ABD’de izlemeye doyamadığım şeylerden birisi mahkeme zabıtlarıdır.
Zabıtların-tutanakların, hele günlük gazetelerin sütunlarında yer alması yok mu, en güzel mizah hikâyesinden daha keyifli gelir.
Geçen ay Ohio Eyaleti’nin Cleveland kentindeki Eyalet Yüksek Mahkemesi’nde bir dava görüldü.
Bir büyük şirketin vergilerine dair kayıtların kamuya açıklanıp açıklanmaması üzerine görülen davanın iki tarafına ait avukatlar ve tanıkların mahkeme önünde geçen konuşmaları Karagöz ile Hacivat’a taş çıkarır vaziyetteydi.
Amerikan hukuk fakültelerinde bu işin ihtisasını-uzmanlığını alan bu avukatlar dava sırasında işi neredeyse komediye dönüştürüyordu.
Davacı avukatı, davalı tarafın tanığına çalıştığı büyük şirketin fotokopi makineleri olup olmadığını sormakla bir açık kapıdan dalıp iddiasını kanıtlamaya çalışıyor, karşı taraf ise direniyordu.
Davacı avukatı, ¨Çalıştığınız şirketin fotokopi makinesi var mıydı?¨ diye sordu.
Tanık avukatı, ¨İtiraz ediyorum!¨ diye ayağa fırladı. Davacı avukatı, ¨Hiç fotokopi aleti yok muydu?¨ diye ısrar etti.
Tanık, ¨Fotokopi demekle neyi kastediyorsunuz?¨ sorusunu yöneltince, yargıç ¨Hep böyle oluyor, yine başladılar mugalataya, eyvah!¨ diye baş salladı.
Davacı avukatı, ¨Sorumu anlamadığınızdan emin olmalıyım, fotokopi makinasının ne olduğunu anlamamış görünüyorsunuz da…¨ dedi.
Tanık, ¨Hayır, ben sorunuza doğru cevap vermek için fotokopi nedir diye sordum¨ biçiminde konuştu.
Tanık, devam etti: ¨ Fotokopi deyince neyi kastediyorsunuz?¨
Davacı avukatı çabuk toparlandı: ¨Fotokopi sözcüğü sizin bilincinizde başka bir şey mi ifade ediyor?¨
Tanık, ¨Ben, sadece sorunuza doğru cevap vermeye çalışıyorum¨, dedi.
Davacı, ¨Pekâla, o hâlde konuyu biraz açalım¨ dedi, ¨Eğer gerçekten fotokopi makinesi nedir bilmiyorsanız, sadece evet ve hayır deyiniz, mahkeme bunu dikkate alacaktır!¨ diye karşı tarafı sıkıştırmaya çalıştı.
Tanık, ¨Fotokopi derseniz, bunun çeşitli türleri, biçim ve modelleri vardır, siz hangisini kastediyorsunuz?¨ diye karşılık verince, karşı tarafa bir peygamber sabrı gerekti.
Davacı avukatı, çattık belaya der gibi bakıp sürdürdü: ¨Bu sözleriniz anlamlı değildir!¨
Tanık, ¨Bir fotokopi makinası, fotostatik teknoloji veya xerophonik sistemle yahut scan tekniğiyle çalışır, siz hangisini kastediyorsunuz?¨ dedi.
Adana karpuzu gibi çat diye adamı ortadan ikiye ayıracak bu inat sorusunda sıra karşı tarafa geçti.
Davacı avukatı, ¨Hangi Allahın cezası teknoloji kullanırsa kullansın, bu beni ilgilendirmiyor, sizin ofiste fotokopi makinası var mıydı, yok muydu?¨ diye biraz hiddet gösterdi.
Çekişmeyi izleyen yüksek mahkemenin yargıcı, tahta tokmaktan çekicini masadaki tablasına vurup, ¨Beyler, ayıp oluyor ama, şimdi kulaklarınızdan tutup dışarıya attırmayayım sizi haa..¨ gibi bir Hulusi Kentmen babacanlığı gösterdi. Fakat, tanık tarafı ısrar ediyordu: ¨Ben soruya bütün becerimle cevap vermeye çalışıyorum, efendim!¨ dedi.
Davacı, ¨Ben de size cevabınızı soruyorum işte; var mı, yok mu?¨ diyebildi.
Tanık, ¨ Hah, işte bana tam olarak ne tür bir fotokopi makinası sorduğunuzu açıklarsanız, o vakit cevap verebilirim¨ biçiminde karşılık gönderdi.
