British Museum’daki BAS-RELİEFleri üç genç insanın uğraşlarıyla ortaya çıktı.
MR.LAYARD (KATİP)
İran’ın Makedonyalılar tarafından istilasından beri kayıp olan Nineva mermerleri toprak altından nasıl çıkarıldı, merak ettiniz mi? Eski İran Asur yazılarının okunabilmesi de bu harabelerle ilgilidir.
East İndia Kumpanyasında çalışan bir memurun, Kermenşah’da eski yıkıntılar üzerindeki yazılar dikkatini çeker. Yerden 1700m yükseklikteki bir kaya üzerindeki yazılar memurun bütün ilgisini yoğunlaştırmasına neden olur. Hemen kopyasını çıkarır. Neredeyse o dili söker. Çivi yazısını. Onun alfabesi Londra’ya gönderilir. Londra okullarının hiç birinde bu yazıyı sökebilen kimse yoktur.
Norris isimli zeki ama eğitimsiz bir adam da, daha önce Mr. Rawlinson tarafından hazırlanan alfabeyi kusursuz ortaya çıkarır. Üstelik BEHİSTUN kayasını hiç görmemişti. Sonradan Sir ünvanını alan Rawlinson, Norris ile ilgilenir. İki yalnız adam üçüncü bir adamın ilgisiyle karşılaşırlar. Ne yazık ki bu genç adam, çok az parası olan Avukat yazıhanesinde çalışan bir katiptir. Austen Layard.
Bu üç insanın toprak altındaki Babil Tarihini açığa çıkarabileceklerine bu gün bile inanmak zordur. Birçok tarihi kazının yüzyıldan fazla devam ettiğini düşünürsek haksız da sayılmayız.
Katip Layart yirmi iki yaşlarında, genç bir delikanlıdır. Az parası olan Layard kendini bu iki insanın peşinden doğuya atar. Fırat nehrinin daha da uzaklarına uzanan seyahatler yapar. Sonunda antikaların meydana çıkarılmasını sağlar…
Onun çok değerli bulunan kitabından bu harabelerinin nasıl çıktığını anlayabiliyoruz. (Monuments of Nineveh) Nineva Anıtları isimli bu eser, önemi kadar; genç adamın sabrının ve çalışmasının da bir eseri kabul edilmeli.
Üç genç adamın çalışması, Avukat Katibinin onlara inanması, örnek çalışması bizlere bir model oluşturuyor. Bu bize sabırlı ve çalışkan gençlerin bir ekip oluşturarak başarıya ulaşmalarına çok mükemmel bir model oluşturuyor.
Layard o bölgede yıllarca dolaştı. Onun başarısı bazı kitaplarda, “dünya bunlarla aydınlandı” diye söz edildi. Küçümsenecek bir buluş ve çalışma değil; toprak altında 3000 yıllık bir geçmiş yatıyordu. Kutsal kitaplarda anlatılan olaylarla örtüşen pek çok anlatım bu yazıların çözülmesiyle ortaya çıktı.
Bazen destek çok uzaklardan gelebilir. İngilizler için bir şey söylenmesi gerekse; onların yaşamlarında endüstrinin çok ayrı bir yeri olduğu atlanmaz. Başarılarının hiç biri de göz ardı edilecek gibi değildir. Zengin fakir demeden bu konuda bir sürü buluş yaptılar, buluş yapanlara destek verdiler. Sanatın birçok dallarında da çalışana desteği esirgemediler. Hiçbir bir yerde kendine gereken desteği bulamayan genç çizer arkadaşımın, İngiltere’de mutlu olduğunu düşündüğüm zaman bu yaşam felsefelerinin bu gün de geçerli olduğunu sanıyorum.
Belki İngiliz halkı bile, benim size yazdığım şu özelliklerinin farkında değildir diye düşünüyorum. Hani alışırız da bir şeyi farkına varmadan yaparız ya… Onun gibi bir şey.
