Osmanlı’nın modern devlet yapısına geçiş mücadelesinde kilit isimlerden biri olan gazeteci ve yazar Namık Kemal’in torununun torunu Osman Streater, Kemal’in Londra’da geçirdiği yılları bu şekilde yazıya döküyor.
2 Aralık 1888’de 48 yaşında hayatını kaybeden Kemal, ilk kez Londra’ya gittiğinde 20’li yaşlarının sonundaydı.
Londra’da geçirdiği zaman Kemal’in Batı dünyasını yakından gözlemlemesini sağladı.
Namık Kemal Londra’da Hürriyet’in 63 nüshasını yayımladı ve Osmanlı’da muhalefet hareketlerini derinden etkiledi.
Bu nüshalar aracılar tarafından gizlice Osmanlı topraklarına sokulabildi.
Kemal, 48 yıllık yaşamının önemli bir bölümünü Osmanlı topraklarında “sürgünde” geçirdi.
Peki Kemal nasıl Londra’ya gitti ve buradaki zamanı onu, Osmanlı coğrafyasındaki muhalefet hareketlerini nasıl etkiledi?
KAYNAK,ALP EREN TOPAL Kemal’in Londra’dayken çıkardığı Hürriyet gazetesinin ilk sayısı. Sayfanın üst bölümünde, “Yeni Osmanlılar Cemiyeti tarafından işbu gazete haftada bir kere neşr edilir. İçerdiği bahisler Osmanlı millet ve devletinin selamet ve menfaatine dair olduğundan Şark ahalisine ücretsiz verilir. Sadece posta ücreti alınır” notu yer alıyor.
Kemal neden Londra’ya yerleşti?
1839’da ilan edilen Tanzimat Fermanı ile Osmanlı’da merkezileşme ekseninde devlet yapısında reformlar hedeflenmişti.
Bu dönemde bürokrasiden askerliğe ve ekonomiye kritik reformlar öngörülse de 1860’ların ortalarına gelindiğinde bazı sorunların daha da derinleştiği görülüyordu.
BBC News Türkçe‘ye konuşan tarihçi Alp Eren Topal, dönemin İstanbul’u için “kaynayan bir kazan” benzetmesi yapıyor.
Maaşların “bazen aylarca” geç ödendiği, muhalif seslerin kısmen sansürlendiği bu ortamın, Yeni Osmanlılar’ın muhalefetini tetiklendiğini belirtiyor.
1860’ların ortalarında ortaya çıkan Yeni Osmanlılar, imparatorluğun ilk organize, muhalif grubu olarak biliniyor.
Varlığı uzun süre gizlenen cemiyetin bugün en tanınmış entelektüelleri Şinasi, Namık Kemal, Ziya Paşa, Ali Suavi, dönemin çoklu krizlerini köklü değişikliklerle çözüleceğine inanıyorlardı.
Sabancı Üniversitesi öğretim üyesi Dr. Banu Turnaoğlu da, bu grubun en başta maksatlarının “sistemi değiştirmek ve daha adil ve meşrutiyet esaslarına dayalı bir sistem ve rejim kurmak” olduğunu belirtiyor.
Grubun bunun için en önemli aracıysa kalemleriydi.
Şinasi, 1860’lardan itibaren çıkardığı Tasvir-i Efkâr gazetesinin yönetimini 1865’te Fransa’ya giderken Namık Kemal’e bıraktı.
Hollanda’ki Utrecht Üniversitesi’nde tarih alanında Doç Dr. Ozan Özavcı, Kemal’in aynı dönemde İttifak-i Hakimiyet adlı gizli derneğin kurucuları arasına girdiğini belirtiyor:
“Derneğin amacı olan anayasa hazırlanmasının ve parlamenter bir yönetim sistemi kurulmasının ateşli bir taraftarı oldu.”
Kemal’in bu görüşler doğrultusunda “şiddetli makaleler yazmasının ardından” gazetenin yayın hayatına son verildi.
Namık Kemal de Erzurum’a vali yardımcısı olarak atandı ancak buraya asla gitmedi.
YAZININ DEVAMINI KAYNAĞINDAN OKUMAK İÇİN LÜTFEN LİNKİ TIKLAYINIZ
https://www.bbc.com/turkce/articles/c39p1xrdnx2o
Bu habere emoji ile tepki ver