Davacı tarafı, ¨Daha fazla sormaya gerek görmüyorum, kayıtlara geçsin bu hâliyle!¨ diye ricada bulunup, ¨Fotokopi nedir bilip bilmediğinizi söyleyin yeter, bu sözcüğün sıradan bir dilde ne olduğunu biliyor musunuz?¨ dedi.
Tanık pişkin çıktı: ¨Sıradan bir dil derken neyi kastediyorsunuz?¨
Davacı avukatı, pes diyecekti, ama devam etti: ¨Sıradan bir dil, günlük konuşma, halkın kullandığı dil anlamındadır.¨
Tanık, ¨Özür dilerim ama bu anlamda bir şey bilmiyorum. Bildiğim şu ki, çeşitli fotokopi makinaları vardır…¨ diye karşılık verdi.
Davacı sorusunu tekrarladı, ¨O hâlde, şirketinizde fotokopi makineleri veya makinesi vardı¨, dedi.
Tanık boks maçında ringi dolaşan taraf gibi lafı uzatıyordu: ¨ Vallahi türlü otomobiller de var, kimisi benzinle çalışır, kimisi dizelle, kimisi elektrikle… Siz hangisini kastettiniz, fotokopi derken…¨
Davacı avukatı, cebinden havlu gibi mendil çıkarıp yüzünde şıpır şıpır biriken terleri bir sildi, sonra tekrar sordu: ¨Hah, şimdi meselenin özüne yaklaşıyoruz, demek ki fotokopi nedir biliyorsunuz!¨
¨Böyle sormakla beni aptal yerine koydunuz!¨ dedi karşısındaki…
¨Kendinizi aptal hissetmeniz için ben bir şey yapmadım, ama madem ki öyle hissediyorsunuz!¨
Tanık avukatı, ¨Bu söze itiraz ediyorum!¨ diye atıldı ve ¨Davamızın içeriğinde fotokopi sözcüğü geçiyor, hangi makinayla yapıldığı, nasıl yapıldığı önemli değildir!¨ diye kestirdi.
Davacı tarafı bu sefer, ¨ Bu dava bir patent ve lisans davası değildir, ben fotokopi yapıyor mu, yapmıyor muydunuz sorusunun peşindeyim, hangi teknolojiyi kullandığınız umrumda değil¨ dedi ve devam etti: ¨Ya, buna ne dersiniz? Hiç fotokopici ve fotokopi terimlerini biliyor musunuz?¨
Tanık bu söze ek yaptı, ¨Fotokopi mi? Elbette, eminim ki bu terimi kullanan birisinin yanında olmuşumdur…¨
Davacı tarafı, ¨Peki, fotokopi terimini kullanan birisi, sizin şirketinizde oldu mu, onun yanında bulundunuz mu, mesela size bir fotokopi çeker misiniz diye soruldu mu?¨
Avukat güya karşı tarafın ağzından laf almaya başladığını sanıyordu, ama tanık olan daha atik tetik çıktı ve ¨Böyle özel bir terimle hiç karşılaşmadım!¨ dedi.
Davacı taraf yılmadı bundan, ¨Peki fotokopi terimi yerine ne kullandılar, bilmediğimiz bir terim mi?¨ diye sordu.
Tanık, ¨Fotokopi sözcüğü kullanılmış olabilir ama ben özellikle bunu hatırlamıyorum¨, diye karşılığını verdi. Sabır taşına dönüşmüş bulunan davacı avukatı, ¨Buna da pekâla!¨ dedi, ¨Fakat, genel olarak insanların fotokopi terimini kullandığını biliyorsunuz, öyle mi?¨
Tanık, ¨Dedim ya, eminim, birileri kullanmış olabilir bu terimi, ama hangi özel durum için kullanıldığını bilmiyorum¨ diye ekledi.
¨Bir belgenin bir başka kâğıda aktarılması olan fotokopi teriminin kullanılmış olduğundan eminsiniz ama, değil mi?¨ diye soran avukata, tanık, ¨Fotokopi mi dediniz, o da nedir?¨ diye karşılık verdi.
*** ***
Amerika’daki hukuk fakültelerini bitirip davalara giren avukatların marifeti, işte bu türden sonuçsuz kalan kelime oyunlarıyla doludur.
Peki, ne oldu sonrasında, diye merak edene söylenecek tek şey, yargıç fotokopiyi bir fotokopiciye sormaya karar verip davayı erteledi, olacaktır.
