri abartısız bir uslupla seslendiren Türel özellikle “Bugün Pazar” başlıklı şiirde izleyicilerden yoğun alkış aldı.
Etkinliğin Moskova’dan bir de konuğu vardı; Nazım Hikmet’in son eşi Vera Tulyakova’nın kızı Anna Stepanova. Konuşmasına Nazım Hikmet’le 6 yaşında ilk karşılaşmalarını anlatarak başlayan Stepanova, karşısında mavi gözlü, ipek tenli dev bir adam bulduğunu bu kocaman adamın küçücük elini öpüşünden etkilenişini dile getirdi. Nazım ve Vera’nın o zaman yaşadığı Moskova’daki evde bugün kendisinin yaşadığını belirten Stepanova evin korunan, Nazım Hikmet’in çalışma odası ve misafir odasından çektiği diaları anılar eşliğinde gösterdi. Konuşmasını “Bu eve gelen herkes Nazım ve Vera’nın büyük aşklarının izlerini ve şairin çektiği büyük vatan hasretini açıkça görebilir” sözleriyle tamamlayan Stepanova’nın çevirmenliğini dramaturg Huraman Nevruzova yaptı.
Tiyatro sanatçısı Deniz Gökçer’in şairin Kuvayı Milliye adlı yapıtından bir bölüm seslendirmesinin ardından İstanbul Devlet Tiyatrosu sanatçıları Nazım’ın “Benerci Kendini Neden Öldürdü” adlı yapıtından bölümler sergilediler. Celal Kadri Kınoğlu, Kürşat Alnıaçık, Yurdaer Okur, Tansel Önger ve Hülya Karabayır’ın rol aldıkları gösteri büyük bir beğeniyle izlendi. Devlet Tiyatrosu’nda eleştirmenlerin yere göğe sığdıramadıkları demir dekorlar içinde içeriğinden kopuk sergilenen yapıt orada güme giderken burada boş bir sahnede böylesine sade ve içtenlikle sahnelenmesi dikkat çekiciydi.
Etkinliğin bir diğer konuşmacısı da şair Turgay Fişekçi’ydi. Konuşmasına Nazım Hikmet’in vatandaşlığıyla ilgili son yargı kararlarını duyurarak başlayan Fişekçi, resmi çevrelerce yıllardır dışlanan şairin “ulusal bir değer” olduğuna ilişkin bir yargı kararın resmileştiğini belirtti. Nazım’ın Shakespeare, Picasso gibi hem ulusal hem de evrensel bir insanlık değeri olduğunu anlatan Fişekçi, onun şiirimize serbest biçimi ve sosyalist düşünceyi getirdiğine dikkati çekti. Şairin “Şeyh Bedrettin Destanı” adlı yapıtının ülke kültürünün dünü ile bugünü arasında kurduğu köprüyü anlatan Fişekçi; “bu yapıtta tüm edebi tatlarımız bir araya gelmiştir” dedi.
Etkinliğin son bölümünde Nazım’ın “Bu Bir Rüyadır” operetini sahneye koyan Devlet Tiyatrosu yönetmeni Mustafa Avkıran ve tiyatro sanatçısı Zeliha Berksoy konuştu. Avkıran operetin sahnelenme sürecindeki duygularını aktarırken Berksoy şairin annesi opera sanatçısı Semiha Berksoy’la anılarını, ülkemizde ilk kez şairin katkılarıyla “Tosca” operasının sahnelenmesini ve sonrasında yaşanan baskı ve acılardan oluşan süreci anlattı. Etkinlik Cüneyt Türel’in Nazım’ın “Vasiyet” şiirini seslendirmesiyle son buldu.
Nazım Hikmet’in 104. doğum yılı çerçevesinde yine Akatlar Kültür Merkezi’nde Esin Afşar ve Soula Kyratzoglou’nun katılımıyla “Nazım Hikmet Şarkıları” konseri ve Genco Erkal’ın “İnsanlarım” adlı tek kişilik oyun gösterisi yapılırken Kadıköy’deki Nazım Hikmet Kültür Merkezi’nde ise “Şöhret ya da Unutulan Adam” oyunu okuma tiyatrosu formunda sahneleniyor. Ayrıca kültür merkezinde “Dünya Çizerlerinden Nazım Hikmet Portreleri” başlıklı bir de resim sergisi açılacak.
Biz de büyük şairimizin doğum gününü onun kendisi ve eşi Münevver için yazdığı iki şiiriyle kutlayalım:
DOĞUM
Anası bir oğlancık doğurdu bana;
kaşsız, sarı bir oğlan,
masmavi kundağında yatan
bir nur topu, üç kilo ağırlığında.
Benim oğlan
dünyaya geldiği zaman,
çocuklar doğdu Korede,
sarı ay çiçeğine benziyorlardı.
Makartır kesti onları,
gittiler ana sütüne bile doymadan
Benim oğlan
dünyaya geldiği zaman,
çocuklar doğdu Yunan zindanlarında,
babaları kurşuna dizilmiş.
Bu dünyada ilk görülecek şey diye
demir parmaklığı gördüler.
Benim oğlan
dünyaya geldiği zaman
çocuklar doğdu Anadoluda,
mavi gözlü, kara gözlü, elâ gözlü bebeklerdi.
Bitlendiler doğar doğmaz
kim bilir kaçı sağ kalır mucize kabilinden.
Benim oğlan
benim yaşıma bastığı zaman,
ben bu dünyada olmıyacağım,
ama harikulâde bir beşik olacak dünya,
siyah,
beyaz,
sarı
bütün çocukları
sallıyan
mavi atlas döşekli bir beşik
***
MÜNEVVER’İN DOĞUM GÜNÜ
Yapraklara dallara, yeşillere, allara,
nice nice yıllara gülüm, nice nice yıllara.
Yaprak dala, al yeşile yaraşır,
gayrı bundan böyle vermem seni ellere…
